چادر شب

یک زن اشرافی با پوشش چادرشب بر سر؛ یک پرده نقاشی منسوب به محمد از قرن دوازدهم هجری

چادر شب هم نام نوعی پارچه است و هم پوششی است که از آن پارچه تهیه می شود.

چادر شب، پارچه ای با رنگهای خاص

تعریف

چادر شب نام نوع خاصی از پارچه از جنس پنبه، ویسکوز یا ابریشم با طرح های راه راه، کج بافت، چهارخانه و پیچازی که در مناطق مختلف ایران از جمله یزد و گیلان بافته می شود.

چادر شب یا چادر کمر پوششی است از پارچه چادر شب. بیشتر بانوان گیلانی در مزارع و شالیزارها آن را به کمر می بندند. رنگ زمینه آن معمولا قرمز است.

این پارچه مستطیل بوده که به شکل سه گوش تا می خورد و دور کمر گره خورده یا برای حمل نوزاد بر پشت به دور سینه پیچیده می شود.

دو زن‌ ترکمن با چادر شب بر سر

در گویشها

چادر شب در گویش محلی گیلان چادر شب «چادر شو» و در اردکان و یزد «چادیشو» خوانده می شود.

موارد استفاده

بانوان چادر شب را هنگام کار کشاورزی مثل چیدن برگ سبز چای، وجین و چیدن مرکبات در هوای سرد و شالیکاری به دور کمر می بندند، زیرا بستن آن علاوه بر گرم نگه داشتن آنان از کمردرد هم جلوگیری می کند. زنانی که با نوزاد کار می کنند از آن استفاده می کنند تا مانند آغوش نوزاد را بر پشت خود حمل کنند. در جهاز هر دختری برای رو جهازی از آن استفاده می‌شده‌است. همچنین به عنوان رو تختی و ساک دستی و جانماز نیز کاربرد داشته است. ظاهرا در گذشته از این پارچه برای پوشش سر نیز همانند چادر استفاده می شده است، اما امروزه تقریبا این استفاده از پارچه چادر شب منسوخ شده است.

جنس و شکل

در گذشته چادر شب را از نخ به دست آمده از پیله درجه سه ابریشم می بافتند، اما امروزه بافت چادر شب با نخ ابریشم تقریباً منسوخ شده است و آن را از ویسکوز یا نخ پنبه میبافند. چادرشب جزئی از صنایع دستی شرق گیلان، استان یزد و هرمزگان است که زنان آن را می بافند و دارای تنوع زیادی است. پارچه آن را یا از نخ های رنگی به شکل چهارخانه میبافند و رنگ زمینه آن عموما قرمز است.

زنان شالیکار گیلانی با چادر شب بر کمر

منابع

نویسنده: حکمت بروجردی