مقنعه

مقنعه، بخشی از یک نقاشی از سده هشتم هجری، لباس زنان ایران از کهن ترین زمان تا آغاز شاهنشاهی پهلوی، جلیل ضیاءپور

مقنعه از انواع پوشش های سر زنان است.

تعریف

مقنعه/meqna'e/ از انواع پوشش سر که گردن و سینه را میپوشاند. در متون به صورت مقنع/'meqna/ و مقناع/meqnā'/هم آمده است . اما امروزه به اشتباه به صورت/maqna'e/ تلفظ میشود. اعم از هر سر پوش کوتاه زنانه است. چادر باریک یک عرض که زنان بر سر میانداختند.

تاریخچه

در آثار ادبی این قرون و در اشعار شاعرانی چون ظهیر فاریابی و سنایی از مقنعه نام برده شده است. در کتاب التریاق تصویر زنی با مقنعه دیده میشود. در شاهنامه مکتب شیراز تصویر زنی با مقنعه آورده شده. که به دوره غزنوی مربوط است. در کتاب مقامات حریری تصویر زن پیری با مقنعه آبی کشیده شده که علاوه بر شانه ها تمام سینه او را میپوشاند. مقنعه به رنگهای مختلف به ویژه سرخ در آن دوران مرسوم بوده است. زنان در قرن هفتم دور مقنعه نواری میبستند.

انواع

این پوشش در دوران بعد از اسلام رایج شده و در تصاویر گوناگون انواع آن مشاهده میشود. اندازه آن متفاوت و از روی شانه تا پایین سینه و گاهی تا نوک انگشتان دستها متغیر است. معمولا از یک پارچه یک تکه نیم دایره یا مربع تشکیل میشود که در وسط جلو درز میخورد. در مقنعه های گرد معمولا بالای درز و زیر چانه گاهی پارچه سه گوشی به نام چانه به مقنعه دوخته میشود تا زیر چانه را بپوشاند. این نوع مقنعه عمدتا در نماز به کار میرود. برخی مقنعه ها کمی بلندترند و گاهی آستین هم دارند. زنان مالزیایی برای نماز یا در حج نوعی مقنعه بلند را که تا پایین دستها را میپوشاند همراه با دامن بلندی بر تن میکنند.

منابع

پ‍وش‍اک‌در ای‍ران‌زم‍ی‍ن‌(1382). ترجمه متین، پیمان. تهران: امیرکبیر.

ده‍خ‍دا، ع‍ل‍ی‌اک‍ب‍ر (1377). لغت نامه. تهران: دانشگاه تهران: مؤسسه لغت نامه دهخدا. ذیل مدخل.

غیبی، مهرآسا (1384). هشت هزارسال تاریخ پوشاک اقوام ایرانی. تهران: هیرمند.