تفاوت میان نسخه‌های «چارقد»
H-ghahremani (بحث | مشارکتها) |
H-ghahremani (بحث | مشارکتها) |
||
| سطر ۱: | سطر ۱: | ||
[[پرونده:چارقد ۲.jpg|جایگزین=|بندانگشتی|چارقد یکی از دختران مظفرالدین شاه<ref>افشار، ایرج (1370). ''گنجینه عکسهای ایران''. تهران: نشر فرهنگ ایران. ص207.</ref>]] | [[پرونده:چارقد ۲.jpg|جایگزین=|بندانگشتی|چارقد یکی از دختران مظفرالدین شاه<ref>افشار، ایرج (1370). ''گنجینه عکسهای ایران''. تهران: نشر فرهنگ ایران. ص207.</ref>]] | ||
[[پرونده:پرتره دختری جوان با چارقد.jpg|بندانگشتی|پرتره دختری جوان با | [[پرونده:پرتره دختری جوان با چارقد.jpg|بندانگشتی|پرتره دختری جوان با چارقد|جایگزین=]] | ||
[[پرونده:1DFED890-E042-4047-AB2A-F7CE6287FB2C.jpg|بندانگشتی|زنی با چارقد و | [[پرونده:1DFED890-E042-4047-AB2A-F7CE6287FB2C.jpg|بندانگشتی|زنی با چارقد و پیراهن مخمل از عهد مظفری<ref>افشار، ایرج (1370). ''گنجینه عکسهای ایران''. تهران: نشر فرهنگ ایران. ص215.</ref>]] | ||
چارقد | چارقد /čārqad/ یکی از انواع پوششهای سر زنان است. پارچه‌ای مربع شکل و بزرگ از نخ یا ابریشم که آن را از قطر دولا کرده، با آن موی سر را پوشانده و در زیر چانه با سنجاق محکم میکردند.<ref name=":0">''پ‍وش‍اک‌در ای‍ران‌زم‍ی‍ن'' (1382). ترجمه متین، پیمان. تهران: امیرکبیر.</ref> {{TOClimit}}<br /> | ||
===تاریخچه=== | ===تاریخچه=== | ||
در دوره ناصرالدین شاه چارقد یکی از | در دوره ناصرالدین شاه چارقد یکی از اصلی‌ترین پوشش زنان بود.<ref>''نگار زن: تاریخ مصور لباس زن در ایران'' (1352). تهران: انجمن بین‌المللی زنان در ایران.</ref> یک پارچه نازک حریر که به شکل مربع بود را تا میزدند و تبدیل به یک مثلث میکردند و آن را طوری روی سر قرار میدادند که زاویه قائمه آن در پشت سر قرار می‌گرفت و دو زاویه حاده در طرفین. آن را در جلو به اندازه گردی صورت محکم میگرفتند و زیر چانه سنجاق میکردند. از جلو روی سینه و شانه‌ها تا کمر را می‌پوشاند و در پشت نیز تا کمر می‌رسید.<ref>''نگار زن: تاریخ مصور لباس زن در ایران'' (1352). تهران: انجمن بین‌المللی زنان در ایران.</ref> زنان آن را نه تنها در مهمانی بلکه در منزل هم سر میکردند. رنگ آن اغلب سفید و معمولا برودری دوزی شده بود. جنس آن از نخ یا ابریشم، شال یا تور و شال کشمیری بود. همسران اشراف گاه چارقدهایشان را با سنجاقهای الماس یا یاقوت میبستند. گاه توپی از پارچه برای دوختن چارقد از سوی خانواده عروس به عنوان [[خلعتی]] به خانواده داماد داده میشد.<ref name=":0" /> | ||
دختران تاتار آن را به همراه کلاه میپوشیدند و یا زنان شمالی آن را به پشت سر گره میزدند.<ref name=":1">محمدی سیف، معصومه (1398). ''جامعه شناسی پوشاک سنتی و زیورآلات زنان ایران زمین''. تهران: اندیشه احسان. </ref> | دختران تاتار آن را به همراه کلاه میپوشیدند و یا زنان شمالی آن را به پشت سر گره میزدند.<ref name=":1">محمدی سیف، معصومه (1398). ''جامعه شناسی پوشاک سنتی و زیورآلات زنان ایران زمین''. تهران: اندیشه احسان. </ref> | ||
<br /> | |||
===انواع=== | ===انواع=== | ||
[[پرونده:چارقد و شلیته.jpg|بندانگشتی|سه زن با چارقد و شلیته<ref>افشار، ایرج (1370). ''گنجینه عکسهای ایران''. تهران: نشر فرهنگ ایران، ص209.</ref> ]] | [[پرونده:چارقد و شلیته.jpg|بندانگشتی|سه زن با چارقد و شلیته<ref>افشار، ایرج (1370). ''گنجینه عکسهای ایران''. تهران: نشر فرهنگ ایران، ص209.</ref> ]] | ||
