تفاوت میان نسخه‌های «مهدعلیا»

از دانشنامه الکترونیکی زنان
پرش به ناوبری پرش به جستجو
سطر ۲: سطر ۲:


===تاریخچه===
===تاریخچه===
این لقب در دوره تیموریان، صفویه و قاجار به همسران یا دختران برخی پادشاهان داده می‌شد. ظاهرا دادن این لقب به میزان اعتبار و اقتدار آن زن بستگی داشته است. می‌گویند هنگامی که حسینقلی خان در زمان [https://fa.wikipedia.org/wiki/%DA%A9%D8%B1%DB%8C%D9%85%E2%80%8C%D8%AE%D8%A7%D9%86_%D8%B2%D9%86%D8%AF کریم خان زند] حاکم دامغان شد، زنی از طایفه عضدالدینلوی قاجار را به همسری گرفت که بعدها در زمان سلطنت پسرش [https://fa.wikipedia.org/wiki/%D9%81%D8%AA%D8%AD%D8%B9%D9%84%DB%8C%E2%80%8C%D8%B4%D8%A7%D9%87 فتحعلی‌شاه] به مهدعلیا معروف شده است.<ref>نفیسی، سعید. ''تاریخ اجتماعی و سیاسی ایران در دوره معاصر''. ص41. به نقل از معتضد، خسرو؛ کسری، نیلوفر (1379). ''سیاست و حرمسرا (زن در عصر قاجار)''. تهران: علمی. ص180.</ref> زنان زیر لقب مهدعلیا را داشته‌اند:  
این لقب در دوره تیموریان، صفویه و قاجار به همسران یا دختران برخی پادشاهان داده می‌شد. ظاهرا دادن این لقب به میزان اعتبار و اقتدار آن زن بستگی داشته است. می‌گویند هنگامی که حسینقلی خان در زمان [https://fa.wikipedia.org/wiki/%DA%A9%D8%B1%DB%8C%D9%85%E2%80%8C%D8%AE%D8%A7%D9%86_%D8%B2%D9%86%D8%AF کریم خان زند] حاکم دامغان شد، زنی از طایفه عضدالدینلوی قاجار را به همسری گرفت که بعدها در زمان سلطنت پسرش [https://fa.wikipedia.org/wiki/%D9%81%D8%AA%D8%AD%D8%B9%D9%84%DB%8C%E2%80%8C%D8%B4%D8%A7%D9%87 فتحعلی‌شاه] به مهدعلیا معروف شده است.<ref>نفیسی، سعید. ''تاریخ اجتماعی و سیاسی ایران در دوره معاصر''. ص41. به نقل از معتضد، خسرو؛ کسری، نیلوفر (1379). ''سیاست و حرمسرا (زن در عصر قاجار)''. تهران: علمی. ص180.</ref> زنان زیر لقب مهدعلیا را داشته‌اند:


#[[خیرالنساء بیگم]] دختر میرعبدالله خان مرعشی حاکم مازندران، همسر سلطان محمد خدابنده و مادر [https://fa.wikipedia.org/wiki/%D8%B4%D8%A7%D9%87_%D8%B9%D8%A8%D8%A7%D8%B3_%DB%8C%DA%A9%D9%85 شاه عباس صفوی]<ref name=":0" />
==== گورکانیان ====
#مهدعلیا، [[گوهرشادآغا]] ([[گوهرشاد بیگم]])<ref name=":0" /> دختر [https://fa.wikipedia.org/wiki/%D8%AA%DB%8C%D9%85%D9%88%D8%B1 امیر تیمور گورکانی]
 
#مهدعلیا، آسیه خانم مادر فتحعلی‌شاه<ref>عضد الدوله. ''تاریخ عضدی''. ص166. به نقل از معتضد، خسرو؛ کسری، نیلوفر (1379). ''سیاست و حرمسرا (زن در عصر قاجار)''. تهران: علمی. ص181.</ref>
#[[گوهرشادآغا]] ([[گوهرشاد بیگم]])<ref name=":0" /> دختر [https://fa.wikipedia.org/wiki/%D8%AA%DB%8C%D9%85%D9%88%D8%B1 امیر تیمور گورکانی]
#مهدعلیا، آسیه خانم خواهر امیرخان سردار همسر فتحعلی‌شاه و مادر عباس میرزا نایب السلطنه<ref>عضد الدوله. ''تاریخ عضدی''. ص12. به نقل از معتضد، خسرو؛ کسری، نیلوفر (1379). ''سیاست و حرمسرا (زن در عصر قاجار)''. تهران: علمی. ص181.</ref>
#سلجوق شاه خاتون همسر حسن پادشاه و مادر سلطان خلیل و اغورلو محمد<ref name=":1">بختیاری اصل. ص 19.</ref>
 
