زهرا شجاعی

زهرا شجاعی، سیاستمدار اصلاح‌طلب ایرانی و از جمله اولین زنان ایرانی عضو هیئت دولت پس از انقلاب اسلامی ایران

زهرا شجاعی فرزند سیدعلی (زاده 1335، درگذشته ۷ فروردین ۱۴۰۳) دانش‌آموخته دکترای مدیریت استراتژیک از دانشگاه عالی دفاع ملی و فعال سیاسی اصلاح‌طلب ایرانی بود. او در دولت سید محمد خاتمی مشاورت امور زنان و ریاست مرکز امور مشارکت زنان را بر عهده داشت. زهرا شجاعی به همراه معصومه ابتکار اولین زنان عضو هیئت دولت ایران پس از انقلاب ۱۳۵۷ هستند. ایشان در انتخابات ریاست‌جمهوری سال ۱۴۰۰ برای کاندیداتوری ثبت‌نام کرد.

زندگی‌نامه

زهرا شجاعی در سال 1335 در خانواده‌ای مذهبی از پدری روحانی چشم به جهان گشود. او تحصیلاتش را در رشته علوم سیاسی در دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران آغاز كرد و دارای کارشناسی و کارشناسی ارشد علوم سیاسی و دکترای مدیریت استراتژیک بود. زهرا شجاعی علاوه بر فعاليت در حوزه زنان، از فعالان سياسی بود و دبیرکلی مجمع زنان اصلاح‌طلب را در كارنامه خود داشت. او همسر حجت‌الاسلام‌ و‌ المسلمین دكتر مرادعلی توانا و دارای دو فرزند دختر بود. زهرا شجاعی در ۷ فروردین ۱۴۰۳ بر اثر بیماری سرطان درگذشت.

تحصیلات

کارشناسی: علوم سیاسی، دانشکده حقوق، دانشگاه تهران، 59-1354

کارشناسی ارشد علوم سیاسی، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، 71-1367

عنوان پایان‌نامه: مشارکت سیاسی زنان در ایران (مقایسه قبل و بعد از انقلاب اسلامی)

دکترای مدیریت استراتژیک، دانشگاه عالی دفاع ملی، 1377

عنوان رساله: نقش زنان در توسعه ملی و ارائه راهبرد بهینه در جمهوری اسلامی ایران

فعالیت‌های اجتماعی و مسئولیت‌ها

عضو جبهه اصلاحات ایران، 1399

عضو شورای راهبردی سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران، 1398

عضو ائتلاف احزاب زنان اصلاح‌طلب، 1397

عضو کمیته مشورتی تدوین برنامه ششم توسعه، معاونت امور زنان ریاست جمهوری، 1395

عضو کمیسیون زنان بنیاد باران، 1393

عضو کارگروه تدوین برنامه صد روزه زنان در دولت یازدهم، 1392

عضو شورای عالی سیاست‌گذاری اصلاح‌طلبان، 1392

مشاور مدیرکل پژوهش‌های کاربردی، معاونت پژوهشی، دانشگاه تهران، 89-1384

مدیر انتشارات دانشگاه تهران، 1387

مؤسس و رئیس هیأت مدیره گفتمان جهانی زنان مسلمان، 1387

عضو شورای‌ عالی بنیاد آزادی، رشد و آبادانی ایران (باران)، 1384

رئیس هیأت امنای انجمن قرآنی بانوان، 1384

مدیر مسئول فصلنامه تخصصی ریحانه، مرکز امور مشارکت زنان ریاست‌جمهوری، 1381

مشاور رئیس جمهور و رئیس مرکز امور مشارکت زنان، 84-1376

عضو شورای فرهنگی اجتماعی زنان، شورای‌ عالی انقلاب فرهنگی، 84-1367

عضو شورای راهبری سند ملی آموزش و پرورش، 1383

عضو شورای‌ عالی ایرانیان خارج از کشور، 1382

عضو شورای اجتماعی کشور، 1380

عضو شورای‌ عالی مرکز مطالعات و تحقیقات زنان دانشگاه تهران، 1380

رئیس کمیته بانوان و خانواده ستاد بزرگداشت سال امیرالمؤمنین علی (علیه‌السلام)، 1379

