فاطمه راکعی

زندگی‌نامه

فاطمه راکعی فرزند عبدالله در سال 1333 در شهر زنجان متولد شد. وی تحصیلات ابتدایی را تا سال چهارم دبستان در زنجان در مدارس شمس و فروغ به پایان رساند سپس به اتفاق خانواده به تهران آمد و پس از طی دوره متوسطه و اخذ دیپلم از دبیرستان بسطامی در سال 1351 به دانشگاه علامه طباطبایی راه یافت و در سال 1355 در رشته مترجمی زبان انگلیسی در مقطع کارشناسی فارغ التحصیل شد. در سال 1357 از دانشگاه تهران مدرک کارشناسی ارشد زبان‌شناسی و در سال 1377 از دانشگاه تربیت مدرس مدرک دکترای زبان‌شناسی خود را دریافت کرد.

راکعی از دوران کودکی به شعر علاقه خاصی داشت و در نوجوانی به تشویق پدر به پرورش این ذوق هنری اهتمام ورزید. وی پس از پیروزی انقلاب اسلامی به شدت تحت تأثیر آرا و افکار امام‌خمینی قرار گرفت و با شروع جنگ تحمیلی، اشعارش جنبه انقلابی گرفت و در وصف شهیدان و سربازان وطن اشعار نیکویی سرود. پس از چندی به محفل شعر حوزه هنری راه یافت و با شعرای انقلابی مطرحی چون سیدحسن حسینی و قیصر امین‌پور آشنا شد.

فاطمه راکعی ازدواج کرده و دارای دو فرزند پسر و دختر است.

فعالیت‌های شغلی و اجتماعی

فاطمه راکعی مدت ها مسئولیت واحد هنرمندان زن حوزه هنری را عهده دار بود و سالها به صورت داوطلبانه و افتخاری در آنجا به خدمت پرداخت. وی در سال 1356 به عنوان پژوهشگر فرهنگستان زبان ایران مشغول به کار شد و در سال 1360 به عضویت هیئت علمی مؤسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگی درآمد. از دیگر سمت ها و مشاغل وی می توان به عضویت در شورای مرکزی انجمن اسلامی وزارت فرهنگ و علوم و مسئول کمیته فرهنگی این انجمن (1359-1365)؛ عضویت در هیئت مؤسس و دبیری و سخنگویی انجمن اسلامی مؤسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگی؛ عضویت در شورای مرکزی جمعیت زنان جمهوری اسلامی ایران (1360-1379)؛ عضویت هیئت علمی آموزشی و رئیس امور پژوهش دانشگاه الزهراء (1365-1367)؛ مدیریت گروه زبان انگلیسی دانشگاه الزهراء (1366-1369)؛ مدیریت گروه زبان و ادبیات فارسی دانشگاه الزهراء (1367-1371)؛ عضویت در کمیته پژوهشی ادبیات فارسی وزارت فرهنگ و آموزش عالی (1368-1378)؛ معاونت آموزشی و پژوهشی دانشکده الهیات و ادبیات دانشگاه الزهراء (1369-1374)؛ معاونت پژوهشی دانشگاه الزهراء (1376-1379)؛ عضویت در شورای اطلاع‌رسانی دانشگاه الزهراء (1378-1379)؛ عضویت در کمیسیون بهره‌وری و تحول اداری دانشگاه الزهراء (1378-1379)؛ عضویت در شورای مرکزی جمعیت زنان و عضو شورای شعر وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی (1379-1388)؛ نماینده وزیر علوم، تحقیقات و فناوری در شورای سه نفره نظارت دانشگاه الزهراء؛ مدیرعامل انجمن شاعران ایران و ریاست هیئت مدیره دفتر شعر جوانان (از 1379) و عضویت در هیئت امنای فرهنگ عمومی شهرستان ری (1382) اشاره کرد.

از اوایل دهه شصت، راکعی به فعالیت های مطبوعاتی روی آورد و به تدریج نشریه های اعتصام، والعصر، اندیشه، کوثر، پگاه و ایران زنان (ضمیمه روزنامه ایران) و سایت های جمعیت زنان مسلمان نواندیش و انجمن شاعران ایران را راه اندازی کرد. وی مسئولیت هایی چون مدیرمسئولی و سردبیری فصلنامه های کوثر (وابسته به س‍ازم‍ان‌ ت‍ب‍ل‍ی‍غ‍ات‌ اس‍لام‍ی‌)، پگاه و ندا (ارگان جمعیت زنان جمهوری اسلامی ایران) را در دهه های 60 و 70 برعهده داشته است.

