تفاوت میان نسخه‌های «ملکه ملکزاده (بیانی)»

از دانشنامه الکترونیکی زنان
پرش به ناوبری پرش به جستجو
 
(۳۸ نسخه‌ٔ میانی ویرایش‌شده توسط ۳ کاربر نشان داده نشده)
سطر ۱: سطر ۱:
ملکه ملکزاده ( 1289- 1377) محقق، نقاش، باستان شناس و اولین سکه شناس ایرانی است.  
[[پرونده:ملکه ملکزاده (بیانی).jpg|بندانگشتی|250x250پیکسل|ملکه ملکزاده (بیانی)<ref>دژم، عذرا (1384). ''اولین زنان''. تهران: علم. ص358.</ref>]]
[[پرونده:کارنامک ملکه ملکزاده.jpg|بندانگشتی|350x350پیکسل|کارنامک ملکه ملکزاده، سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران]]
ملکه ملکزاده (1289 ؟ -1378) محقق، نقاش، باستان‌شناس و اولین سکه‌شناس ایرانی است.  


=== زندگینامه ===
=== زندگی‌نامه ===
ملکه ملک زاده (بیانی) در سال 1289 شمسی در تهران متولد شد.  او فرزند مهدی ملک زاده (یکی از پایه گذاران علم پزشکی جدید در ایران و نویسنده تاریخ مشروطیت ایران) و نواده ملک المتکلمین و از جانب مادر نواده میرزا سلیمان خان میکده، از رجال دوره قاجار و از مشروطه خواهان معروف بود. ملک زاده همسر دکتر خانبابا بیانی، استاد دانشگاه تهران و فرزندان وی شیرین بیانی (اسلامی ندوشن) و  سوسن بیانی (سمیعی) می باشند، که اولی استاد دانشگاه تهران در رشته تاریخ و دومی استادیار دانشگاه تهران در رشته باستان شناسی می باشند. ملک زاده در تاریخ دوازدهم خرداد ماه سال 1378 درگذشت. وی در طول سالیان متمادی تحقیق، تألیف و تدریس خدمات بسیاری به جامعه علمی انجام داد و دانشجویان بسیاری تربیت نمود.<ref name=":0">کامرانی فر، احمد (1378). یادی از شادروان خانم ملکزاده بیانی. مجله کتاب ماه تاریخ و جغرافیا. شماره24. ص3.</ref>
ملکه ملکزاده (بیانی) در سال 1289 شمسی در تهران متولد شد. او فرزند مهدی ملکزاده (یکی از پایه‌گذاران علم پزشکی جدید در ایران و نویسنده تاریخ مشروطیت ایران) و نواده [https://fa.wikipedia.org/wiki/%D9%85%D9%84%DA%A9%E2%80%8C%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%AA%DA%A9%D9%84%D9%85%DB%8C%D9%86 ملک‌المتکلمین] و از جانب مادر نواده [https://fa.wikipedia.org/wiki/%D8%B3%D9%84%DB%8C%D9%85%D8%A7%D9%86_%D8%AE%D8%A7%D9%86_%D9%85%DB%8C%DA%A9%D8%AF%D9%87 میرزا سلیمان خان میکده]، از رجال دوره قاجار و از مشروطه‌خواهان معروف بود. ملکزاده همسر دکتر [https://fa.wikipedia.org/wiki/%D8%AE%D8%A7%D9%86%D8%A8%D8%A7%D8%A8%D8%A7_%D8%A8%DB%8C%D8%A7%D9%86%DB%8C خانبابا بیانی]، استاد دانشگاه تهران و فرزندان وی [[شیرین بیانی]] (اسلامی ندوشن) و  سوسن بیانی (سمیعی) می‌باشند، که اولی استاد دانشگاه تهران در رشته تاریخ و دومی استادیار دانشگاه تهران در رشته باستان‌شناسی می‌باشد. ملکزاده در دوازدهم خرداد ماه سال 1378 درگذشت. وی در طول سالیان متمادی تحقیق، تألیف و تدریس خدمات بسیاری به جامعه علمی انجام داد و دانشجویان بسیاری تربیت نمود.<ref name=":0">کامرانی‌فر، احمد (1378). ''یادی از شادروان خانم ملکزاده بیانی''. مجله کتاب ماه تاریخ و جغرافیا. شماره 24. ص3.</ref>


