شهرنوش پارسی‌پور

شهرنوش پارسی پور (1324) داستان نویس، مؤلف و مترجم پرآوازه ی معاصر[۱]

زندگی‌نامه

شهرنوش پارسی‌پور در 28 بـهمن 1324 در تـهران مـتولد شد. پدرش، علی پارسی‌پور، ابتدا قاضی دادگستری بود، ولی بعدها استعفا داد و به کار وکالت روی آورد. مادرش، فخرالملوک‌ والا، زنی خانه دار اما باسواد بود که او را از کودکی به‌ خواندن تـشویق می‌نمود‌.ی به اقتضای شغل پدر، مدتی در خرمشهر زندگی کرد و دوره دبستان و دبیرستان را در آنجا گذراند. در سال 1345 به تهران آمد و در کارخانه تولید دارو و سپس در تلویزیون مشغول به کار شد. از هفده سالگی به‌ عنوان منشی در سـازمان آب و برق‌ خوزستان مشغول بـه کـار شد.[۲]

در کارخانه تولید دارو به عنوان ماشین نویس حسابداری به کار مشغول شد و سپس به سازمان رادیو و تلویزیون رفت و متصدی دبیرخانه گروه روستایی بود. چهار سال‌ پس از آغاز به کـار در سازمان تلویزیون تهیه‌کننده برنامه‌ای‌ زیر‌ عنوان‌ زنان‌ روستائی‌ شد.[۳]

در سال 1345 با ناصر تقوایی، نویسنده و کارگردان آشنا شد و این آشنایی اندکی بعد منجر به ازدواج شد. ثمره این ازدواج یک پسر به نام علی است که در سال 1347 به دنیا آمد. این ازدواج در سال 1352 به جدایی ختم شد.[۴]

لیسانس خود را در دوره شبانه دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه تهران گرفت. در سال 1353 هنگامی که تهیه کننده برنامه زنان روستایی ایران برای تلویزیون بود، به نشانه اعتراض به اعدام خسرو گلسرخی و کرمت الله دانشیان، استعفا داد. و چهارماه بعد بر اثر آن، دستگیر شد و 54 روز را در حبس گذراند. در این دوره غلامحسین ساعدی، هوشنگ گلشیری، فریده لاشایی و پرویز زاهدی نیز دستگیر شدند. رمان سگ و زمستان بلند، حاصل تجربه ها و تأملات زندان، پارسی پور را که نویسندگی را از سال 1341 با نوشتن داستانی کوتاه در مجله اطلاعات بانوان شروع کرده بود، به شهرت رساند. وی، در همان سال به فرانسه رفت و در دانشگاه سربن به مطالعه زبان فرانسه و فرهنگ و تمدن چین پرداخت. رمان ماجراهای کوچک و ساده روح درخت، دنباله سگ و زمستان بلند، را به تأثیر آموخته های تازه نوشت. تابستان 1358 به ایران آمد. دوباره به پاریس برگشت و سرانجام ساکن تهران نخستین سال های پس از انقلاب شد. «اگر بناست به عنوان نویسنده هویت بیابم باید بازگردم و در آن مجموعه زندگی کنم» هرچند با فقر و تنهایی باشد. در مرداد 1360 به جرمی سیاسی دستگیر شد و تا اسفند 1364 را در زندان اوین گذراند.

داستان تـوپک قرمز برای کودکان توسط کانون پرورش فکری کودکان به‌ سال‌‌ 1351‌ چاپ شد. اولین رمان او که در سال 1355 منتشر شد سـگ و زمـستان بـلند‌ نام‌ دارد. دو مجموعه داستان‌های کوتاه به نام‌های تجربه‌های آزاد و آویزه‌های بلور به فـاصله‌ یـک‌ سال‌ چاپ شدند. در سال 1361، در زندان قزل حصار کرج، شروع به نوشتن طوبا و معنای شب کرد‌. نیمی‌ از کتاب نوشته شـده بـود کـه بند او را تغییر دادند و دفترچه‌هایش را‌ از‌ او‌ گرفتند. وقتی بعد از یک سال نوشته‌ها را به او بـازگرداندند طـعمه آتـششان کرد. وی در سال 1365 در حالی که یک کتابفروشی را راه انداخته بود تا سدجوع کند شروع به بازنویسی کتاب کرد. https://t.me/s/Toubabooks?q=%23%DA%AF%D8%B2%DB%8C%D8%AF%D9%87%E2%80%8C_%D9%85%D8%AA%D9%86

