تفاوت میان نسخه‌های «یاشماق»

از دانشنامه الکترونیکی زنان
پرش به ناوبری پرش به جستجو
 
(۲۵ نسخه‌ٔ میانی ویرایش‌شده توسط ۲ کاربر نشان داده نشده)
سطر ۱: سطر ۱:
[[پرونده:یاشماق.jpg|بندانگشتی|یاشماق زیبای یک زن ترکمن]]
[[پرونده:یاشماق.jpg|بندانگشتی|یاشماق زیبای یک زن ترکمن]]
یاشماق/yā(a)šmāq/ نوعی روسری که سر و نیمه صورت را با آن می پوشانند؛ دهان بند.<ref name=":0">ده‍خ‍دا، ع‍ل‍ی‌اک‍ب‍ر (1377). لغت نامه. تهران: دانشگاه تهران: مؤسسه لغت نامه دهخدا. ذیل مدخل «یاشماق»</ref>{{TOClimit}}
[[پرونده:یاشماق (3).jpg|بندانگشتی|یاشماق]]
یاشماق/yā(a)šmāq/ نوعی روسری که سر و نیمه صورت را با آن می‌پوشانند؛ دهان‌بند.<ref name=":0">ده‍خ‍دا، ع‍ل‍ی‌اک‍ب‍ر (1377). ''لغت‌نامه''. ج15. تهران: دانشگاه تهران: مؤسسه لغت‌نامه دهخدا. ذیل مدخل.</ref>{{TOClimit}}
 
===تعریف===
یاشماق یا یشماق روسری بزرگی است که زنان ترکمن می‌پوشند و سر و نیمه پایین صورت را با آن می‌پوشانند. یاشماق در معنای پوشاندن هم بیان شده است. همچنین به معنای پارچه‌ای است که ناحیه دهان و چانه را می‌پوشاند.<ref name=":0" />


<br />
<br />
===جنس و شکل===
یاشماق یا یشماق یک نوع روسری نازک، منقوش و چهارگوش است که گاه زمینه‌ای ساده و حاشیه‌هایی سوزن‌دوزی شده دارد و گاه نیز زمینه آن مشکی است و نقش‌های درشتی به رنگ‌های زرد و نارنجی دارد.<ref>محمدی، رامونا (1388). ''پوشاک و زیورآلات مردم ترکمن''. تهران: جمال هنر. ص84. </ref>


===تعریف===
<br />
یاشماق  یا یشماق روسری بزرگی است که زنان ترک می پوشند و سر و نیمه پایین صورت را با آن می پوشانند. یاشماق در معنای پوشاندن هم بیان شده است. همچنین به معنای پارچه ای است که ناحیه دهان و چانه را می پوشاند.<ref name=":0" />
 
===کاربرد===
===کاربرد===
[[پرونده:یاشماق (3).jpg|بندانگشتی|یاشماق]]
زنان ترک و ترکمن برای پوشش سر و بخشی از صورت خود از یشماق استفاده می‌کنند. در مواردی این نوع پوشش فقط برای عروس و به نشانه احترام است. در برخی ایلات نوع بستن یاشماق به گونه‌ای است که سر و تمام صورت را می‌پوشاند، اما بیشتر مواقع سر و نیمه پایینی صورت پوشانده می­‌شود.<ref>محمدی سیف، معصومه (1398). ''جامعه‌شناسی پوشاک سنتی و زیورآلات زنان ایران زمین''. تهران: اندیشه احسان. ص104.</ref>
زنان ترک و ترکمن [[روسری]] بزرگی بر سر می کنند بدین صورت که بخشی از صورت نیز پوشانده می­ شود. این روسری یاشماق نام دارد.<ref>غیبی، مهرآسا (1384). هشت هزارسال تاریخ پوشاک اقوام ایرانی. تهران: هیرمند.</ref> یاشماق در اصل نام پارچه ای بوده که از آن این روسری را تهیه میکردند. ولی بعدها به این نوع روسری اطلاق میشده است. در مواردی این نوع پوشش فقط برای عروس و به نشانه احترام است. در برخی ایلات نوع بستن یاشماق به گونه­ ای است که سر و تمام صورت را می­ پوشاند، اما بیشتر مواقع سر و نیمه پایینی صورت پوشانده می­ شود.<ref>محمدی سیف، معصومه (1398). ''جامعه شناسی پوشاک سنتی و زیورآلات زنان ایران زمین''. تهران: اندیشه احسان.</ref>