[[چارقد قالبی]] از جمله چارقدهای رایج در عصر ناصری بود که خانمهای اندرونی شاه مخترع آن بودند و بهترین نوع آن «آفتابگردانی» خوانده می شد، بدین ترتیب که سر چارقد را با نشاسته قالب می گرفتند تا سفت و خوش فرم بایستد.<ref>''پ‍وش‍اک‌در ای‍ران‌زم‍ی‍ن'' (1382). ترجمه متین، پیمان. تهران: امیرکبیر.</ref> زنان معمولا بخش جلویی موی خود را که کوتاه بود از دو سوی صورت تا اندازه دهان بیرون می گذاشتند و به آن [[طره]] میگفتند. همچنین با گل یا پری از جواهرات که [[جغه]] خوانده می شد بخشی از موی خود را که بیرون از چارقد بود سنجاق می کردند.<ref>ذکاء، یحیی (1336). ''لباس زنان ایران از سده سیزدهم هجری تا امروز''. تهران: اداره کل هنرهای زیبای کشور، اداره موزه ها و فرهنگ عامه.</ref> | [[چارقد قالبی]] از جمله چارقدهای رایج در عصر ناصری بود که خانمهای اندرونی شاه مخترع آن بودند و بهترین نوع آن «آفتابگردانی» خوانده می شد، بدین ترتیب که سر چارقد را با نشاسته قالب می گرفتند تا سفت و خوش فرم بایستد.<ref>''پ‍وش‍اک‌در ای‍ران‌زم‍ی‍ن'' (1382). ترجمه متین، پیمان. تهران: امیرکبیر.</ref> زنان معمولا بخش جلویی موی خود را که کوتاه بود از دو سوی صورت تا اندازه دهان بیرون می گذاشتند و به آن [[طره]] میگفتند. همچنین با گل یا پری از جواهرات که [[جغه]] خوانده می شد بخشی از موی خود را که بیرون از چارقد بود سنجاق می کردند.<ref>ذکاء، یحیی (1336). ''لباس زنان ایران از سده سیزدهم هجری تا امروز''. تهران: اداره کل هنرهای زیبای کشور، اداره موزه ها و فرهنگ عامه.</ref> | ||
امروزه زنان روستایی و زرتشتی همچنان چارقد بزرگی را سر میکنند که گاه پشت آن تا پا میرسد. این چارقدها معمولا طرح های گلدار درشت دارد. در مناطق کردنشین استان همدان چون اسدآباد و تویسرکان [[سربین]] یا [[سرکی]] نامیده می شود و از جنس متقال، اطلسی، و ابریشم است. چارقد در این مناطق معمولاً به رنگ مشکی با گل های قرمز است.<ref name=":1" /> در منطقه مازندران چارقد به رنگ روشن و گل دار از جنس وال، ململ، چیت یا ابریشم است. گاهی آرایه های نقره به نام [[سر چنگک]] نیز در محل شقیقه ها به آن اضافه میشود. زنان ترکمن از چارقد های بزرگ ریشه دار به عرض یک و نیم متر استفاده میکنند. این ریشه ها را [[پورچیک]] مینامند.<ref name=":1" /> [[روسری]] که خانمهای شهری سر می کنند از انواع چارقد است که در زیر گلو گره زده | امروزه زنان روستایی و زرتشتی همچنان چارقد بزرگی را سر میکنند که گاه پشت آن تا پا میرسد. این چارقدها معمولا طرح های گلدار درشت دارد. در مناطق کردنشین استان همدان چون اسدآباد و تویسرکان [[سربین]] یا [[سرکی]] نامیده می شود و از جنس متقال، اطلسی، و ابریشم است. چارقد در این مناطق معمولاً به رنگ مشکی با گل های قرمز است.<ref name=":1" /> در منطقه مازندران چارقد به رنگ روشن و گل دار از جنس وال، ململ، چیت یا ابریشم است. گاهی آرایه های نقره به نام [[سر چنگک]] نیز در محل شقیقه ها به آن اضافه میشود. زنان ترکمن از چارقد های بزرگ ریشه دار به عرض یک و نیم متر استفاده میکنند. این ریشه ها را [[پورچیک]] مینامند.<ref name=":1" /> [[روسری]] که خانمهای شهری سر می کنند از انواع چارقد است که در زیر گلو گره زده میشود.<ref name=":0" /> | ||
<br /> | |||
===منابع=== | ===منابع=== | ||
[[رده:پوشاک زنانه]] | [[رده:پوشاک زنانه]] | ||
[[رده:پوشش سر]] | [[رده:پوشش سر]] | ||
[[رده:حجاب]] | [[رده:حجاب]] | ||
<references />نویسنده: حکمت بروجردی | <references /> | ||