طوبا و معنای شـب در‌ خـردادماه‌ 1368‌ از زیـر چاپ درآمد و آن‌چنان توفیقی یافت‌ که در دو هفتهء اول انتشار نایاب و در‌ طی‌ شش‌ ماه سه بـار تـجدید چاپ شد. کتاب بحث‌انگیز زنان بدون مردان (1368)، که‌ مجموعه‌ای‌ است از داستان‌های کوتاه‌ بـهم پیـوسته، بـین سال‌های 1353 تا 1356 نوشته شد ولی به علت‌ انقلاب‌‌ منتشر نگردید مگر بخش‌هایی از آن‌که در جنگ لوح بـه چـاپ رسید‌. بالاخره‌‌ در سال 1369 این مجموعه منتشر شد‌ و منجر‌ به‌ دستگیری نویسنده و ناشرش گـردید. https://www.irannamag.com/article/4549/

خاطرات زندان (سوئد، 1375)، اثری یگانه در نوع خود، حاصل مشاهدات و تجربه های این دوره است. پس از آزادی برای گذران زندگی به تجربه روی آورد. او علاقه مند به پیراروان شناسی و اساطیر و فرهنگ قدیم چین است و ترجمه هایی در این زمینه ها دارد. مجموعه داستان های به هم پیوسته زنان بدون مردان (1368) پس از چاپ جمع آوری و پارسی پور دوباره روانه زندان شد؛ پس از دو ماه با قرار وثیقه آزاد شد و به آمریکا مهاجرت کرد. بر اثر افسردگی، طی ده سال چهاربار در بیمارستان بستری شد. ع‍اب‍دی‍ن‍ی‌، ح‍س‍ن‌ (1401). دختران شهرزاد: زنان نویسنده‌ ایرانی. ویراستار احمد سمیعی‌گیلانی. تهران: نشر چشمه. صص194-195.

وی در سراسر آمریکا سفر کرد و سپس به کانادا رفت و از آنجا روانه سوئد، نروژ، اتریش، انگلستان و فرانسه شد. پس از یک سال سفر به دور دنیا به ایران بازگشت. از آنجایی که چاپ کتاب های او در ایران ممنوع اعلام شده بود و منبع درآمد دیگری نداشت در سال 1373 به آمریکا بازگشت. در حد فاصل سالهای 2003 و 2004، به مدت یک سال به عنوان نویسنده مهمان در شهر پروویدنس، مهمان دانشگاه براون بود.u

مفاخر

او دوبار به دریافت جایزه هیلمن ـ هامت نائل گردیده است. https://t.me/s/Toubabooks?q=%23%DA%AF%D8%B2%DB%8C%D8%AF%D9%87%E2%80%8C_%D9%85%D8%AA%D9%86

او نویسنده پرکاری است و در غربت آثار متعدد منتشر کرده است، از جمله عقل آبی، بر بال باد نشستن (درباره تاریخ معاصر با دو شخصیت زن یهودی و بهایی که تصمیم به مهاجرت می گیرند)، شیوا، آداب صرف چای در حضور گرگ. پارسی پور در آثاری همچون طوبا و معنای شب (1367)، که پس از انقلاب منتشر کرد، بیش از پیش به رئالیسم جادویی گروید.

وی از آغاز جوانی به داستان نویسی روی آورد و برخی از آثار کوتاهش گه گاه در مجله ی سخن و سایر نشریات به چاپ می رسید اما آثارش پس از انقلاب شناخته شد و پس از انتشار کتاب داستانی زن بدون مردان که در سال 1366 از سوی انتشارات نقره به چاپ رسید با مخالفت های زیادی روبه رو شد. فرخ‌زاد، پوران (1381). کارنمای زنان کارای ایران، از دیروز تا امروز. تهران: قطره. ص187-188.

