تفاوت میان نسخه‌های «مهدعلیا»

از دانشنامه الکترونیکی زنان
پرش به ناوبری پرش به جستجو
 
(۲۷ نسخه‌ٔ میانی ویرایش‌شده توسط ۲ کاربر نشان داده نشده)
سطر ۱: سطر ۱:
هنگامی که حسینقلی خان در زمان کریم خان زند حاکم دامغان شد، زنی از طایفه عضد الدینلو قاجار گرفت که بعدها در زمان سلطنت پسرش فتحعلیشاه به مهدعلیا معروف شده است و از آن پس در دربار قاجار همیشه مادر پادشاه را مهدعلیا می گفتند. نفیسی، سعید. تاریخ اجتماعی و سیاسی ایران در دوره معاصر. ص41.
مهدعلیا لقبی بوده که به مادر بزرگان و شاهان و همچنین زنان بزرگ می‌دادند.<ref name=":0">ده‍خ‍دا، ع‍ل‍ی‌اک‍ب‍ر (1377). ''لغت‌نامه''. ج14. تهران: دانشگاه تهران: مؤسسه لغت‌نامه دهخدا. ذیل مدخل.</ref>{{TOClimit}}


بنابراین دارندگان این لقب به ترتیب اهمیت شامل: 1- مهدعلیای اول، آسیه خانم مادر فتحعلیشاه. عضد الدوله. تاریخ عضدی. ص166.
===تاریخچه===
این لقب در دوره تیموریان، صفویه و قاجار به همسران یا دختران یا مادران برخی پادشاهان داده می‌شد. ظاهرا دادن این لقب به میزان اعتبار و اقتدار آن زن بستگی داشته است. می‌گویند هنگامی که حسینقلی خان در زمان [https://fa.wikipedia.org/wiki/%DA%A9%D8%B1%DB%8C%D9%85%E2%80%8C%D8%AE%D8%A7%D9%86_%D8%B2%D9%86%D8%AF کریم خان زند] حاکم دامغان شد، زنی از طایفه عضدالدینلوی قاجار را به همسری گرفت که بعدها در زمان سلطنت پسرش [https://fa.wikipedia.org/wiki/%D9%81%D8%AA%D8%AD%D8%B9%D9%84%DB%8C%E2%80%8C%D8%B4%D8%A7%D9%87 فتحعلی‌شاه] به مهدعلیا معروف شده است.<ref>معتضد، خسرو؛ کسری، نیلوفر (1379). ''سیاست و حرمسرا (زن در عصر قاجار)''. تهران: علمی. ص180. به نقل از نفیسی، سعید. ''تاریخ اجتماعی و سیاسی ایران در دوره معاصر''. ص41.</ref> زنان زیر لقب مهدعلیا را داشته‌اند: 


2- مهدعلیای دوم، آسیه خانم خواهر امیرخان سردار زن معقوده دائمی فتحعلیشاه و مادر عباس میرزا نایب السلطنه. عضد الدوله. تاریخ عضدی. ص12.
====گورکانیان====


3- مهد علیای سوم ملک جهان خانم همسر محمدشاه و مادر ناصرالدین شاه می باشد.
#[[گوهرشادآغا]] ([[گوهرشاد بیگم]])<ref name=":0" /> دختر [https://fa.wikipedia.org/wiki/%D8%AA%DB%8C%D9%85%D9%88%D8%B1 امیر تیمور گورکانی]
#سلجوق شاه خاتون همسر حسن پادشاه و مادر سلطان خلیل و اغورلو محمد<ref name=":1">بختیاری اصل، فریبرز (1375). ''زنان نامدار تاریخ ایران (مهدعلیا، مادر ناصرالدین شاه)''. تهران: زوار. ص 19.</ref>
 
====قاجار====
 
#آسیه خانم مادر فتحعلی‌شاه<ref>معتضد، خسرو؛ کسری، نیلوفر (1379). ''سیاست و حرمسرا (زن در عصر قاجار)''. تهران: علمی. ص181. به نقل از عضدالدوله. ''تاریخ عضدی''. ص166. </ref> که از طایفه عضدالدین لوی قاجار بود
#آسیه خانم خواهر امیرخان سردار همسر فتحعلی‌شاه و مادر عباس میرزا نایب السلطنه<ref>معتضد، خسرو؛ کسری، نیلوفر (1379). ''سیاست و حرمسرا (زن در عصر قاجار)''. تهران: علمی. ص181. به نقل از عضدالدوله. ''تاریخ عضدی''. ص12.</ref>
#مادر محمدشاه قاجار که دختر میرزا محمدخان قاجار دولو و همسر عباس میرزا پسر فتحعلی‌شاه بود<ref name=":1" />
#ننه خانم بارفروشی یکی از همسران فتحعلی‌شاه<ref name=":2">بختیاری اصل، فریبرز (1375). ''زنان نامدار تاریخ ایران (مهدعلیا، مادر ناصرالدین شاه)''. تهران: زوار. ص18.</ref>
#[[مهدعلیا (ملک جهان خانم)]] همسر [https://fa.wikipedia.org/wiki/%D9%85%D8%AD%D9%85%D8%AF%D8%B4%D8%A7%D9%87 محمدشاه] و مادر [https://fa.wikipedia.org/wiki/%D9%86%D8%A7%D8%B5%D8%B1%D8%A7%D9%84%D8%AF%DB%8C%D9%86%E2%80%8C%D8%B4%D8%A7%D9%87 ناصرالدین شاه]
 
