تفاوت میان نسخه‌های «آلنوش طریان»

از دانشنامه الکترونیکی زنان
پرش به ناوبری پرش به جستجو
 
(۱۸ نسخه‌ٔ میانی ویرایش‌شده توسط ۲ کاربر نشان داده نشده)
سطر ۱: سطر ۱:
[[پرونده:آلنوش طریان.jpg|بندانگشتی|آلنوش طریان]]
آلنوش طریان (تریان) /'''Ālenush Teriān/''' (1299 - 1389ش) فیزیکدان و منجم ایرانی ارمنی‌تبار بود. او را مادر فیزیک نجوم نوین لقب داده‌اند.
=== زندگی‌نامه ===
=== زندگی‌نامه ===
آلنوش طریان در تهران متولد شد. پدرش آرتو طریان[https://fa.wikipedia.org/wiki/%D8%A2%D8%B1%D8%AA%D9%88_%D8%B7%D8%B1%DB%8C%D8%A7%D9%86]  
آلنوش طریان در سال 1299 در تهران متولد شد. پدرش [https://fa.wikipedia.org/wiki/%D8%A2%D8%B1%D8%AA%D9%88_%D8%B7%D8%B1%DB%8C%D8%A7%D9%86 آرتو طریان] علاوه بر نظامی بودن، شاعر، نویسنده و کارگردان نیز بود. او با نام مستعار آریزاد نویسندگی می‌کرد و از جمله کتاب‌هایش ترجمه شاهنامه به زبان ارمنی بود. مادر او، [[وارتو طریان]] بازیگر و کارگردان تئاتر ایرانی از هنرمندان قدیمی تئاتر ایران بود.<ref name=":0">خشایار وزیری، فخری (قویمی) (1352). ''کارنامه زنان مشهور ایران''. تهران: وزارت آموزش و پرورش. ص225.</ref>


علاوه بر اینکه یک نظامی بود و تا درجه سرتیپی رسید اکثراً مشاغل مهمی برعهده داشت و دارای ذوق و قریحه نویسندگی نیز بود . مادرش وارتو طریان بازیگر و کارگردان تئاتر ایرانی ارمنی‌تبار از هنرمندان قدیمی تئاتر ایران بودند.<ref name=":0">خشایار وزیری، فخری قویمی (1352). ''کارنامه زنان مشهور ایران''. تهران: وزارت آموزش و پرورش. ص225.</ref>
==== تحصیلات ====
آلنوش تحصیلات ابتدایی و دوره اول متوسطه را در مدرسه ارامنه تهران و دوره دوم متوسطه را در دبیرستان انوشیروان دادگر به انجام رساند. گرچه والدینش علاقه داشتند او در ادبیات ادامه تحصیل بدهد اما آلنوش علاقمند به فیزیک بود. او در سال 1326 شمسی موفق به دریافت لیسانس فیزیک از دانشکده علوم دانشگاه تهران شد.<ref name=":0" />در مهر همان سال در سمت کارمند آزمایشگاه فیزیک دانشکدۀ علوم در دانشگاه تهران استخدام شد. یک سال بعد به سمت متصدی آزمایشگاه‌های دانشکدۀ علوم دانشگاه تهران منصوب شد و کمتر از یک سال زیر نظر دکتر محمودیان، رئیس آزمایشگاه‌های دانشگاه تهران، سرپرستی آزمایشگاه‌های این دانشگاه را بر عهده گرفت.[https://www.paymanonline.com/%D8%AF%DA%A9%D8%AA%D8%B1-%D8%A2%D9%84%D9%86%D9%88%D8%B4-%D8%B7%D8%B1%DB%8C%D8%A7%D9%86%D8%8C%D9%85%D8%A7%D8%AF%D8%B1-%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D8%B1%D9%87-%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%DB%8C-%D8%A7%DB%8C%D8%B1/]