داستان‌ها و مقاله‌هایی را در نشریات مختلف از قبیل: جنگ‌ هنر‌ و ادبیات‌ جنوب، فصل‌های سبز، فردوسی، جنگ اصـفهان، کـیهان سـال، تماشا، لوح، الفبا و کتاب‌ جمعه‌ به‌ چاپ رسانده است. در خصوص سنین شروع به نویسندگی می گوید: نـویسندگی را در خـوزستان شـروع کردم انشاء من همیشه‌ خوب‌‌ بود.رمان زیاد می‌خواندم و در حقیقت‌ در‌ این مقطع‌ فکر‌ دیـگری‌ در ذهـنم‌ نبود غیراز‌ اینکه می‌خواهم نویسنده شوم. شاید هم تا حدودی تأثیر مادرم بـود چـون او هـم از‌ سنین‌ جوانی کوشش‌هایی برای نوشتن کرده بود و‌ طرح‌ رمانی‌ هم‌‌ در‌ ذهنش بود که‌ مقداری‌ از آن را هـم نـوشته بود. پدر من هم شعر می‌گفت و یک رمان هم نوشته بود‌. بهرحال‌ خـانوادهء‌ پدری مـن اغـلب در کارهای فرهنگی هستند‌ و خانواده‌ مادریم‌ استعداد‌ شعر‌ دارند‌. https://www.irannamag.com/article/4549/

. نخستین اثر داستانی پارسی پور در کالبد رمان به نام سگ و زمستان بلند در سال 1355 شمسی چاپ شد. در رمان یاد شده، دختر جوانی در برخورد با مشکلات مبارزان آزاد شده از زندان و رفاه طلبی طبقه متوسط، به بیداری جسمی و روحی دست می یابد. وی از نویسندگان مدرنیستی است که عناصر واقعی را با فضاهای رویایی و تخیلی درمی آمیزد.

آثار

قصه ی توپک قرمز (1351). تهران: کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان. https://opac.nlai.ir/opac-prod/search/briefListSearch.do?command=FULL_VIEW&id=4730256&pageStatus=1&sortKeyValue1=sortkey_title&sortKeyValue2=sortkey_author

سگ و زمستان بلند (1355). تهران: امیرکبیر. https://opac.nlai.ir/opac-prod/search/briefListSearch.do?command=FULL_VIEW&id=1935745&pageStatus=1&sortKeyValue1=sortkey_title&sortKeyValue2=sortkey_author

آویزه های بلور: مجموعه داستان (1356). تهران: رز. https://opac.nlai.ir/opac-prod/search/briefListSearch.do?command=FULL_VIEW&id=2045956&pageStatus=1&sortKeyValue1=sortkey_title&sortKeyValue2=sortkey_author

طوب‍ا و م‍ع‍ن‍ای‌ ش‍ب‌ (1368). ت‍ه‍ران‌: اسپرک. https://opac.nlai.ir/opac-prod/search/briefListSearch.do?command=FULL_VIEW&id=521195&pageStatus=1&sortKeyValue1=sortkey_title&sortKeyValue2=sortkey_author

(این کتاب در سال 1385 به زبان انگلیسی ترجمه و چاپ شده است) https://opac.nlai.ir/opac-prod/search/briefListSearch.do?command=FULL_VIEW&id=1047565&pageStatus=1&sortKeyValue1=sortkey_title&sortKeyValue2=sortkey_author

زنان بدون مردان (1368). تهران: نشر نقره. https://opac.nlai.ir/opac-prod/search/briefListSearch.do?command=FULL_VIEW&id=503698&pageStatus=1&sortKeyValue1=sortkey_title&sortKeyValue2=sortkey_author

(این کتاب در سال 1377 نیز به زبان انگلیسی ترجمه و چاپ شده است) https://opac.nlai.ir/opac-prod/search/briefListSearch.do?command=FULL_VIEW&id=951122&pageStatus=1&sortKeyValue1=sortkey_title&sortKeyValue2=sortkey_author

تجربه های آزاد (1371). سوئد: باران. https://opac.nlai.ir/opac-prod/search/briefListSearch.do?command=FULL_VIEW&id=524712&pageStatus=1&sortKeyValue1=sortkey_title&sortKeyValue2=sortkey_author

آداب صرف چای در حضور گرگ (1372). سنت خوزه: زمانه. https://opac.nlai.ir/opac-prod/search/briefListSearch.do?command=FULL_VIEW&id=499755&pageStatus=1&sortKeyValue1=sortkey_title&sortKeyValue2=sortkey_author