====صفویه====
 
#یکی از همسران همسر شاه عباس صفوی که دختر عمویش بود<ref name=":2" />
#[[خیرالنساء بیگم]] دختر میرعبدالله خان مرعشی حاکم مازندران، همسر سلطان محمد خدابنده و مادر [https://fa.wikipedia.org/wiki/%D8%B4%D8%A7%D9%87_%D8%B9%D8%A8%D8%A7%D8%B3_%DB%8C%DA%A9%D9%85 شاه عباس صفوی]<ref name=":0" />. این زن در شئونات ملکتی بسیار دخالت داشت و اهل مکر و دسیسه بود.<ref name=":2" />
 
<br />
 
==منابع==
<references /><br />
==پیوند به بیرون==
 
#[https://fa.wikipedia.org/wiki/%D8%B5%D9%81%D8%AD%D9%87%D9%94_%D8%A7%D8%B5%D9%84%DB%8C ویکی‌پدیای فارسی]
 
 
 
نویسنده: حکمت بروجردی<br />
[[رده:القاب]]
[[رده:عناوین]]
[[رده:مادران پادشاهان]]
[[رده:همسران پادشاهان]]
[[رده:زنان مقتدر]]
[[رده:زنان قاجار]]
[[رده:زنان مدیر]]

نسخهٔ کنونی تا ‏۲ نوامبر ۲۰۲۲، ساعت ۱۲:۳۰

مهدعلیا لقبی بوده که به مادر بزرگان و شاهان و همچنین زنان بزرگ می‌دادند.[۱]

تاریخچه

این لقب در دوره تیموریان، صفویه و قاجار به همسران یا دختران یا مادران برخی پادشاهان داده می‌شد. ظاهرا دادن این لقب به میزان اعتبار و اقتدار آن زن بستگی داشته است. می‌گویند هنگامی که حسینقلی خان در زمان کریم خان زند حاکم دامغان شد، زنی از طایفه عضدالدینلوی قاجار را به همسری گرفت که بعدها در زمان سلطنت پسرش فتحعلی‌شاه به مهدعلیا معروف شده است.[۲] زنان زیر لقب مهدعلیا را داشته‌اند:

گورکانیان

  1. گوهرشادآغا (گوهرشاد بیگم)[۱] دختر امیر تیمور گورکانی
  2. سلجوق شاه خاتون همسر حسن پادشاه و مادر سلطان خلیل و اغورلو محمد[۳]

قاجار

  1. آسیه خانم مادر فتحعلی‌شاه[۴] که از طایفه عضدالدین لوی قاجار بود
  2. آسیه خانم خواهر امیرخان سردار همسر فتحعلی‌شاه و مادر عباس میرزا نایب السلطنه[۵]
  3. مادر محمدشاه قاجار که دختر میرزا محمدخان قاجار دولو و همسر عباس میرزا پسر فتحعلی‌شاه بود[۳]
  4. ننه خانم بارفروشی یکی از همسران فتحعلی‌شاه[۶]
  5. مهدعلیا (ملک جهان خانم) همسر محمدشاه و مادر ناصرالدین شاه

صفویه

  1. یکی از همسران همسر شاه عباس صفوی که دختر عمویش بود[۶]
  2. خیرالنساء بیگم دختر میرعبدالله خان مرعشی حاکم مازندران، همسر سلطان محمد خدابنده و مادر شاه عباس صفوی[۱]. این زن در شئونات ملکتی بسیار دخالت داشت و اهل مکر و دسیسه بود.[۶]


منابع

  1. ↑ ۱٫۰ ۱٫۱ ۱٫۲ ده‍خ‍دا، ع‍ل‍ی‌اک‍ب‍ر (1377). لغت‌نامه. ج14. تهران: دانشگاه تهران: مؤسسه لغت‌نامه دهخدا. ذیل مدخل.
  2. ↑ معتضد، خسرو؛ کسری، نیلوفر (1379). سیاست و حرمسرا (زن در عصر قاجار). تهران: علمی. ص180. به نقل از نفیسی، سعید. تاریخ اجتماعی و سیاسی ایران در دوره معاصر. ص41.
  3. ↑ ۳٫۰ ۳٫۱ بختیاری اصل، فریبرز (1375). زنان نامدار تاریخ ایران (مهدعلیا، مادر ناصرالدین شاه). تهران: زوار. ص 19.
  4. ↑ معتضد، خسرو؛ کسری، نیلوفر (1379). سیاست و حرمسرا (زن در عصر قاجار). تهران: علمی. ص181. به نقل از عضدالدوله. تاریخ عضدی. ص166.
  5. ↑ معتضد، خسرو؛ کسری، نیلوفر (1379). سیاست و حرمسرا (زن در عصر قاجار). تهران: علمی. ص181. به نقل از عضدالدوله. تاریخ عضدی. ص12.
  6. ↑ ۶٫۰ ۶٫۱ ۶٫۲ بختیاری اصل، فریبرز (1375). زنان نامدار تاریخ ایران (مهدعلیا، مادر ناصرالدین شاه). تهران: زوار. ص18.


پیوند به بیرون

  1. ویکی‌پدیای فارسی


نویسنده: حکمت بروجردی

برگرفته از «https://portals.nlai.ir/zanan/index.php?title=مهدعلیا&oldid=11483»