رئیس کمیته بانوان ستاد یکصدمین سال تولد امام خمینی (ره)، 1378

عضو شورای برنامه‌ریزی آموزش و پرورش و فنی حرفه‌ای، 1378

عضو شورای‌ عالی جوانان، 1378

رئیس کمیته ملی امحاء خشونت علیه زنان، 1378

عضو شورای‌ عالی اشتغال، 1377

رئیس کمیته زنان ستاد دهه فجر، شورای هماهنگی تبلیغات اسلامی، 1377

عضو شورای‌ عالی سلامت، 1377

عضو کمیسیون اجتماعی هیأت دولت، 1376

عضو کمیسیون فرهنگی هیأت دولت، 1376

رئیس ستاد بزرگداشت مقام زن، شورای هماهنگی تبلیغات اسلامی، 1376

مشاور وزیر کشور و مدیرکل دفتر امور بانوان، وزارت آموزش و پرورش، 1376

نماینده وزیر آموزش و پرورش در دفتر امور زنان ریاست جمهوری، 76-1371

مشاور وزیر کشور و مسئول کمیسیون‌های امور بانوان، وزارت کشور، 71-1370

عضو مجمع عمومی مجمع جهانی اهل بیت

عضو شورای نویسندگان فصلنامه مشارکت معاونت مشارکت‌های مردمی، وزارت آموزش و پرورش، 1376

رئیس شورای فرهنگی اجتماعی زنان، شورای‌ عالی انقلاب فرهنگی، 71-1369

مسئول کمیته آموزش شورای فرهنگی اجتماعی زنان، 1367

عضو کمیته بین‌الملل شورای فرهنگی اجتماعی زنان، 1367

نماینده وزارت آموزش و پرورش در شورای فرهنگی اجتماعی زنان، 76-1367

رئیس کمیسیون امور بانوان شورای اجتماعی قم، 1368

مدیر دبیرستان عفت، قم، 64-1363

مدرس مراکز تربیت معلم تهران و قم، 76-1360

دبیر دبیرستان علوی اسلامی و توحید (تهران)، بنت‌الهدی و مریم (قم)، 68-1359

معلم مدرسه راهنمایی رفاه، 57-1356

عضو هیأت امنای مرکز مطالعات و تحقیقات مسائل زنان، 1375

عضو هیأت مؤسس انجمن دوستی ایران و بلژیک

عضو هیأت امناء انجمن ایرانی مطالعات زنان

عضو جمعیت فرهنگی توحید و تعاون

عضو شورای مرکزی شبکه ارتباطی سازمان‌های غیر دولتی زنان ج.ا.ا، 1374

کارشناس برنامه خانواده صدای ج.ا.ا، 1373 و 1375

عضو هیأت مؤسس انجمن دوستی زنان ایران و بوسنی، 1373

عضو شورای طرح و برنامه گروه اجتماعی سیمای ج.ا.ا، 1370

عضو کمیته بانوان بعثه حضرت امام (ره) در حج، 1364 و 1366

عضو شورای مرکزی سازمان اسلامی زنان متعهد ایران، 63 -1361

عضو شورای مدیریت دانشکده حقوق و علوم سیاسی، دانشگاه تهران، 59-1357

عضو کمیته دانشجویی ستاد استقبال از امام خمینی (ره)، 1357

عضو انجمن اسلامی دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران، 59-1354

آثار

کتب

1. پانزدهمین کنفرانس اروپا در زمینه اداره امور دولتی و توسعه پایدار : نقش کمیسیون‌های امور بانوان در جلب مشارکت زنان در امر توسعه (1372). تهران: سازمان امور اداری و استخدامی کشور[۱]
2. قدس ایران، معرفی زنان برگزیده ایران (1376). تهران: دفتر پژوهش‌های فرهنگی[۲]
3. برای زنان فردا (1383). ج1. تهران: سوره مهر[۳]
4. برای زنان فردا (1384). ج2. تهران: روز نو [۴]
5. گفتگو (مجموعه مصاحبه‌ها) (1384). تهران: سوره مهر[۵]
6. (2005) ‫‭‎Women in Khatami's Era: a compilation of lectures and speeches by Dr. Zahra shojaie 1991 - 2005‬، تهران: برگ زیتون[۶]

مقالات پژوهشی

بررسی سیاست‌های آژانس بین‌المللی انرژی، دانشگاه آزاد اسلامی، 1368

نقش زنان در سازمان‌های بین‌المللی، دانشگاه آزاد اسلامی، 1369

نقش زن در رشد و بقای کودک، سمینار یونیسف، 1370

سوادآموزی زنان ایرانی بعد از انقلاب اسلامی ایران (انگلیسی)، یونسکو، 1370

بررسی میزان تأثیرپذیری برنامه‌های کودک سیما از فرهنگ مردسالاری، صداوسیمای ج.ا.ا، 1370