پس از دو سال یعنی در تابستان 1328 او برای ادامه تحصیل در رشته فیزیک اتمسفر به فرانسه رفت. آلنوش شاگرد پروفسور دارموا و همکار [https://fa.wikipedia.org/wiki/%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D9%86_%DA%98%D9%88%D9%84%DB%8C%D9%88-%DA%A9%D9%88%D8%B1%DB%8C ایرن کوری] دختر [https://fa.wikipedia.org/wiki/%D9%85%D8%A7%D8%B1%DB%8C_%DA%A9%D9%88%D8%B1%DB%8C ماری کوری] در آزمایشگاه بود. او در سال 1335 موفق به دریافت درجه دکترا در رشته فیزیک نجوم از دانشگاه سوربن پاریس شد.<ref name=":0" /> پس از دریافت مدرک دکترا از این دانشگاه پیشنهاد استادی در دانشگاه سوربن را نپذیرفت و به ایران بازگشت.[https://web.archive.org/web/20181015003022/https://kayhan.london/fa/wp-content/uploads/2016/12/Page-08_92.pdf]




آلنوش طریان تحصیلات ابتدایی و دوره اول متوسطه را در مدرسه ارامنه تهران و دوره دوم متوسطه را در دبیرستان انوشیروان دادگر به انجام رساند. چون علاقمند به فیزیک بود به تحصیل در این رشته پرداخت و در سال 1326 شمسی به دریافت درجه لیسانس از دانشکده علوم دانشگاه تهران نائل آمد.<ref name=":0" />
=== خدمات علمی ===
آلنوش پس از بازگشت با رتبه دانشیاری به کار تدریس ترمودینامیک و سپس فیزیک نجوم در دانشکده علوم دانشگاه تهران پرداخت و از 1338 یعنی از آغاز تأسیس رصدخانه فیزیک خورشیدی مؤسسه ژئوفیزیک دانشگاه، ریاست و اداره آن را عهده‌دار شد.<ref name=":0" /> او در سال 1338 برای شرکت در بورسیه دولتی آلمان غربی در مطالعه رصدخانه خورشیدی انتخاب شد و پس از چهار ماه تحقیق به ایران بازگشت.[https://web.archive.org/web/20181015003022/https://kayhan.london/fa/wp-content/uploads/2016/12/Page-08_92.pdf] آلنوش در 1342 به مقام استادی رسید.


در مهر همان سال نیز در سمت کارمند آزمایشگاه فیزیک دانشکدۀ علوم در دانشگاه تهران استخدام شد. یک سال بعد به سمت متصدی آزمایشگاه های دانشکدۀ علوم دانشگاه تهران منصوب شد و کمتر از یک سال زیر نظر دکتر محمودیان، رئیس آزمایشگاه های دانشگاه تهران، سرپرستی آزمایشگاه های این دانشگاه را بر عهده گرفت.  
در سال 1345 به عنوان عضوی از کمیته ژئو فیزیک دانشگاه تهران انتخاب و در سال 1348 به ریاست گروه تحقیقات فیزیک خورشیدی مؤسسه ژئوفیزیک دانشگاه تهران منصوب شد [https://ut.ac.ir/fa/page/4077/%D8%A2%D9%84%D9%86%D9%88%D8%B4-%D8%B7%D8%B1%DB%8C%D8%A7%D9%86]و در رصدخانه فیزیک خورشیدی که خود در بنیانگذاری آن نقش عمده‌ای داشت، مشغول به کار شد. او پس از 32 سال خدمت در 15شهریور 1358ش بازنشسته شد. از آلنوش با عنوان مادر فیزیک نجوم ایران یاد می‌کنند. او هیچگاه ازدواج نکرد و فرزندی نداشت  و سرانجام در 14 اسفندماه 1389ش درگذشت.


پس از دو سال (تابستان 1328) برای ادامه تحصیل در رشته فیزیک اتمسفر به فرانسه رفت و در سال 1335 موفق به دریافت درجه دکترای دولتی در رشته فیزیک از دانشگاه پاریس شد.<ref name=":0" />
در سال 82 فیلمی با عنوان ''سوی خورشید'' از زندگی آلنوش طریان ساخته شد و زندگی این نخستین بانوی استاد کرسی فیزیک نجوم به تصویر کشیده شد.[https://alikonline.ir/fa/news/social/item/5498-%D9%87%D9%81%D8%AA-%D8%B2%D9%85%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86-%D8%A7%D8%B2-%D8%BA%D8%B1%D9%88%D8%A8-%C2%AB%D9%85%D8%A7%D8%AF%D8%B1-%D9%86%D8%AC%D9%88%D9%85-%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86%C2%BB-%DA%AF%D8%B0%D8%B4%D8%AA]


او در سال 1389 کتابخانه شخصی خود را به کتابخانه ملی ایران اهدا کرد.