==== قاجار ====
 
#آسیه خانم مادر فتحعلی‌شاه<ref>عضد الدوله. ''تاریخ عضدی''. ص166. به نقل از معتضد، خسرو؛ کسری، نیلوفر (1379). ''سیاست و حرمسرا (زن در عصر قاجار)''. تهران: علمی. ص181.</ref> که از طایفه عضدالدین لوی قاجار بود
#آسیه خانم خواهر امیرخان سردار همسر فتحعلی‌شاه و مادر عباس میرزا نایب السلطنه <ref>عضد الدوله. ''تاریخ عضدی''. ص12. به نقل از معتضد، خسرو؛ کسری، نیلوفر (1379). ''سیاست و حرمسرا (زن در عصر قاجار)''. تهران: علمی. ص181.</ref>
#دختر میرزا محمد خان قاجار دولو و همسر عباس میرزا پسر فتحعلیشاه<ref name=":1" />
#ننه خانم بارفروشی یکی از همسران فتحعلیشاه<ref name=":2">بختیاری اصل. ص18</ref>  
#[[مهدعلیا (ملک جهان خانم)]] همسر [https://fa.wikipedia.org/wiki/%D9%85%D8%AD%D9%85%D8%AF%D8%B4%D8%A7%D9%87 محمدشاه] و مادر [https://fa.wikipedia.org/wiki/%D9%86%D8%A7%D8%B5%D8%B1%D8%A7%D9%84%D8%AF%DB%8C%D9%86%E2%80%8C%D8%B4%D8%A7%D9%87 ناصرالدین شاه]
#[[مهدعلیا (ملک جهان خانم)]] همسر [https://fa.wikipedia.org/wiki/%D9%85%D8%AD%D9%85%D8%AF%D8%B4%D8%A7%D9%87 محمدشاه] و مادر [https://fa.wikipedia.org/wiki/%D9%86%D8%A7%D8%B5%D8%B1%D8%A7%D9%84%D8%AF%DB%8C%D9%86%E2%80%8C%D8%B4%D8%A7%D9%87 ناصرالدین شاه]
==== صفویه ====
#یکی از همسران همسر شاه عباس صفوی که دختر عمویش بود<ref name=":2" />
#[[خیرالنساء بیگم]] دختر میرعبدالله خان مرعشی حاکم مازندران، همسر سلطان محمد خدابنده و مادر [https://fa.wikipedia.org/wiki/%D8%B4%D8%A7%D9%87_%D8%B9%D8%A8%D8%A7%D8%B3_%DB%8C%DA%A9%D9%85 شاه عباس صفوی]<ref name=":0" />. این زن در شئونات ملکتی بسیار دخالت داشت و اهل مکر و دسیسه بود.<ref name=":2" />


<br />
<br />

نسخهٔ ‏۶ فوریهٔ ۲۰۲۲، ساعت ۱۱:۳۹

مهدعلیا لقبی بوده که به مادر بزرگان و شاهان و همچنین زنان بزرگ می‌دادند.[۱]

تاریخچه

این لقب در دوره تیموریان، صفویه و قاجار به همسران یا دختران برخی پادشاهان داده می‌شد. ظاهرا دادن این لقب به میزان اعتبار و اقتدار آن زن بستگی داشته است. می‌گویند هنگامی که حسینقلی خان در زمان کریم خان زند حاکم دامغان شد، زنی از طایفه عضدالدینلوی قاجار را به همسری گرفت که بعدها در زمان سلطنت پسرش فتحعلی‌شاه به مهدعلیا معروف شده است.[۲] زنان زیر لقب مهدعلیا را داشته‌اند:

گورکانیان

  1. گوهرشادآغا (گوهرشاد بیگم)[۱] دختر امیر تیمور گورکانی
  2. سلجوق شاه خاتون همسر حسن پادشاه و مادر سلطان خلیل و اغورلو محمد[۳]

قاجار

  1. آسیه خانم مادر فتحعلی‌شاه[۴] که از طایفه عضدالدین لوی قاجار بود
  2. آسیه خانم خواهر امیرخان سردار همسر فتحعلی‌شاه و مادر عباس میرزا نایب السلطنه [۵]
  3. دختر میرزا محمد خان قاجار دولو و همسر عباس میرزا پسر فتحعلیشاه[۳]
  4. ننه خانم بارفروشی یکی از همسران فتحعلیشاه[۶]
  5. مهدعلیا (ملک جهان خانم) همسر محمدشاه و مادر ناصرالدین شاه

صفویه

  1. یکی از همسران همسر شاه عباس صفوی که دختر عمویش بود[۶]
  2. خیرالنساء بیگم دختر میرعبدالله خان مرعشی حاکم مازندران، همسر سلطان محمد خدابنده و مادر شاه عباس صفوی[۱]. این زن در شئونات ملکتی بسیار دخالت داشت و اهل مکر و دسیسه بود.[۶]


منابع

  1. ↑ ۱٫۰ ۱٫۱ ۱٫۲ ده‍خ‍دا، ع‍ل‍ی‌اک‍ب‍ر (1377). لغت‌نامه. تهران: دانشگاه تهران: مؤسسه لغت‌نامه دهخدا. ذیل مدخل.
  2. ↑ نفیسی، سعید. تاریخ اجتماعی و سیاسی ایران در دوره معاصر. ص41. به نقل از معتضد، خسرو؛ کسری، نیلوفر (1379). سیاست و حرمسرا (زن در عصر قاجار). تهران: علمی. ص180.
  3. ↑ ۳٫۰ ۳٫۱ بختیاری اصل. ص 19.
  4. ↑ عضد الدوله. تاریخ عضدی. ص166. به نقل از معتضد، خسرو؛ کسری، نیلوفر (1379). سیاست و حرمسرا (زن در عصر قاجار). تهران: علمی. ص181.
  5. ↑ عضد الدوله. تاریخ عضدی. ص12. به نقل از معتضد، خسرو؛ کسری، نیلوفر (1379). سیاست و حرمسرا (زن در عصر قاجار). تهران: علمی. ص181.
  6. ↑ ۶٫۰ ۶٫۱ ۶٫۲ بختیاری اصل. ص18


پیوند به بیرون

  1. ویکی‌پدیای فارسی
برگرفته از «https://portals.nlai.ir/zanan/index.php?title=مهدعلیا&oldid=7666»