تفاوت میان نسخه‌های «آغابیگم همسر فتحعلی شاه»
H-ghahremani (بحث | مشارکتها) |
H-ghahremani (بحث | مشارکتها) |
||
| (۳۱ نسخهٔ میانی ویرایش‌شده توسط ۲ کاربر نشان داده نشده) | |||
| سطر ۱: | سطر ۱: | ||
آغابیگم متخلص به طوطی از زنان شاعر دوره قاجار بود. وی پنجمین همسر عقدی | آغابیگم متخلص به طوطی از زنان شاعر دوره قاجار بود. وی پنجمین همسر عقدی فتحعلی‌شاه بود. | ||
{{TOClimit}} | {{TOClimit}} | ||
===زندگی‌نامه=== | ===زندگی‌نامه=== | ||
آغابیگم متخلص به طوطی و ملقب به [[آغاباجی]]، دختر ابراهیم خان | آغابیگم متخلص به طوطی و ملقب به [[آغاباجی]]، دختر ابراهیم خان جوانشیر،<ref>فرخ‌زاد، پوران (1381). ''کارنمای زنان کارای ایران، از دیروز تا امروز''. تهران: قطره. ص42.</ref> زنی عابد و زاهد و از شاعران خوش سخن بود. وی دوازدهمین همسر (پنجمین همسر عقدی) فتحعلی‌شاه بود که پس از فوت آسیه خانم، مادر محمد قلی میرزا ملک‌آرا، در 1213- 1214 ق. به عقد شاه قاجار درآمد. آغاباجی به همراه دویست و به روایتی یک صد خدمتکار از قراباغ به تهران آمد.<ref>عقیقی بخشایشی، عبدالرحیم؛ عقیقی بخشایشی، حبیبه (1382). ''زنان نامی در تاریخ، فرهنگ و تمدّن اسلامی''. تهران: نوید اسلام. ص219.</ref> آغاباجی علیرغم زیبایی، علم و دانش به دلیلی نامعلوم، ظاهراً مورد پسند شاه واقع نشد و تا پایان عمر همچنان باکره ماند.<ref>عیسی‌فر، احمد (1387). ''زنان نامدار شیعه''. تهران: رایحه عترت. ص168.</ref> | ||
آغاباجی | |||
فتحعلی‌شاه برای اقامت او، قصری در حوالی امامزاده قاسم شمیران بنا کرد و قم را نیز به عنوان تُیُول به او داد.<ref>ک‍ش‍اورز ص‍در، م‍ح‍م‍دع‍ل‍ی (--13). ''از راب‍ع‍ه تا پ‍روی‍ن ق‍رن ۳- ق‍رن ۱۴''. تهران: کاویان (چاپخانه). ص54.</ref> | |||
آغاباجی بسیار مورد احترام خدمه حرم شاهی بود، به گونه‌ای که هنگام ورود وی، [[تاج‌الدوله]] (طاووس خانم اصفهانی) با همه اعتبار و کمالات و جوانی، در برابر این پیرزن محترم از جای خود به نشان احترام برمی‌خاست. آغاباجی چون فرزندی نداشت، تربیت شاهزادگان، کیکاوس میرزا و مرصع خانم را به رسم پسری و دختری بر عهده گرفت و خواهرزاده خود را به عقد کیکاووس میرزا فرزند فتحعلی شاه و حاکم قم، و مرصع خانم را به عقد عباسقلی خان معتمدالدوله جوانشیر، نواده ابراهیم خان جوانشیر درآورد.<ref>م‍ش‍ی‍ر س‍ل‍ی‍م‍ی، ع‍ل‍ی‌اک‍ب‍ر (--13). ''زنان س‍خ‍ن‍ور: از یکهزار سال پ‍ی‍ش تا امروز که به زب‍ان پارسی سخن گ‍ف‍ت‍ه‌ان‍د''. ج1. تهران: ش‍رک‍ت س‍ه‍ام‍ی چاپ و انتشارات ک‍ت‍ب ایران. صص6-7.</ref> | |||