<br />
[[پرونده:CE1BE544-E46A-4366-82D0-5144F440D498.jpg|بندانگشتی|300x300پیکسل|طرز بستن یاشماق]]
===پوشاک محلی ارامنه===
===پوشاک محلی ارامنه===
[[پرونده:پوشاک ارمنیان دهان بند.jpg|بندانگشتی|پوشاک ارمنیان ، دهان بند یا یاشماق]]
[[پرونده:پوشاک ارمنیان دهان بند.jpg|بندانگشتی|پوشاک ارمنیان، دهان‌بند یا یاشماق|جایگزین=]]
احتمالا آنچه در مورد یاشماق اهمیت دارد بخشی است که روی را میپوشاند. ارامنه فریدن هم به پوششی که دهان و چانه نوعروسان و زنان را با آن می بستند  یاشماق می گفتند.<ref>میناسیان، لئون. ( 1362). تاریخ سیصدو پنجاه ساله ارامنه فریدن. بیروت: انجمن گورگ ملید ینسی.</ref> این پوشش پارچه سفید چهارگوشی از جنس ململ بود که فقط در زمان غذا خوردن برداشته میشد. زمانی عروس حق داشت بدون این پوشش صحبت کند که فرزند پسری به دنیا آورد. آنوقت بود که [[رونما]] میگرفت و پوشش دهانش را بر میداشت. این پوشش برای دختران مجرد استفاده نمی شد<ref>خاچاطور، زویا (1386). پوشاک ارمنیان چهار محال و بختیاری. پیمان. سال11. شماره 41 . (پاییز)</ref>. ارمنیان چهارمحال و بختیاری به آن «[[یاخشام]]» یا «[[یامشاق]]» <ref>خاچاطور، زویا (1387). پوشاک ارمنیان فریدن. پیمان. سال11. شماره 43 . (بهار)</ref> و ارمنیان جلفا به آن [[باشماخ]] میگویند<ref>https://www.paymanonline.com/%D9%BE%D9%88%D8%B4%D8%A7%DA%A9-%D8%A7%D8%B1%D9%85%D9%86%DB%8C%D8%A7%D9%86-%D8%AC%D9%84%D9%81%D8%A7/</ref>. گاهی نیز زنان برای تزیین دستمالی رنگی و گلدار بر روی آن می بستند که «[[دنچگال]]» نام داشت<ref>ساریان،  آندرانیک (1360). تاریخ ارمنیان چهار محال و بختیاری. تهران: نائیری.‍</ref>.
احتمالاً آنچه در مورد یاشماق اهمیت دارد بخشی است که روی را می‌پوشاند. ارامنه فریدن هم به پوششی که دهان و چانه نوعروسان و زنان را با آن می‌بستند یاشماق می‌گفتند.[https://www.paymanonline.com/%D9%BE%D9%88%D8%B4%D8%A7%DA%A9-%D8%A7%D8%B1%D9%85%D9%86%DB%8C%D8%A7%D9%86-%DA%86%D9%86%D8%AF-%D9%85%D9%86%D8%B7%D9%82%D9%87-%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86/]<ref>فصلنامه فرهنگی ''پیمان''، شماره 74 (نسخه الکترونیکی) به نقل از میناسیان، لئون (1362). ''تاریخ سیصدو پنجاه ساله ارامنه فریدن''. بیروت: انجمن گورگ ملید ینسی.</ref> این پوشش پارچه سفید چهارگوشی از جنس ململ بود که فقط در زمان غذا خوردن برداشته می‌شد. زمانی عروس حق داشت بدون این پوشش صحبت کند که فرزند پسری به دنیا آورد. آن وقت بود که [[رونما]] می‌گرفت و پوشش دهانش را بر می‌داشت. این پوشش برای دختران مجرد استفاده نمی‌شد. ارمنیان چهارمحال و بختیاری به آن [[یاخشام]] یا [[یامشاق]][https://www.paymanonline.com/%D9%BE%D9%88%D8%B4%D8%A7%DA%A9-%D8%A7%D8%B1%D9%85%D9%86%DB%8C%D8%A7%D9%86-%DA%86%D9%87%D8%A7%D8%B1%D9%85%D8%AD%D8%A7%D9%84-%D9%88-%D8%A8%D8%AE%D8%AA%DB%8C%D8%A7%D8%B1%DB%8C/] و ارمنیان جلفا به آن [[باشماخ]] می‌گویند.[https://www.paymanonline.com/%D9%BE%D9%88%D8%B4%D8%A7%DA%A9-%D8%A7%D8%B1%D9%85%D9%86%DB%8C%D8%A7%D9%86-%D8%AC%D9%84%D9%81%D8%A7/] گاهی نیز زنان برای تزیین دستمالی رنگی و گلدار بر روی آن می‌بستند که [[دنچگال]] نام داشت.[https://www.paymanonline.com/%D9%BE%D9%88%D8%B4%D8%A7%DA%A9-%D8%A7%D8%B1%D9%85%D9%86%DB%8C%D8%A7%D9%86-%DA%86%D9%87%D8%A7%D8%B1%D9%85%D8%AD%D8%A7%D9%84-%D9%88-%D8%A8%D8%AE%D8%AA%DB%8C%D8%A7%D8%B1%DB%8C/]