==== تحصیلات ====
==== تحصیلات ====
ملکه ملکزاده تحصیلات خود را در شش سالگی در مدرسه ناموس آغاز کرد و همزمان در خانه به فراگرفتن زبان فرانسه پرداخت. یک سال تحصیل در مدرسه ژاندارک او را موفق به اخذ دیپلم زبان فرانسه کرد. از آنجا که دارای استعداد هنری بود در خانه به فراگرفتن نقاشی پرداخت و با پیشرفت سریع در این هنر <ref name=":0" /> نزد استاد بزرگ و معروف مینیاتور ایران، میرزا هادی خان تجویدی به فراگیری مینیاتور همت گماشت <ref>فرخ زاد، پوران (1380). ''کارنمای زنان کارای ایران''. تهران: نشر قطره. ص180.</ref> و مدتی نیز نزد استاد تکامل تلمذ کرد <ref name=":0" /> نقاشی کلاسیک غربی را نزد استاد رحیم‌زاده ارژنگ و استاد میرمصور آموخت.[https://amordadnews.com/81708] هنر موسیقی سنتی و پیانوی کلاسیک ایرانی را نیز نزد استاد موسی خان محجوبی آموخت. <ref>قنبری، امید (ویراستار) (1385). زندگی نامه و خدمات علمی و فرهنگی دکتر شیرین بیانی. تهران: انجمن آثار و مفاخر فرهنگی. ص23.</ref>
ملکه ملکزاده تحصیلات خود را در شش سالگی در [[مدرسه ناموس]] آغاز کرد و همزمان در خانه به فراگرفتن زبان فرانسه پرداخت. یک سال تحصیل در [[مدرسه ژاندارک]] او را موفق به اخذ دیپلم زبان فرانسه کرد. از آنجا که دارای استعداد هنری بود در خانه به فراگرفتن نقاشی پرداخت و با پیشرفت سریع در این هنر<ref name=":0" /> نزد استاد بزرگ و معروف مینیاتور ایران، [https://tajasomi.ir/fa/pages/newsdetail/136246/%D9%87%D8%A7%D8%AF%DB%8C-%D8%AA%D8%AC%D9%88%DB%8C%D8%AF%DB%8C-%D9%BE%D8%A7%DB%8C%D9%87-%DA%AF%D8%B0%D8%A7%D8%B1-%D9%85%DA%A9%D8%AA%D8%A8-%D9%85%DB%8C%D9%86%DB%8C%D8%A7%D8%AA%D9%88%D8%B1-%D8%AA%D9%87%D8%B1%D8%A7%D9%86 میرزا هادی تجویدی] به فراگیری مینیاتور همت گماشت<ref>فرخ‌زاد، پوران (1380). ''کارنمای زنان کارای ایران''. تهران: نشر قطره. ص180.</ref>. نقاشی کلاسیک غربی را نزد استاد [https://fa.wikipedia.org/wiki/%D8%BA%D9%84%D8%A7%D9%85%D8%B1%D8%B6%D8%A7_%D8%B1%D8%AD%DB%8C%D9%85%E2%80%8C%D8%B2%D8%A7%D8%AF%D9%87_%D8%A7%D8%B1%DA%98%D9%86%DA%AF رحیم‌زاده ارژنگ] و استاد [https://arzhangihoma.ir/mirmosaver میرمصور] آموخت.[https://amordadnews.com/81708] برای یادگیری هنر موسیقی سنتی و پیانوی کلاسیک ایرانی نزد استاد موسی محجوبی تلمذ کرد.<ref>قنبری، امید (ویراستار) (1385). ز''ندگی‌نامه و خدمات علمی و فرهنگی دکتر شیرین بیانی''. تهران: انجمن آثار و مفاخر فرهنگی. ص23.</ref>  