در تاریخ ذوالقرنین با ذکر نام یکی از همسران فتحعلی‌شاه با نام «آغا بیگم الملقبه به آغا باجی» دختر «ابراهیم خلیل خان جوانشیر حاکم قراباغ» و این که او عقیمه بوده و لذا کیکاوس میرزا را «که از بطن مطربه شیرازیه بود، به فرزندی او عنایت فرمود»، آمده است:<ref>شیرازی خاوری، فضل الله بن عبدالنبی (1380). ''تاریخ ذوالقرنین.'' ج 2. تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی. سازمان چاپ و انتشارات. صص1043-1044.</ref>[https://historylib.com/articles/1673/%D8%B3%D9%81%D8%B1%D9%86%D8%A7%D9%85%D9%87+%D9%85%DA%A9%D9%87]<blockquote>«معزّی الیها نیز همتی ملوکانه بر تربیت او بست. از قراری که ذکر شده، به نیابت آن معظمه بر مسند ایالت دارالایمان قم نشست. عمارت قصر کاوس که قریب به امامزاده قاسم بلوک شمران و از مستحدثات شاهنشاه زمان است، ییلامیش آن مستوره معین گشت و در ایام تابستان، اوقات شریفه اش در آن مکان به خوشی می‌گذشت.</blockquote> | |||
آغابیگم چنان در دربار شاهی نفوذ داشت که در مواردی سبب رهایی محکومان از چوبه‌دار می‌شد. سِرگوراوزلی (سفیر انگلیس) و همسرش در سال 1226 ق. (1811م.) از جانب پادشاه و ملکه انگلستان همراه با هدایای فراوان به ایران آمدند. از میان زنان متعدد فتحعلی‌شاه تنها آغاباجی مأمور پذیرایی از زن سفیر انگلیس شد و به عنوان ملکه ایران هدیه ملکه انگلیس را - که [[عنبرچه]]<nowiki/>ای مرصّع با نگین درشتی از زُمرد که دورش حلقه‌ای از الماس بسیار ممتاز و دو زنجیر طلای ظریف داشت- دریافت کرد.<ref>دلریش، بشری (1375). ''زن در دوره قاجار''. تهران: سازمان تبلیغات اسلامی. ص222.</ref> وی عاقبت برای دوری از حال و هوای حرم شاهی و برای اعتکاف و عبادت از تهران به قم مهاجرت کرد و در سال 1248 ق.<ref>دولت آبادی، عزیز (1370). ''سرایندگان شعر پارسی در قفقاز''. تهران: بنیاد موقوفات دکتر محمود افشار. ص163.</ref> در همانجا درگذشت. | |||
اشعار زیر از اوست: | اشعار زیر از اوست: | ||
خرّم آن کو | خرّم آن کو بسر کوی تو جائی دارد | ||
که سر کوی تو خوش آب و هوایی دارد | که سر کوی تو خوش آب و هوایی دارد | ||
به سفر رفت و دلم شد جرس | به سفر رفت و دلم شد جرس ناقه او | ||
رسم این است که هر ناقه درائی دارد | |||
تا حشر نویسند اگر می نشود طی | تا حشر نویسند اگر می نشود طی | ||
نه دفتر حسن تو نه طومار فراقم<ref> | نه دفتر حسن تو نه طومار فراقم<ref>محلّاتی، ذبیح الله (1349). ''رَیاحینُ الشَّریعه''. در ترجمه دانشمندان بانوان شیعه. تهران: دَارُالکُتب الاسلَامّیه. ص321.</ref> | ||
<br /> | |||
==منابع== | |||
== | <references /><br /> | ||
==پیوند به بیرون== | |||
#[https://historylib.com/articles/1673/%D8%B3%D9%81%D8%B1%D9%86%D8%A7%D9%85%D9%87+%D9%85%DA%A9%D9%87 کتابخانه جامع اسلام و ایران] | |||
نویسنده: سمیه سادات هاشمی | نویسنده: سمیه سادات هاشمی | ||
[[رده:زنان شاعر]] | |||
[[رده:همسران پادشاهان]] | |||
[[رده:زنان قاجار]] | |||
[[رده:دوره قاجار]] | |||
نسخهٔ کنونی تا ۱۱ اکتبر ۲۰۲۲، ساعت ۱۰:۰۷
آغابیگم متخلص به طوطی از زنان شاعر دوره قاجار بود. وی پنجمین همسر عقدی فتحعلی‌شاه بود.