فاطمه راکعی پس از پایان مجلس ششم به دانشگاه الزهراء بازگشت و ضمن حضور فعال در انجمن های علمی، ادبی و هنری، مشاغل و سمت های ذیل را برعهده داشته است:

عضو هیئت امنای بنیاد سینمایی فارابی (1383-1385)؛ عضو انجمن زبان‌شناسی ایران (1383)؛ عضو هیئت امنای پژوهشکده‌ فرهنگی ـ اجتماعی وزارت فرهنگ و آموزش عالی (1383-1384)؛ عضو در هیئت امنای کتابخانه‌های عمومی کشور (1383-1386)؛ عضو گروه ادبیات فارسی شورای بررسی متون و کتب علوم انسانی پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی (از 1384)؛ عضو هیئت امنا و رئیس هیئت مدیره‌ مؤسسه آموزشی گل‌های دانشگاه (1384-1389)؛ رئیس پژوهشکده شعر و هنر دانشگاه الزهراء (1384-1390)؛ دبیرکلی جمعیت زنان مسلمان نواندیش (از 1385)؛ عضو هیئت مؤسس و دبیرکل جمعیت زنان نواندیش ایران (از 1386)؛ عضو انجمن نقد ادبی (از 1387)؛ عضو هیئت مدیره‌ی انجمن ایرانی اخلاق در علوم و فناوری (از 1388)؛ عضو شورای مرکزی ائتلاف اسلامی زنان (از 1389)؛ عضو شورای عالی خانه هنرمندان ایران (از 1390)؛ دبیر انجمن ایرانی اخلاق در علوم فناوری (از 1392)؛ دبیر شورای عالی خانه هنرمندان ایران از سال 1390 و دبیر این شورا از سال 1392؛ عضو شورای سیاستگذاری و عضو هیئت داوری کتاب های شعر جشنواره شعر فجر (1392)؛ عضو کمیته اصلاح قانون احزاب (1393) و دبیر علمی جشنواره شعر یار و یادگار (بزرگداشت امام خمینی و یادگار ایشان) (1393)؛ عضو هیأت علمی پژوهشی پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی (از 1393)؛ رئیس کارگروه زبان‌شناسی شورای بررسی متون (از 1393)؛ مدیر مسئول دفتر شعر جوان (از 1394)؛ مدیر گروه زبان‌شناسی کاربردی پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی (از 1396) و مشاور شهردار تهران در امور بانوان (1396).[۱]

فعالیت‌های سیاسی

در سال ۱۳۷۷ که جبهه مشارکت ایران اسلامی تأسیس شد، فاطمه راکعی از جمله مؤسسین این حزب و از اعضای شورای مرکزی آن بود. وی همچنین رئیس کمیسیون زنان و عضو کمیته قومیت های حزب مذکور بوده است. فاطمه راکعی در اسفندماه 1378 به عنوان کاندیدای حزب مشارکت ایران اسلامی در انتخابات دوره ششم قانون گذاری شرکت کرد و موفق شد از سوی مردم تهران، ری، شمیرانات و اسلامشهر به نمایندگی مجلس شورای اسلامی انتخاب شود. راکعی پس از ورود به مجلس ششم، ضمن عضویت در کمیسیون فرهنگی، به سمت نایب رئیس این کمیسیون و ریاست کمیته زنان، جوانان و امور خانواده‌ برگزیده شد. وی از طراحان تأسیس فراکسیون زنان در مجلس ششم نیز بوده و خود به ریاست این فراکسیون انتخاب شد.

وی همچنین از جمله نمایندگانی بود که در اواخر مجلس ششم در اعتراض به عملکرد شورای نگهبان در رد صلاحیت‌های گسترده نامزدهای نمایندگی مجلس هفتم، در تحصن ۲۶ روزه شرکت کرد و به همراه ۱۲۵ نماینده دیگر در بهمن ماه ۱۳۸۲، از سمت نمایندگی استعفا داد.

اقدامات

طرح و لوایح پیشنهادی

از جمله طرح ها و لوایحی که فاطمه راکعی در طراحی و تصویب آنها در مجلس ششم نقش داشت، عبارت است از طرح ممنوعیت اعمال هر نوع تبعیض جنسیتی در گزینش دانشجو برای کلیه دانشگاه های دولتی و غیردولتی در تمام مقاطع تحصیلی؛ طرح حل اختلافات خانوادگی؛ طرح توانمندسازی زنان سرپرست خانوار؛ قانون حمایت از کودکان و نوجوانان؛ اصلاح قانون اعزام دختران دانشجو به خارج از کشور و حذف شرط تأهل؛ موظف شدن بانک ها به پرداخت تسهیلات به همسران جانبازان و آزادگان متوفی یا به قیم قانونی فرزندان آنها؛ قانون معافیت مؤسسات انتشاراتی و کتاب فروش ها از پرداخت مالیات؛ اصلاح ماده 9 قانون نظام هماهنگ پرداخت کارکنان دولت و بهره مندی مستخدمان زن شاغل، بازنشسته سرپرست خانوار از کمک هزینه عائله مندی؛ اصلاح ماده 1041 قانون مدنی و افزایش سن ازدواج دختران به حداقل 13 سال و پسران به حداقل 15 سال؛ طرح تعیین موارد عسروحرج زنان جهت صدور حکم طلاق؛ اصلاح مواد 1107، 1110 و 1133 قانون مدنی در خصوص افزایش نفقه زنان و امکان ارائه دادخواست طلاق توسط زنان به محاکم صالحه با رعایت شرایط مربوطه؛ اصلاح ماده 1169 قانون مدنی و تعیین سن حضانت فرزند اعم از دختر یا پسر برای مادر تا 7 سالگی؛ پرداخت حق پرستاری به همسران جانبازان 50 درصد و بالاتر و اعصاب و روان؛ طرح اهدای جنین به زوجین نابارور؛ طرح قابل مطالبه بودن اجرت المثل زوجه پس از فوت مرد؛ لایحه الحاق ایران به کنوانسیون رفع کلیه اشکال تبعیض از زنان با قید تحفظ؛ طرح تشکیل شورای عالی خانواده؛ طرح حذف ماده 83 و اصلاح ماده 81 قانون تأمین اجتماعی مبنی بر حذف ممنوعیت پرداخت مستمری مادران بیمه شده به فرزندان و طرح اصلاح مواد 946 تا 949 قانون مدنی راجع به امکان ارث بردن زن از تمام اموال منقول و غیرمنقول. وی همچنین در فعال سازی کمیته زنان مرکز پژوهش های مجلس و دعوت از فقها، حقوقدانان و دیگر صاحب نظران و متخصصان برای بازنگری و اصلاح قوانین موجود و تدوین قوانین جدید و روزآمد در حوزه مسائل زنان، نقش بسزایی داشت و طرح تشکیل شورای خانواده، حاصل تلاش های وی و همکارانش در فراکسیون زنان مجلس ششم بود.

