مریم عمید

مریم عمید سمنانی (1237ــ 1298ش.) ملقب به «مزین‌السلطنه» روزنامه‌نگار، نویسنده، فعال حقوق زنان و صاحب امتیاز نشریه شکوفه بود.

مریم عمید، عکس متعلق به مجموعه مریم سالور، کتابخانه دانشگاه هاروارد

زندگی‌نامه

مریم عمید سمنانی ملقب به «مزین‌السلطنه» روزنامه‌نگار و نویسنده در سال 1237 در سمنان به دنیا آمد. پدرش میرزا سید رضی سمنانی معروف به رییس‌الاطبا، پزشک قشون ناصرالدین شاه بود. مریم تحصیلات اولیه را نزد پدرش آموخت و در کنار آن زبان فرانسه و عکاسی را نیز فراگرفت. وی چند کتاب از زبان فرانسه به فارسی ترجمه کرده است.

مریم عمید در شانزده سالگی با شاهزاده عمادالدوله سالور ازدواج کرد و پس از یک سال از وی جدا شد. عبدالله میرزا سالور حاصل این ازدواج است. هفت سال بعد با قوام‌الحکماء ازدواج کرده و صاحب دو فرزند شد. او در کنار انجام وظایف مادری و همسرداری، به تحصیل و مطالعه نیز ادامه داد و پس از فوت همسرش مدرسه‌ای مخصوص دختران تأسیس کرد و در کنار آن فعالیت روزنامه‌نگاری خود را نیز آغاز کرد.

مریم عمید (مزین‌السلطنه) در سال‌های پایانی عمر خود به انجمن همت خواتین ایران پیوست و نشریه‌اش را در اختیار این انجمن قرار داد. وی پس از سال‌ها فعالیت در حوزه روزنامه‌نگاری زنان در شهریور ۱۲۹۸ (شوال ۱۳۳۷ ق.) در سفری که به زادگاه خود، سمنان داشت بر اثر سکته قلبی درگذشت.

نشریه شکوفه، سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران

تأسیس مدرسه دخترانه

یکی از مهمترین فعالیت‌های مریم عمید راه‌اندازی مدرسه دخترانه‌ای به نام مزینیه در سال 1291 (1330ق.) بود. به علت شرایط مردسالار و عدم رغبت خانواده‌ها به آموزش دختران، او برای تشویق تحصیل دختران در مقابل ثبت‌نام دو دانش‌آموز که شهریه پرداخت می‌کردند یک دانش‌آموز را رایگان ثبت‌نام می‌کرد و با والدین و خانواده‌ها هم توافق می‌کرد که تا پایان دوره تحصیل نباید مانع از تحصیل دانش‌آموز بشوند.

مدرسه مزینیه دو شعبه داشت: شعبه دارالعلم که علوم مختلف از جمله خواندن و نوشتن، ریاضیات، جغرافیا و زبان‌های خارجی در آن تدریس می‌شد؛ و شعبه دارالصنایع که به آموزش کارهای هنری و صنایع‌دستی (قالی‌بافی، جوراب‌بافی، زری‌دوزی و …) می‌پرداخت. شرط قبولی و مدرک تحصیلی، موفقیت در امتحانی بود که توسط وزارت معارف برگزار می‌شد.

حرفه روزنامه‌نگاری

مریم عمید در سال 1292 (1331ق.) نشریه‌ای مختص زنان با نام شکوفه در تهران منتشر کرد. این روزنامه دومین روزنامه رسمی است که توسط بانوان برای بانوان چاپ می‌شد. شکوفه برای مدت شش سال منتشر و با مرگ مریم عمید تعطیل شد. مریم عمید در این نشریه در کنار آگاه‌سازی زنان و دختران به حقوق خود، به ترویج استفاده از کالاهای ایرانی نیز می‌پرداخت و زنان را به آموختن هنرهای دستی تشویق می‌کرد.مبارزه با خرافات و جنگ با رسوم کهنه و عقب افتاده در میان زنان یکی از اقدامات مزین‌السطنه بود. وی در نشریه خود ضمن تقبیح آداب و عقاید عقب افتاده زنان در ایران، وضعیت زنان در سایر نقاط جهان (به ویژه وضعیت زنان در اروپا) را بررسی کرده و این کار را مهم‌ترین و اساسی‌ترین راه آگاهی زنان در ایران می‌دانست. مواد مورد تدریس در مدرسه مزینیه «به نقل از روزنامه شکوفه»، خواندن و نوشتن فارسی، فرانسه و عربی، تاریخ، جغرافیا و هندسه و نیز فنون دستی و خانه‌داری بود.

از دیگر فعالیت‌های فرهنگی خانم مزین‌السلطنه، شرکت در انجمنی بود به نام «انجمن همت خواتین». انگیزه تشکیل این انجمن، ترویج و تبلیغ استفاده از اشیاء و منسوجات وطنی و تشویق و فراگیری هنرهای دستی نزد خانم ها بود. مریم عمید بیشتر عمر خود را صرف هدف‌های پر ارزش فرهنگی و اجتماعی خویش نمود.