زندگی‌نامه
آغابیگم متخلص به طوطی و ملقب به آغاباجی، دختر ابراهیم خان جوانشیر،[۱] زنی عابد و زاهد و از شاعران خوش سخن بود. وی دوازدهمین همسر (پنجمین همسر عقدی) فتحعلی‌شاه بود که پس از فوت آسیه خانم، مادر محمد قلی میرزا ملک‌آرا، در 1213- 1214 ق. به عقد شاه قاجار درآمد. آغاباجی به همراه دویست و به روایتی یک صد خدمتکار از قراباغ به تهران آمد.[۲] آغاباجی علیرغم زیبایی، علم و دانش به دلیلی نامعلوم، ظاهراً مورد پسند شاه واقع نشد و تا پایان عمر همچنان باکره ماند.[۳]
فتحعلی‌شاه برای اقامت او، قصری در حوالی امامزاده قاسم شمیران بنا کرد و قم را نیز به عنوان تُیُول به او داد.[۴]
آغاباجی بسیار مورد احترام خدمه حرم شاهی بود، به گونه‌ای که هنگام ورود وی، تاج‌الدوله (طاووس خانم اصفهانی) با همه اعتبار و کمالات و جوانی، در برابر این پیرزن محترم از جای خود به نشان احترام برمی‌خاست. آغاباجی چون فرزندی نداشت، تربیت شاهزادگان، کیکاوس میرزا و مرصع خانم را به رسم پسری و دختری بر عهده گرفت و خواهرزاده خود را به عقد کیکاووس میرزا فرزند فتحعلی شاه و حاکم قم، و مرصع خانم را به عقد عباسقلی خان معتمدالدوله جوانشیر، نواده ابراهیم خان جوانشیر درآورد.[۵]
در تاریخ ذوالقرنین با ذکر نام یکی از همسران فتحعلی‌شاه با نام «آغا بیگم الملقبه به آغا باجی» دختر «ابراهیم خلیل خان جوانشیر حاکم قراباغ» و این که او عقیمه بوده و لذا کیکاوس میرزا را «که از بطن مطربه شیرازیه بود، به فرزندی او عنایت فرمود»، آمده است:[۶][۱]
«معزّی الیها نیز همتی ملوکانه بر تربیت او بست. از قراری که ذکر شده، به نیابت آن معظمه بر مسند ایالت دارالایمان قم نشست. عمارت قصر کاوس که قریب به امامزاده قاسم بلوک شمران و از مستحدثات شاهنشاه زمان است، ییلامیش آن مستوره معین گشت و در ایام تابستان، اوقات شریفه اش در آن مکان به خوشی می‌گذشت.
آغابیگم چنان در دربار شاهی نفوذ داشت که در مواردی سبب رهایی محکومان از چوبه‌دار می‌شد. سِرگوراوزلی (سفیر انگلیس) و همسرش در سال 1226 ق. (1811م.) از جانب پادشاه و ملکه انگلستان همراه با هدایای فراوان به ایران آمدند. از میان زنان متعدد فتحعلی‌شاه تنها آغاباجی مأمور پذیرایی از زن سفیر انگلیس شد و به عنوان ملکه ایران هدیه ملکه انگلیس را - که عنبرچه‌ای مرصّع با نگین درشتی از زُمرد که دورش حلقه‌ای از الماس بسیار ممتاز و دو زنجیر طلای ظریف داشت- دریافت کرد.[۷] وی عاقبت برای دوری از حال و هوای حرم شاهی و برای اعتکاف و عبادت از تهران به قم مهاجرت کرد و در سال 1248 ق.[۸] در همانجا درگذشت.
اشعار زیر از اوست:
خرّم آن کو بسر کوی تو جائی دارد
که سر کوی تو خوش آب و هوایی دارد
به سفر رفت و دلم شد جرس ناقه او
رسم این است که هر ناقه درائی دارد
تا حشر نویسند اگر می نشود طی
نه دفتر حسن تو نه طومار فراقم[۹]
منابع
- ↑ فرخ‌زاد، پوران (1381). کارنمای زنان کارای ایران، از دیروز تا امروز. تهران: قطره. ص42.
- ↑ عقیقی بخشایشی، عبدالرحیم؛ عقیقی بخشایشی، حبیبه (1382). زنان نامی در تاریخ، فرهنگ و تمدّن اسلامی. تهران: نوید اسلام. ص219.
- ↑ عیسی‌فر، احمد (1387). زنان نامدار شیعه. تهران: رایحه عترت. ص168.
- ↑ ک‍ش‍اورز ص‍در، م‍ح‍م‍دع‍ل‍ی (--13). از راب‍ع‍ه تا پ‍روی‍ن ق‍رن ۳- ق‍رن ۱۴. تهران: کاویان (چاپخانه). ص54.
- ↑ م‍ش‍ی‍ر س‍ل‍ی‍م‍ی، ع‍ل‍ی‌اک‍ب‍ر (--13). زنان س‍خ‍ن‍ور: از یکهزار سال پ‍ی‍ش تا امروز که به زب‍ان پارسی سخن گ‍ف‍ت‍ه‌ان‍د. ج1. تهران: ش‍رک‍ت س‍ه‍ام‍ی چاپ و انتشارات ک‍ت‍ب ایران. صص6-7.
- ↑ شیرازی خاوری، فضل الله بن عبدالنبی (1380). تاریخ ذوالقرنین. ج 2. تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی. سازمان چاپ و انتشارات. صص1043-1044.
- ↑ دلریش، بشری (1375). زن در دوره قاجار. تهران: سازمان تبلیغات اسلامی. ص222.
- ↑ دولت آبادی، عزیز (1370). سرایندگان شعر پارسی در قفقاز. تهران: بنیاد موقوفات دکتر محمود افشار. ص163.
- ↑ محلّاتی، ذبیح الله (1349). رَیاحینُ الشَّریعه. در ترجمه دانشمندان بانوان شیعه. تهران: دَارُالکُتب الاسلَامّیه. ص321.
پیوند به بیرون
نویسنده: سمیه سادات هاشمی