او در سال 1313 شمسی برای تحصیلات عالی به پاریس رفت و در دانشکده هنرهای زیبا فراگیری هنر نقاشی را ادامه داد و موفق به اخذ دیپلم از آن دانشکده شد. طی دوران تحصیل در چند نمایشگاه داخلی همان دانشکده شرکت جست و دوبار موفق به کسب جایزه شد. او تحصیلات خود را در زمینه باستان شناسی در دانشکده لوور، وابسته به دانشگاه سوربن پاریس ادامه داد و به اخذ درجه فوق لیسانس از آن دانشکده نائل آمد و در علم سکه شناسی تخصص یافت.  
او در سال 1313 شمسی برای تحصیلات عالی عازم پاریس شد و در دانشکده هنرهای زیبا فراگیری هنر نقاشی را ادامه داد و موفق به اخذ دیپلم از آن دانشکده شد. طی دوران تحصیل در چند نمایشگاه داخلی همان دانشکده شرکت جست و دوبار موفق به کسب جایزه شد. او تحصیلات خود را در زمینه باستان‌شناسی در دانشکده لوور، وابسته به دانشگاه سوربن پاریس ادامه داد و به اخذ درجه کارشناسی ارشد از آن دانشکده نائل آمد و در علم سکه‌شناسی تخصص یافت. ملکزاده از مشهورترین نقاشان معاصر ایران است که از سبک امپرسیونیست پیروی می‌کند، هرچند در سبک کلاسیک و مینیاتور آثار قابل توجهی دارد.<ref name=":0" />


=== فعالیتها ===
ملکه ملکزاده پس از چهار سال تحصیل در فرانسه به ایران بازگشت و در سال 1317 در موزه ایران باستان که تازه تأسیس یافته بود مشغول به خدمت شد. در طول دوران خدمت تا زمان بازنشستگی عهده دار سمت «موزه داری» و «ریاست بخش سکه ها، مهرها و الواح» بود. او خود بخش سکه ها و مهرها را دائر کرد و به تکمیل و توسعه آن پرداخت، به طوری که یکی از مهمترین مجموعه ها در دنیا به شمار می آمد.<ref name=":0" />


او در سال 1347 بنا به دعوت گروه باستان شناسی و تاریخ هنر دانشگاه تهران، شروع به تدریس سکه شناسی و مهرشناسی نمود. ملکه ملکزاده را باید پایه گذار تدریس علمی این شاخه مهم مطالعات باستان شناسی در ایران دانست.ملک زاده تا سال 1357 به تدریس در دانشگاه تهران اشتغال داشت. وی به زبان فرانسه مسلط بود و زبان انگلیسی نیز می دانست و در خواندن خطوط باستانی تبحر داشت.<ref>به یاد عزیزی که سفر کرده... (1378). ''باستان پژوهی''. شماره 4. ص76.</ref>
=== فعالیت‌ها ===
ملکه ملکزاده پس از چهار سال تحصیل در فرانسه به ایران بازگشت و در سال 1317 در موزه ایران باستان که تازه تأسیس یافته بود مشغول به خدمت شد. او خود بخش سکه‌ها و مهرها را دائر کرد و به تکمیل و توسعه آن پرداخت، به طوری که یکی از مهمترین مجموعه‌ها در دنیا به شمار می‌آمد. ملکزاده تا زمان بازنشستگی عهده‌دار سمت موزه‌داری و ریاست بخش سکه‌ها، مهرها و الواح بود.<ref name=":0" />