وی برای بورس تحصیلی درخواست کرده بود ولی چون با این درخواست موافقت نشد، بنابراین به خرج خانواده خود به دانشگاه سوربن رفت.او شاگرد پروفسور دارموا بود و با ایرن کوری دختر ماری کوری در آزمایشگاه کار می‌کرد.


پس از دریافت مدرک دکترا از این دانشگاه با وجود پیشنهاد استادی در دانشگاه سوربن، به ایران بازگشت.[https://web.archive.org/web/20181015003022/https://kayhan.london/fa/wp-content/uploads/2016/12/Page-08_92.pdf]
=== مفاخر ===
نشان مسروپ ماشتوتس از طرف عالی جناب جاثلیق آرام اول، رهبر مذهبی ارمنیان جهان، حوزۀ سیلیسیه


پس از بازگشت با رتبه دانشیاری به کار تدریس ترمودینامیک و سپس فیزیک ستاره ها در دانشکده علوم دانشگاه تهران پرداخت و از 1338 یعنی بدو تأسیس رصدخانه فیزیک خورشید مؤسسه ژئوفیزیک دانشگاه ریاست و اداره آن را عهده دار شد.<ref name=":0" />


وی در سال 1338 برای شرکت در بورسیه دولتی آلمان غربی در مطالعه رصدخانه خورشیدی انتخاب شد و پس از چهارماه مطالعه به ایران بازگشت. وی در 1342 به مقام استادی رسید.
=== شرکت در مجامع علمی ===
آلنوش طریان در مجامع بین‌المللی چندی برای سخنرانی و پژوهش حضور یافت. از جمله آنها می‌توان به شرکت در کنفرانس سال 1340ش، دانشگاه برکلی کالیفرنیا، در سال 1344ش در آلمان و  در سال 1349ش در انگلیس اشاره کرد. عکس‌هایی که او در رصدخانه از خورشید تهیه کرد از سوی مجامع علمی خارجی مورد تقدیر قرار گرفت.<ref>لازاریان، ژانت د (1382). ''دانشنامه ایرانیان ارمنی''. تهران: هیرمند. ص116.</ref>


در سال 1345 به عنوان عضوی از کمیته ژئو فیزیک دانشگاه تهران انتخاب شد و در سال 48 رسما به ریاست گروه تحقیقات فیزیک خورشیدی موسسه ژئوفیزیک دانشگاه تهران منصوب شد و در رصدخانه فیزیک خورشیدی که خود در بنیانگذاری آن نقش عمده ای داشت، فعالیت خود را آغاز کرد.


وی پس از 32 سال خدمت در 15شهریور 1358ش بازنشسته شد.
== منابع ==
<references />


آلنوش طریان در 14 اسفندماه 1389ش، درگذشت. مراسم ترحیم بانوی فیزیک ایران در 16 اسفند، در کلیسای حضرت مریم برگزار شد.


== پیوند به بیرون ==


=== خدمات علمی ===
# [https://web.archive.org/web/20181015003022/https://kayhan.london/fa/wp-content/uploads/2016/12/Page-08_92.pdf روزنامه کیهان]
ـ پایه گذاری نخستین رصدخانۀ فیزیک خورشیدی
# [https://www.paymanonline.com/%D8%AF%DA%A9%D8%AA%D8%B1-%D8%A2%D9%84%D9%86%D9%88%D8%B4-%D8%B7%D8%B1%DB%8C%D8%A7%D9%86%D8%8C%D9%85%D8%A7%D8%AF%D8%B1-%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D8%B1%D9%87-%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%DB%8C-%D8%A7%DB%8C%D8%B1/ فصلنامه پیمان]
 
# [https://ut.ac.ir/fa/page/4077/%D8%A2%D9%84%D9%86%D9%88%D8%B4-%D8%B7%D8%B1%DB%8C%D8%A7%D9%86 دانشگاه تهران]
ـ پایه گذاری نخستین تلسکوپ خورشیدی
# [https://alikonline.ir/fa/about-us روزنامه آلیک]
 
