فخرالدوله

اشرف الملوک ملقب به فخرالدوله (1261 ـ ) دختر مظفرالدین شاه و از زنان قدرتمند و کارآفرین ایل قاجار بود.

زندگینامه

اشرف امینی (فخرالدوله) فرزند مرحوم مظفرالدین شاه قاجار و سرورالسلطنه (دختر فیروز میرزا نصرت الدوله فرمانفرما) که یکی از زن های عقدی مظفرالدین شاه بود- او در سال 1262 شمسی در تبریز متولد شد. فخرالدوله دو خواهر بزرگتر داشت و فرزند سوم بود. او خواهر تنی شاهزاده ناصرالدین میرزای ناصری بود. فخرالدوله دختری باهوش و شیرین زبان بود و به همین دلیل بیشتر مورد توجه پدر بود. در مکتبخانه تبریز سواد آموخته بود. ازدواج او با محسن خان پسر امین الدوله به دستور پدر انجام شد. مظفرالدین شاه از «حاج میرزا علیخان امین الدوله» صدراعظم خواست که پسرش را وادارد دختر «شیخ محسن خان معین الملک» (مشیرالدوله) را طلاق دهد و با نهمین دخترش اشرف الملوک (فخرالدوله) ازدواج کند. امین الدوله صدراعظم چنین کرد و در عوض از شاه تقاضا کرد در مقابل 1000 اشرفی ملک لشت نشاء را که بسیار باارزش و شامل 42 آبادی بزرگ و کوچک بود به او واگذارد.

ازدواج

فخرالدوله در چهارده سالگی به عقد محسن امین الدوله درآمد . او همسر دوم محسن امین الدوله بود- همسر سابق او دختر مرحوم شیخ محسن خان مشیرالدوله بود- میرزا علی خان امین الدوله و شیخ محسن خان که در آن موقع سفیر ایران در ترکیه بود سوابق دوستی زیاد داشتند و روی همین دوستی او دختر مشیرالدوله را به عقد پسرش درآورد.

میرزا علی خان امین الدوله (جد پدری دکتر امینی) فرصت را مغتنم شمرد و در مقابل سه هزار تومان پولی که به مظفرالدین شاه داد در سال 1306 قمری از او تقاضا کرد که فرمان واگذاری (لشت نشاء) را به نام پسرش (میرزا محسن خان امین الدوله) صادر کند و مظفرالدین شاه نیز فرمانی بدین متن به نام دامادش درباره واگذاری خالصه (لشت نشاء) صادر نمود.

.

بدین ترتیب خالصه لشت نشاء به ملکیت مرحوم محسن خان امین الدوله (ابوی دکتر امینی) درآمد. لشت نشاء دارای سی و یک قریه و مزرعه است و در همان سالی که در مقابل سه هزار تومان فرمان واگذاری آن صادر شد، بیش از پنجاه میلیون تومان قیمت داشته و مبلغ یازده هزار و هشتاد و شش تومان دو قران نود و هشت دینار مالیات دیوانی آن بوده و از نظر صادرات برنج نظیر آن در ایران نبوده است.

بعدها مسئله مالکیت لشت نشاء مورد کشمکش و منازعه خانواده سردار محی و کریم خان رشتی قرار گرفت و امین الدوله نیز از آن همه کشمکش خسته و ناتوان شده بود خواه ناخواه اسباب انتقال لشت نشاء به نام (فخرالدوله) فراهم آمد و به طور کلی باید گفت قدرت خانم فخرالدوله والده دکتر امینی در حسن اداره املاک به حدی رسید که مرحوم محسن خان امین الدوله از هرگونه دخالت در اموال محروم شد و از این تاریخ که چرخ اقتصادی خانواده و به قول رضا شاه (تنها مرد خانواده قاجار) افتاد و از آن پس نام این خانم زبانزد عام و خاص گردید و انصافاً آن مرحومه نیز در حسن اداره املاک قدرت فوق العاده به خرج داد، تا زمان او به خوبی اداره شد.

فخرالدوله که در زمان حیات پدر و شوهرش و بعد از فوت آنها چند بار به کشورهای اروپایی سفر کرده بود در تربیت اولاد بسیار دقت داشت. او نه تنها در اداره امور و مستغلات فراوان قدرت و توانایی شگرفی داشت، بلکه به تمام امور شخصاً رسیدگی می کرد، چنانچه هنگامی که در دهکده ای قناتی تعبیه می شد شخصاً داخل قنات شده و آن را بازدید می نمود. او مؤسسه ب ب تاکسی را تأسیس کرد. این کار بعدها توسط دیگران ادامه یافت و تاکسی به وضعی که امروز در تهران است به وجود آمد.  او تصمیم داشت مؤسسه بورس ملی را در مقابل بانک ملی تأسیس کند.