===منابع===
<br />
<br />
==منابع==
[[رده:پوشاک زنانه]]
[[رده:پوشاک زنانه]]
[[رده:پوشش صورت]]
[[رده:پوشش صورت]]
[[رده:پوشش سر]]
[[رده:پوشش سر]]
<references />
<references /><br />
==پیوند به بیرون==
 
#[https://www.paymanonline.com/%D9%BE%D9%88%D8%B4%D8%A7%DA%A9-%D8%A7%D8%B1%D9%85%D9%86%DB%8C%D8%A7%D9%86-%DA%86%D9%86%D8%AF-%D9%85%D9%86%D8%B7%D9%82%D9%87-%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86/ فصلنامه فرهنگی پیمان، پوشاک ارمنیان چند منطقه ایران،]
#[https://www.paymanonline.com/%D9%BE%D9%88%D8%B4%D8%A7%DA%A9-%D8%A7%D8%B1%D9%85%D9%86%DB%8C%D8%A7%D9%86-%D8%AC%D9%84%D9%81%D8%A7/ فصلنامه فرهنگی پیمان، پوشاک ارمنیان جلفا]
#[https://www.paymanonline.com/%D9%BE%D9%88%D8%B4%D8%A7%DA%A9-%D8%A7%D8%B1%D9%85%D9%86%DB%8C%D8%A7%D9%86-%DA%86%D9%87%D8%A7%D8%B1%D9%85%D8%AD%D8%A7%D9%84-%D9%88-%D8%A8%D8%AE%D8%AA%DB%8C%D8%A7%D8%B1%DB%8C/ فصلنامه فرهنگی پیمان، پوشاک ارمنیان چهارمحال و بختیاری]
 




نویسنده: حکمت بروجردی
نویسنده: حکمت بروجردی
[[رده:حجاب]]