ـ ارائۀ درس های فیزیک خورشیدی و اختر فیزیک برای نخستین بار در ایران[https://www.paymanonline.com/%D8%AF%DA%A9%D8%AA%D8%B1-%D8%A2%D9%84%D9%86%D9%88%D8%B4-%D8%B7%D8%B1%DB%8C%D8%A7%D9%86%D8%8C%D9%85%D8%A7%D8%AF%D8%B1-%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D8%B1%D9%87-%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%DB%8C-%D8%A7%DB%8C%D8%B1/]


- رئیس گروه تحقیقات فیزیک خورشیدی» مؤسسه ژئوفیزیک دانشگاه تهران[https://ut.ac.ir/fa/page/4077/%D8%A2%D9%84%D9%86%D9%88%D8%B4-%D8%B7%D8%B1%DB%8C%D8%A7%D9%86]


وی همچنین از سوی برنامه فرزانگان صدا و سیما به عنوان چهره ماندگار در عرصه علمی معرفی می شود و در سال 82 از زندگی آلنوش طریان فیلمی با عنوان «سوی خورشید» ساخته و در آن زندگی این نخستین بانوی استاد کرسی فیزیک ستاره در دانشگاه تهران به تصویر کشیده شد.[https://alikonline.ir/fa/news/social/item/5498-%D9%87%D9%81%D8%AA-%D8%B2%D9%85%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86-%D8%A7%D8%B2-%D8%BA%D8%B1%D9%88%D8%A8-%C2%AB%D9%85%D8%A7%D8%AF%D8%B1-%D9%86%D8%AC%D9%88%D9%85-%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86%C2%BB-%DA%AF%D8%B0%D8%B4%D8%AA]


در سال 1389 آلنوش طریان کتابخانه شخصی خود را به کتابخانه ملی ایران اهدا کرده است.
نویسنده: حکمت بروجردی
 
[[رده:زنان استاد تمام]]
 
[[رده:اساتید زن دانشگاه تهران]]
=== مفاخر ===
[[رده:زنان منجم]]
  نشان مسروپ ماشتوتس از طرف عالی جناب جاثلیق آرام اول، رهبر مذهبی ارمنیان جهان، حوزۀ سیلیسیه
[[رده:زنان ارمنی]]
 
[[رده:زنان فیزیکدان]]
 
=== شرکت در مجامع علمی ===
آلنوش طریان در مجامع  بین المللی چندی  برای سخنرانی و پژوهش حضور یافت. از جمله آنها میتوان به کنفرانس سال 1340ش ، دانشگاه برکلی کالیفرنیا، در سال 1344ش یک دوره پژوهش علمی در آلمان و در سال 1349ش در انگلیس شرکت نمود. عکس هایی که وی در رصدخانه از خورشید تهیه کرد از سوی مجامع علمی خارج مورد تقدیر قرار گرفت.<ref>ژانت دیگرانوهی، لازاریان (1382). ''دانشنامه ایرانیان ارمنی''. تهران: هیرمند. ص116.</ref>
 
 
== منابع ==

نسخهٔ کنونی تا ‏۵ ژوئیهٔ ۲۰۲۳، ساعت ۱۱:۲۹

آلنوش طریان

آلنوش طریان (تریان) /Ālenush Teriān/ (1299 - 1389ش) فیزیکدان و منجم ایرانی ارمنی‌تبار بود. او را مادر فیزیک نجوم نوین لقب داده‌اند.

زندگی‌نامه

آلنوش طریان در سال 1299 در تهران متولد شد. پدرش آرتو طریان علاوه بر نظامی بودن، شاعر، نویسنده و کارگردان نیز بود. او با نام مستعار آریزاد نویسندگی می‌کرد و از جمله کتاب‌هایش ترجمه شاهنامه به زبان ارمنی بود. مادر او، وارتو طریان بازیگر و کارگردان تئاتر ایرانی از هنرمندان قدیمی تئاتر ایران بود.[۱]