آثار

کتاب

1. س‍ف‍ر س‍وخ‍ت‍ن‌: دف‍ت‍ر ش‍ع‍ر ف‍اطم‍ه‌ راک‍ع‍ی‌ 1360-68 (1369). ت‍ه‍ران‌: م‍رک‍ز ن‍ش‍ر ف‍ره‍ن‍گ‍ی‌ رج‍ا.
2. آواز گ‍ل‍س‍ن‍گ‌ (1373). ت‍ه‍ران‌: اطلاع‍ات‌‏‫.
3. گ‍زی‍ده‌ ادب‍ی‍ات‌ م‍ع‍اص‍ر: م‍ج‍م‍وع‍ه‌ ش‍ع‍ر (1378). ت‍ه‍ران‌: ک‍ت‍اب‌ ن‍ی‍س‍ت‍ان‌.
4. م‍ادران‍ه‌ه‍ا (1382). ت‍ه‍ران‌: اطلاع‍ات‌.‬
5. ن‍اخ‍ن‍ک‍ی‌ ب‍ه‌ زن‍دگ‍ی‌: (م‍ج‍م‍وع‍ه‌ ش‍ع‍ر) (1385). ت‍ه‍ران‌: اطلاع‍ات‌.
6. دیروز با ما کسی بود (1386). تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی (س)، مؤسسه چاپ و نشر عروج.‬
7. سنجاقک‌ها: گزیده سپید و نو (نیمایی) (1387). تهران: علم.‬
8. رویای رنگین: گزیده شعر (۱۳۸۶ - ۱۳۶۰) (1387). تهران: علم.‬
9. بوی جوی مولیان: شعر معاصر تاجیک (1392). به كوشش رستم وهاب؛ ويراستار فاطمه راكعی. تهران: انجمن شاعران ایران.‬
10. نانوشته‌ترین (1395). تهران: پورشاد.‬
11. چه قدر رنگ‌پریده است ماه... (1398). تهران: واژه‌آرا.‬

ترجمه

1. پ‍ری‍ن‌، لارنس (1373). درب‍اره‌ ش‍ع‍ر. ت‍رج‍م‍ه‌ ف‍اطم‍ه‌ راک‍ع‍ی‌. ت‍ه‍ران‌: اطلاع‍ات‌.
   

جوایز و تقدیرنامه‌ها

جایزه و لوح تقدیر با دستخط امام خمینی (ره) به هنرمندان متعهد کشور، به خاطر شعرهای مربوط به جنگ در اولین هفته دفاع مقدس (1369)

جایزه و لوح تقدیر دانشگاه الزهراء به مجموعه شعر سفر سوختن (1371)

لوح تقدیر سمپوزیوم شعر کوالالامپور (1992)

لوح تقدیر مرکز نشر آثار حضرت امام خمینی (ره) به خاطر تقدیم شعرهایی به ساحت امام (ره) (1380)

جایزه و لوح تقدیر وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی و معاون رئیس جمهور به خاطر تلاش در جهت تشویق و ترغیب جوانان به کتابخوانی و مسؤولیت نهادهای فرهنگی و هنری (۱۳83)

جایزه و لوح تقدیر و تندیس دومین جشنواره بین المللی شعر فجر به عنوان شاعر برگزیده در بخش شعر امام و انقلاب (۱۳۸۶)

جایزه و لوح تقدیر و تندیس سومین جشنواره بین المللی شعر فجر به عنوان شاعر پیشکسوت انقلاب (۱۳۸۷)

پیوند به بیرون

1. مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی
2. پژوهشکده زبان‌شناسی پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی

نویسنده: سمیه سادات هاشمی