همچنین وی برای انجام سفرهای علمی و تحقیقاتی، مسافرتهایی به فرانسه، انگلیس، آلمان، ایتالیا، سوئیس، بلژیک، هلند و عراق داشت. <ref name=":0" />
او در سال 1347 بنا به دعوت گروه باستان‌شناسی و تاریخ هنر دانشگاه تهران، شروع به تدریس سکه‌شناسی و مهرشناسی کرد. ملکه ملکزاده را باید پایه‌گذار تدریس علمی این شاخه مهم مطالعات باستان‌شناسی در ایران دانست.<ref>به یاد عزیزی که سفر کرده... (1378). ''باستان‌پژوهی''. شماره 4. ص76.</ref> ملکزاده تا سال 1357 به تدریس در دانشگاه تهران اشتغال یافت. وی به زبان فرانسه مسلط بود و زبان انگلیسی نیز می‌دانست و در خواندن خطوط باستانی تبحر داشت. او برای پروژه های خود به چندین کشور از جمله فرانسه، انگلیس، آلمان، ایتالیا، سوئیس، بلژیک، هلند و عراق سفرهای علمی و تحقیقاتی کرد.<ref name=":0" />


==== شرکت در کنگره های فرهنگی- هنری ====
==== شرکت در کنگره‌های فرهنگی ـ هنری ====
ملکه ملک زاده در کنگره های بین المللی داخلی و خارجی متعددی شرکت و به ایراد سخنرانی پرداخت. از جمله:
ملکه ملکزاده در کنگره‌های بین‌المللی داخلی و خارجی متعددی شرکت و به ایراد سخنرانی پرداخت. از جمله:


کنگره ایران شناسی دانشگاه آکسفورد انگلستان،
کنگره ایران‌شناسی دانشگاه آکسفورد انگلستان


کنگره ایران شناسی وزارت فرهنگ و هنر سابق در تهران،
کنگره ایران‌شناسی وزارت فرهنگ و هنر سابق در تهران


کنگره های باستان شناسی و ایران شناسی تهران، همدان و اصفهان  
کنگره‌های باستان‌شناسی و ایران شناسی تهران، همدان و اصفهان  


ایراد سخنرانی درباره فرهنگ و هنر ایران در رادیوی دولتی ایتالیا
ایراد سخنرانی درباره فرهنگ و هنر ایران در رادیوی دولتی ایتالیا


ایراد سخنرانی در همین زمینه در تالار سلطنتی میلان (ایتالیا)
ایراد سخنرانی در همین زمینه در تالار سلطنتی میلان (ایتالیا)<ref name=":0" />


==== تأسیس مراکز فرهنگی- هنری ====
==== تأسیس مراکز فرهنگی ـ هنری ====
از جمله اقدامات ملکه ملک زاده
تأسیس نمایشگاه هنری و تاریخی ایران و تأسیس انجمن روابط فرهنگی ایران و ایتالیا در ایتالیا  
 
تأسیس نمایشگاه هنری و تاریخی ایران و تأسیس انجمن روابط فرهنگی ایران و ایتالیا در ایتالیا


برپایی و ریاست نمایشگاه هفت هزار سال هنر ایران در میلان
برپایی و ریاست نمایشگاه هفت هزار سال هنر ایران در میلان


تأسیس موزه سکه بانک سپه که یکی از معتبرترین موزه های سکه در ایران گردید.
تأسیس موزه سکه بانک سپه که یکی از معتبرترین موزه‌های سکه در ایران گردید.<ref name=":0" />


==== عضویت در مراکز بین المللی ====
==== عضویت در مراکز بین‌المللی ====
عضویت در یونسکو (شعبه ایران) در اولین دوره تأسیس این مؤسسه علمی- فرهنگی در ایران
عضویت در یونسکو (شعبه ایران) در اولین دوره تأسیس این مؤسسه علمی- فرهنگی در ایران


عضویت در انجمن بین المللی کارشناسان سکه که مرکز آن در فرانسه و سوئیس می باشد.
عضویت در انجمن بین‌المللی کارشناسان سکه که مرکز آن در فرانسه و سوئیس است<ref name=":0" />


دانشگاه کمبریج انگلستان نام او را در فهرست مشاهیر علم و فرهنگ جهان قرار داد. او از مشهورترین نقاشان معاصر ایران است که از سبک «امپرسیونیست» پیروی میکند، هرچند در سبک کلاسیک و مینیاتور آثار قابل توجهی دارد.