عقل آبی (1373). با مقدمه عباس میلانی. سوئد: باران. https://opac.nlai.ir/opac-prod/search/briefListSearch.do?command=FULL_VIEW&id=1206197&pageStatus=1&sortKeyValue1=sortkey_title&sortKeyValue2=sortkey_author

خاطرات زندان (1377). استکهلم: باران. https://opac.nlai.ir/opac-prod/search/briefListSearch.do?command=FULL_VIEW&id=710759&pageStatus=1&sortKeyValue1=sortkey_title&sortKeyValue2=sortkey_author

شیوا یک داستان ـ دانش (1378). سوئد: باران. https://opac.nlai.ir/opac-prod/search/briefListSearch.do?command=FULL_VIEW&id=1287297&pageStatus=1&sortKeyValue1=sortkey_title&sortKeyValue2=sortkey_author

ماجراهای ساده و کوچک روح درخت (1378). سوئد: باران. https://opac.nlai.ir/opac-prod/search/briefListSearch.do?command=FULL_VIEW&id=1210683&pageStatus=1&sortKeyValue1=sortkey_title&sortKeyValue2=sortkey_author

بر بال باد نشستن (1381). سوئد: باران. https://opac.nlai.ir/opac-prod/search/briefListSearch.do?command=FULL_VIEW&id=1206989&pageStatus=1&sortKeyValue1=sortkey_title&sortKeyValue2=sortkey_author

داستان های مردان تمدن های مختلف (1381). تهران: شیرین. https://opac.nlai.ir/opac-prod/search/briefListSearch.do?command=FULL_VIEW&id=654115&pageStatus=1&sortKeyValue1=sortkey_title&sortKeyValue2=sortkey_author

گرما در سال صفر (1382). تهران: شیرین. https://opac.nlai.ir/opac-prod/search/briefListSearch.do?command=FULL_VIEW&id=675076&pageStatus=1&sortKeyValue1=sortkey_title&sortKeyValue2=sortkey_author

مردان در برابر زنان (1383). تهران: شیرین. https://opac.nlai.ir/opac-prod/search/briefListSearch.do?command=FULL_VIEW&id=706083&pageStatus=1&sortKeyValue1=sortkey_title&sortKeyValue2=sortkey_author

آسیه در میان دو دنیا (1387). تهران: شرکت انتشارات سایه. https://opac.nlai.ir/opac-prod/search/briefListSearch.do?command=FULL_VIEW&id=4010060&pageStatus=1&sortKeyValue1=sortkey_title&sortKeyValue2=sortkey_author

گزارش یک زندگی (1394). استکهلم: باران (کتاب حاضر نام یک برنامه رادیویی است که از سال ۲۰۰۶ میلادی در وب‌سایت رادیو زمانه توسط نویسنده پخش و منتشر شده است). https://opac.nlai.ir/opac-prod/search/briefListSearch.do?command=FULL_VIEW&id=4114325&pageStatus=1&sortKeyValue1=sortkey_title&sortKeyValue2=sortkey_author

کمی بهار (1398). سوئد: باران. (از کانال تلگرامی کتاب فروشی طوبا/ فروش آنلاین آثار شهرنوش پارسی پور) https://t.me/s/Toubabooks?q=%23%DA%AF%D8%B2%DB%8C%D8%AF%D9%87%E2%80%8C_%D9%85%D8%AA%D9%86

ترجمه جکسون، شرلی (1368). شکار جادوگران در دهکده سلیم. تهران: سازمان انتشارات و آموزش انقلاب اسلامی. https://opac.nlai.ir/opac-prod/search/briefListSearch.do?command=FULL_VIEW&id=572776&pageStatus=1&sortKeyValue1=sortkey_title&sortKeyValue2=sortkey_author

بادری ـ ولرس، دلفین (1368). چین: از ک‍ن‍ف‍وس‍ی‍وس‌ ت‍ا راه‍پ‍ی‍م‍ای‍ی‌ ب‍زرگ‌. تهران: سازمان انتشارات و آموزش انقلاب اسلامی. https://opac.nlai.ir/opac-prod/search/briefListSearch.do?command=FULL_VIEW&id=709089&pageStatus=1&sortKeyValue1=sortkey_title&sortKeyValue2=sortkey_author