نسخهٔ کنونی تا ‏۲۹ ژانویهٔ ۲۰۲۳، ساعت ۱۰:۱۱

یاشماق زیبای یک زن ترکمن
یاشماق

یاشماق/yā(a)šmāq/ نوعی روسری که سر و نیمه صورت را با آن می‌پوشانند؛ دهان‌بند.[۱]

تعریف

یاشماق یا یشماق روسری بزرگی است که زنان ترکمن می‌پوشند و سر و نیمه پایین صورت را با آن می‌پوشانند. یاشماق در معنای پوشاندن هم بیان شده است. همچنین به معنای پارچه‌ای است که ناحیه دهان و چانه را می‌پوشاند.[۱]


جنس و شکل

یاشماق یا یشماق یک نوع روسری نازک، منقوش و چهارگوش است که گاه زمینه‌ای ساده و حاشیه‌هایی سوزن‌دوزی شده دارد و گاه نیز زمینه آن مشکی است و نقش‌های درشتی به رنگ‌های زرد و نارنجی دارد.[۲]


کاربرد

زنان ترک و ترکمن برای پوشش سر و بخشی از صورت خود از یشماق استفاده می‌کنند. در مواردی این نوع پوشش فقط برای عروس و به نشانه احترام است. در برخی ایلات نوع بستن یاشماق به گونه‌ای است که سر و تمام صورت را می‌پوشاند، اما بیشتر مواقع سر و نیمه پایینی صورت پوشانده می­‌شود.[۳]


طرز بستن یاشماق

پوشاک محلی ارامنه

پوشاک ارمنیان، دهان‌بند یا یاشماق

احتمالاً آنچه در مورد یاشماق اهمیت دارد بخشی است که روی را می‌پوشاند. ارامنه فریدن هم به پوششی که دهان و چانه نوعروسان و زنان را با آن می‌بستند یاشماق می‌گفتند.[۱][۴] این پوشش پارچه سفید چهارگوشی از جنس ململ بود که فقط در زمان غذا خوردن برداشته می‌شد. زمانی عروس حق داشت بدون این پوشش صحبت کند که فرزند پسری به دنیا آورد. آن وقت بود که رونما می‌گرفت و پوشش دهانش را بر می‌داشت. این پوشش برای دختران مجرد استفاده نمی‌شد. ارمنیان چهارمحال و بختیاری به آن یاخشام یا یامشاق[۲] و ارمنیان جلفا به آن باشماخ می‌گویند.[۳] گاهی نیز زنان برای تزیین دستمالی رنگی و گلدار بر روی آن می‌بستند که دنچگال نام داشت.[۴]


منابع

  1. ↑ ۱٫۰ ۱٫۱ ده‍خ‍دا، ع‍ل‍ی‌اک‍ب‍ر (1377). لغت‌نامه. ج15. تهران: دانشگاه تهران: مؤسسه لغت‌نامه دهخدا. ذیل مدخل.
  2. ↑ محمدی، رامونا (1388). پوشاک و زیورآلات مردم ترکمن. تهران: جمال هنر. ص84.
  3. ↑ محمدی سیف، معصومه (1398). جامعه‌شناسی پوشاک سنتی و زیورآلات زنان ایران زمین. تهران: اندیشه احسان. ص104.
  4. ↑ فصلنامه فرهنگی پیمان، شماره 74 (نسخه الکترونیکی) به نقل از میناسیان، لئون (1362). تاریخ سیصدو پنجاه ساله ارامنه فریدن. بیروت: انجمن گورگ ملید ینسی.


پیوند به بیرون

  1. فصلنامه فرهنگی پیمان، پوشاک ارمنیان چند منطقه ایران،
  2. فصلنامه فرهنگی پیمان، پوشاک ارمنیان جلفا
  3. فصلنامه فرهنگی پیمان، پوشاک ارمنیان چهارمحال و بختیاری


نویسنده: حکمت بروجردی

برگرفته از «https://portals.nlai.ir/zanan/index.php?title=یاشماق&oldid=12062»