نویسنده: حکمت بروجردی | |||
نسخهٔ ۲۳ نوامبر ۲۰۲۱، ساعت ۱۰:۱۱
چارقد /čārqad/ یکی از انواع پوششهای سر زنان است. پارچه‌ای مربع شکل و بزرگ از نخ یا ابریشم که آن را از قطر دولا کرده، با آن موی سر را پوشانده و در زیر چانه با سنجاق محکم میکردند.[۳]
تاریخچه
در دوره ناصرالدین شاه چارقد یکی از اصلی‌ترین پوشش زنان بود.[۴] یک پارچه نازک حریر که به شکل مربع بود را تا میزدند و تبدیل به یک مثلث میکردند و آن را طوری روی سر قرار میدادند که زاویه قائمه آن در پشت سر قرار می‌گرفت و دو زاویه حاده در طرفین. آن را در جلو به اندازه گردی صورت محکم میگرفتند و زیر چانه سنجاق میکردند. از جلو روی سینه و شانه‌ها تا کمر را می‌پوشاند و در پشت نیز تا کمر می‌رسید.[۵] زنان آن را نه تنها در مهمانی بلکه در منزل هم سر میکردند. رنگ آن اغلب سفید و معمولا برودری دوزی شده بود. جنس آن از نخ یا ابریشم، شال یا تور و شال کشمیری بود. همسران اشراف گاه چارقدهایشان را با سنجاقهای الماس یا یاقوت میبستند. گاه توپی از پارچه برای دوختن چارقد از سوی خانواده عروس به عنوان خلعتی به خانواده داماد داده میشد.[۳]
دختران تاتار آن را به همراه کلاه میپوشیدند و یا زنان شمالی آن را به پشت سر گره میزدند.[۶]
انواع
چارقد قالبی از جمله چارقدهای رایج در عصر ناصری بود که خانمهای اندرونی شاه مخترع آن بودند و بهترین نوع آن «آفتابگردانی» خوانده می شد، بدین ترتیب که سر چارقد را با نشاسته قالب می گرفتند تا سفت و خوش فرم بایستد.[۸] زنان معمولا بخش جلویی موی خود را که کوتاه بود از دو سوی صورت تا اندازه دهان بیرون می گذاشتند و به آن طره میگفتند. همچنین با گل یا پری از جواهرات که جغه خوانده می شد بخشی از موی خود را که بیرون از چارقد بود سنجاق می کردند.[۹]
امروزه زنان روستایی و زرتشتی همچنان چارقد بزرگی را سر میکنند که گاه پشت آن تا پا میرسد. این چارقدها معمولا طرح های گلدار درشت دارد. در مناطق کردنشین استان همدان چون اسدآباد و تویسرکان سربین یا سرکی نامیده می شود و از جنس متقال، اطلسی، و ابریشم است. چارقد در این مناطق معمولاً به رنگ مشکی با گل های قرمز است.[۶] در منطقه مازندران چارقد به رنگ روشن و گل دار از جنس وال، ململ، چیت یا ابریشم است. گاهی آرایه های نقره به نام سر چنگک نیز در محل شقیقه ها به آن اضافه میشود. زنان ترکمن از چارقد های بزرگ ریشه دار به عرض یک و نیم متر استفاده میکنند. این ریشه ها را پورچیک مینامند.[۶] روسری که خانمهای شهری سر می کنند از انواع چارقد است که در زیر گلو گره زده میشود.[۳]
منابع
- ↑ افشار، ایرج (1370). گنجینه عکسهای ایران. تهران: نشر فرهنگ ایران. ص207.
- ↑ افشار، ایرج (1370). گنجینه عکسهای ایران. تهران: نشر فرهنگ ایران. ص215.
- ↑ ۳٫۰ ۳٫۱ ۳٫۲ پ‍وش‍اک‌در ای‍ران‌زم‍ی‍ن (1382). ترجمه متین، پیمان. تهران: امیرکبیر.
- ↑ نگار زن: تاریخ مصور لباس زن در ایران (1352). تهران: انجمن بین‌المللی زنان در ایران.
- ↑ نگار زن: تاریخ مصور لباس زن در ایران (1352). تهران: انجمن بین‌المللی زنان در ایران.
- ↑ ۶٫۰ ۶٫۱ ۶٫۲ محمدی سیف، معصومه (1398). جامعه شناسی پوشاک سنتی و زیورآلات زنان ایران زمین. تهران: اندیشه احسان.
- ↑ افشار، ایرج (1370). گنجینه عکسهای ایران. تهران: نشر فرهنگ ایران، ص209.
- ↑ پ‍وش‍اک‌در ای‍ران‌زم‍ی‍ن (1382). ترجمه متین، پیمان. تهران: امیرکبیر.
- ↑ ذکاء، یحیی (1336). لباس زنان ایران از سده سیزدهم هجری تا امروز. تهران: اداره کل هنرهای زیبای کشور، اداره موزه ها و فرهنگ عامه.
نویسنده: حکمت بروجردی