تحصیلات

آلنوش تحصیلات ابتدایی و دوره اول متوسطه را در مدرسه ارامنه تهران و دوره دوم متوسطه را در دبیرستان انوشیروان دادگر به انجام رساند. گرچه والدینش علاقه داشتند او در ادبیات ادامه تحصیل بدهد اما آلنوش علاقمند به فیزیک بود. او در سال 1326 شمسی موفق به دریافت لیسانس فیزیک از دانشکده علوم دانشگاه تهران شد.[۱]در مهر همان سال در سمت کارمند آزمایشگاه فیزیک دانشکدۀ علوم در دانشگاه تهران استخدام شد. یک سال بعد به سمت متصدی آزمایشگاه‌های دانشکدۀ علوم دانشگاه تهران منصوب شد و کمتر از یک سال زیر نظر دکتر محمودیان، رئیس آزمایشگاه‌های دانشگاه تهران، سرپرستی آزمایشگاه‌های این دانشگاه را بر عهده گرفت.[۱]

پس از دو سال یعنی در تابستان 1328 او برای ادامه تحصیل در رشته فیزیک اتمسفر به فرانسه رفت. آلنوش شاگرد پروفسور دارموا و همکار ایرن کوری دختر ماری کوری در آزمایشگاه بود. او در سال 1335 موفق به دریافت درجه دکترا در رشته فیزیک نجوم از دانشگاه سوربن پاریس شد.[۱] پس از دریافت مدرک دکترا از این دانشگاه پیشنهاد استادی در دانشگاه سوربن را نپذیرفت و به ایران بازگشت.[۲]


خدمات علمی

آلنوش پس از بازگشت با رتبه دانشیاری به کار تدریس ترمودینامیک و سپس فیزیک نجوم در دانشکده علوم دانشگاه تهران پرداخت و از 1338 یعنی از آغاز تأسیس رصدخانه فیزیک خورشیدی مؤسسه ژئوفیزیک دانشگاه، ریاست و اداره آن را عهده‌دار شد.[۱] او در سال 1338 برای شرکت در بورسیه دولتی آلمان غربی در مطالعه رصدخانه خورشیدی انتخاب شد و پس از چهار ماه تحقیق به ایران بازگشت.[۳] آلنوش در 1342 به مقام استادی رسید.

در سال 1345 به عنوان عضوی از کمیته ژئو فیزیک دانشگاه تهران انتخاب و در سال 1348 به ریاست گروه تحقیقات فیزیک خورشیدی مؤسسه ژئوفیزیک دانشگاه تهران منصوب شد [۴]و در رصدخانه فیزیک خورشیدی که خود در بنیانگذاری آن نقش عمده‌ای داشت، مشغول به کار شد. او پس از 32 سال خدمت در 15شهریور 1358ش بازنشسته شد. از آلنوش با عنوان مادر فیزیک نجوم ایران یاد می‌کنند. او هیچگاه ازدواج نکرد و فرزندی نداشت و سرانجام در 14 اسفندماه 1389ش درگذشت.

در سال 82 فیلمی با عنوان سوی خورشید از زندگی آلنوش طریان ساخته شد و زندگی این نخستین بانوی استاد کرسی فیزیک نجوم به تصویر کشیده شد.[۵]

او در سال 1389 کتابخانه شخصی خود را به کتابخانه ملی ایران اهدا کرد.


مفاخر

نشان مسروپ ماشتوتس از طرف عالی جناب جاثلیق آرام اول، رهبر مذهبی ارمنیان جهان، حوزۀ سیلیسیه


شرکت در مجامع علمی

آلنوش طریان در مجامع بین‌المللی چندی برای سخنرانی و پژوهش حضور یافت. از جمله آنها می‌توان به شرکت در کنفرانس سال 1340ش، دانشگاه برکلی کالیفرنیا، در سال 1344ش در آلمان و در سال 1349ش در انگلیس اشاره کرد. عکس‌هایی که او در رصدخانه از خورشید تهیه کرد از سوی مجامع علمی خارجی مورد تقدیر قرار گرفت.[۲]


منابع

  1. ↑ ۱٫۰ ۱٫۱ ۱٫۲ ۱٫۳ خشایار وزیری، فخری (قویمی) (1352). کارنامه زنان مشهور ایران. تهران: وزارت آموزش و پرورش. ص225.
  2. ↑ لازاریان، ژانت د (1382). دانشنامه ایرانیان ارمنی. تهران: هیرمند. ص116.


پیوند به بیرون

  1. روزنامه کیهان
  2. فصلنامه پیمان
  3. دانشگاه تهران
  4. روزنامه آلیک


نویسنده: حکمت بروجردی

برگرفته از «https://portals.nlai.ir/zanan/index.php?title=آلنوش_طریان&oldid=13582»