بررسی جایگاه زن در قوانین اساسی کشورها، دانشگاه آزاد اسلامی، 1370

مشارکت سیاسی زنان، مجموعه مقالات سمینار مشارکت اجتماعی، استانداری تهران، 1371

زن در اسلام و جمهوری اسلامی (انگلیسی)، سمینار بین‌المللی تاجیکستان، 1371

نقش کمیسیون‌های امور بانوان در توسعه سیاسی (انگلیسی)، سمینار بین‌المللی اروپا، 1372

دیدگاه‌های تربیتی بانو مجتهده امین (ره)، مجموعه مقالات سمینار بانو امین (ره)، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، 1372

عدالت اجتماعی از دیدگاه حضرت امام خمینی (ره)، مجموعه مقالات سمینار بررسی سیره عملی و نظری حضرت امام خمینی (ره)، 1373

تأثیر درس ریشه‌های انقلاب بر رشد سیاسی دانشجویان دانشگاه الزهرا (س) و مرکز تربیت معلم شهید رجایی، سمینار ریشه‌های انقلاب، قم، 1374

رسالت زنان در عصر جهاد اکبر، مجموعه مقالات سمینار زن و دفاع مقدس، استانداری خوزستان، 1374

شروط ضمن عقد راهگشای مشکلات خانوادگی، مجموعه مقالات سمینار سیره عملی و نظری حضرت امام خمینی (ره)، 1376

نقش زنان در تصحیح الگوی مصرف جامعه، مجموعه مقالات همایش زنان و صرفه‌جویی، ناشر برگ زیتون، 1379

وضع المرأة السیاسی فی الجمهوریه الاسلامیه الایرانیه و المجتمعات الاسلامیه الاخری، همایش آینده سیاسی زنان در شورای همکاری خلیج فارس، کویت، 2001

جایگاه زن در جوامع اسلامی، تجربه ایران (انگلیسی)، تفاوت‌های واقعی در جوامع اسلامی در جهان امروز، مؤسسه گوته، دانشگاه کراچی، 2005

تجربه ایران در توانمندسازی زنان (انگلیسی)، کنفرانس جوامع بین‌المللی و اهداف توسعه هزاره، برزیل، 2006

زن در قانون اساسی، دستاوردها، کاستی‌ها و راهکارها، فصلنامه تخصصی ریحانه شماره 1382،2

فعالیت‌های اجتماعی زنان در ایران، فصلنامه تخصصی ریحانه، شماره 10، بهار 84

عدالت جنسیتی، فصلنامه فرزانه، شماره 1386،12

مدینه فاضله زنان کجاست؟ (انگلیسی)، نشریه فرزانه، شماره 1387،14

تحلیل اجتماعی از وضعیت زنان، نشریه مؤسسه رحمان، شهریور1387

مشارکت سیاسی زنان و احزاب، همایش بین‌المللی زن، گفتمان قدرت و سیاست در کشورهای اسلامی، انجمن زنان پژوهشگر علوم اسلامی، اسفند 1387

المرأة االایرانیه رائدة الثورة الاسلامیه، العلاقات الایرانیه الدولیه، الثامن، 2008

مبانی انسان‌شناسانه مشارکت سیاسی زنان در نگاه امام خمینی (ره)، مرکز امور مشارکت زنان، ویژه‌نامه ریحانه، 1378

زنان در برنامه سوم توسعه، فصلنامه فرزانه

زن ایرانی پرچمدار انقلاب، مرکز مطالعات و تحقیقات زنان دانشگاه تهران، 1388

نخبگان و حکمرانی خوب، مرکز تحقیقات استراتژیک مجمع تشخیص مصلحت نظام، 1388

بررسی عملکرد سازمان‌های غیردولتی زنان در جمهوری اسلامی ایران، مرکز تحقیقات استراتژیک مجمع تشخیص مصلحت نظام، بهمن 1389

بررسی روند تحول آموزش عالی دختران، چالش‌ها و پیامدها، مرکز تحقیقات استراتژیک مجمع تشخیص مصلحت نظام، بهمن 1391

زنان متخصص ایرانی در عرصه ملی و بین‌المللی، مؤسسه رحمان، 1392

پیوند به بیرون

1. سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران

تدوین: حکمت بروجردی