کاستلان، ایون (1368). پیرا روان شناسی. تهران: سازمان انتشارات و آموزش انقلاب اسلامی. https://opac.nlai.ir/opac-prod/search/briefListSearch.do?command=FULL_VIEW&id=512087&pageStatus=1&sortKeyValue1=sortkey_title&sortKeyValue2=sortkey_author

ک‍ال‍ت‍ن‍م‍ارک‌، م‍اک‍س‌ (1369). لائ‍وت‍زه‌ و آی‍ی‍ن‌ دائ‍و. تهران: به نگار. https://opac.nlai.ir/opac-prod/search/briefListSearch.do?command=FULL_VIEW&id=575414&pageStatus=1&sortKeyValue1=sortkey_title&sortKeyValue2=sortkey_author

تیفری، ایو (1372). رازهای اخترگویی ئی جینگ. تهران: نشر روایت. https://opac.nlai.ir/opac-prod/search/briefListSearch.do?command=FULL_VIEW&id=600756&pageStatus=1&sortKeyValue1=sortkey_title&sortKeyValue2=sortkey_author

ک‍اردن‌، پ‍ات‍ری‍ش‍ی‍ا (1373). لئو تالستوی. تهران: کهکشان. https://opac.nlai.ir/opac-prod/search/briefListSearch.do?command=FULL_VIEW&id=507973&pageStatus=1&sortKeyValue1=sortkey_title&sortKeyValue2=sortkey_author

وو، چنگ ـ نن (1374). سی یئوجی، یا، سیر باختر. ترجمه از فرانسه. تهران: نشر علم. https://opac.nlai.ir/opac-prod/search/briefListSearch.do?command=FULL_VIEW&id=529339&pageStatus=1&sortKeyValue1=sortkey_title&sortKeyValue2=sortkey_author

شسنو، ژان (1374). تاریخ چین. تهران: علم. https://opac.nlai.ir/opac-prod/search/briefListSearch.do?command=FULL_VIEW&id=539158&pageStatus=1&sortKeyValue1=sortkey_title&sortKeyValue2=sortkey_author

م‍ع‍ل‍وف‌، ام‍ی‍ن‌ (1374). ص‍خ‍ره‌ ت‍ای‍ن‍وس‌. ت‍ه‍ران‌: ن‍ش‍ر روای‍ت‌. https://opac.nlai.ir/opac-prod/search/briefListSearch.do?command=FULL_VIEW&id=536219&pageStatus=1&sortKeyValue1=sortkey_title&sortKeyValue2=sortkey_author

دل‍س‍ول‌، پ‍ائ‍ولا (1378). طال‍ع‌ب‍ی‍ن‍ی‌ چ‍ی‍ن‍ی. ت‍ه‍ران‌: ن‍ش‍ر ام‍ی‍ر م‍س‍ت‍ع‍ان‌. https://opac.nlai.ir/opac-prod/search/briefListSearch.do?command=FULL_VIEW&id=593497&pageStatus=1&sortKeyValue1=sortkey_title&sortKeyValue2=sortkey_author

جمیسن، کلی (1385). ذهن بی قرار. تهران: مروارید. https://opac.nlai.ir/opac-prod/search/briefListSearch.do?command=FULL_VIEW&id=796385&pageStatus=1&sortKeyValue1=sortkey_title&sortKeyValue2=sortkey_author

ک‍وور، راب‍رت‌ (1389). خدمتکار کتک خور. تهران: آموت. https://opac.nlai.ir/opac-prod/search/briefListSearch.do?command=FULL_VIEW&id=2061302&pageStatus=1&sortKeyValue1=sortkey_title&sortKeyValue2=sortkey_author

مقالات نقد کتاب: چراغانی در باد (1369). کلک. اردیبهشت ۱۳۶۹. شماره ۲. نگاهی به دل و دلدادگی (1379). کارنامه. آذر ۱۳۷۹. شماره ۱۴. نقد و بررسی کتاب: نگاهی به «حضور آبی مینا» (1381). بخارا. مرداد ۱۳۸۱. شماره ۲۶. http://ensani.ir/fa/article/author/11202

افتخارات برنده جایزه بیتای در سال 2016 https://iranian-studies.stanford.edu/initiatives/bita-prize-persian-arts برگزیده زن سال 2007 از هجدهمین همایش پژوهش های زنان در آمریکا https://web.archive.org/web/20201025104516/https://www.iwsf.org/untitled-c1mbi