از جمله تألیفات ملک زاده کتاب تاریخ سکه است که به عنوان مهمترین کتاب سال  برنده جایزه سلطنتی شد.
=== مفاخر ===
از جمله تألیفات ملکزاده کتاب تاریخ سکه است که به عنوان مهمترین کتاب سال برنده جایزه سلطنتی شد. دانشگاه کمبریج انگلستان نام او را در فهرست مشاهیر علم و فرهنگ جهان قرار داد.<ref name=":0" />
 


=== آثار ===
=== آثار ===


==== کتاب ====
==== کتاب ====
# ''مجموعه اشعار خورشید کلاه ملک زاده'' (1336). گردآورنده ملکزاده بیانی. بی‌جا. بی‌نا.[https://opac.nlai.ir/opac-prod/search/briefListSearch.do?command=FULL_VIEW&id=1630852&pageStatus=1&sortKeyValue1=sortkey_title&sortKeyValue2=sortkey_author]
# ''سیمای شاهان و نام‌آوران ایران باستان'' (1349). با همکاری دکتر اسماعیل رضوانی. تهران: شورای مرکزی جشن شاهنشاهی ایران.[https://opac.nlai.ir/opac-prod/search/briefListSearch.do?command=FULL_VIEW&id=1639381&pageStatus=1&sortKeyValue1=sortkey_title&sortKeyValue2=sortkey_author]
# ''هنرهای زیبای ایران در دوران ساسانی'' (1350). تهران: شورای مرکزی جشن شاهنشاهی ایران. (این کتاب به زبان‌های مختلف از جمله فرانسه ترجمه شده است.)[https://opac.nlai.ir/opac-prod/search/briefListSearch.do?command=FULL_VIEW&id=870524&pageStatus=1&sortKeyValue1=sortkey_title&sortKeyValue2=sortkey_author]
# ''تاریخ سکه از قدیمی‌ترین ازمنه تا دوره اشکانیان'' (1374). 2جلد. تهران: دانشگاه تهران. مؤسسه انتشارات.[https://opac.nlai.ir/opac-prod/search/briefListSearch.do?command=FULL_VIEW&id=513063&pageStatus=1&sortKeyValue1=sortkey_title&sortKeyValue2=sortkey_author]
# ''تاریخ مهر در ایران: از هزاره چهارم تا هزاره اول'' (1375). تهران: یزدان.[https://opac.nlai.ir/opac-prod/search/briefListSearch.do?command=FULL_VIEW&id=491910&pageStatus=1&sortKeyValue1=sortkey_title&sortKeyValue2=sortkey_author]
# ''تاریخ سکه (ج1. از قدیم ترین ازمنه تا دوره ساسانیان) (ج2. دوره پارتی)'' (1394). 2ج. در یک مجلد. تهران: دانشگاه تهران، مؤسسه انتشارات و چاپ.[https://opac.nlai.ir/opac-prod/search/briefListSearch.do?command=FULL_VIEW&id=563900&pageStatus=1&sortKeyValue1=sortkey_title&sortKeyValue2=sortkey_author]
#''The fine arts of Iran in the Sasanian Period'' (1971).Tehran: ‎Central council of the celebration of 2500 anniversary of the founding of the Persian Empire 1350=1971.[https://opac.nlai.ir/opac-prod/search/briefListSearch.do?command=FULL_VIEW&id=941157&pageStatus=1&sortKeyValue1=sortkey_title&sortKeyValue2=sortkey_author]
==== ترجمه ====
# ب‍اب‍ل‍ون‌، ارن‍س‍ت‌ ش‍ارل‌ ف‍ران‍س‍وا (1388). ''سکه‌های ایران در دوره هخامنشی''. با همکاری دکتر خانبابابیانی، تهران: پازینه: انجمن آثار و مفاخر فرهنگی.[https://opac.nlai.ir/opac-prod/search/briefListSearch.do?command=FULL_VIEW&id=1331872&pageStatus=1&sortKeyValue1=sortkey_title&sortKeyValue2=sortkey_author]


==== مقاله ====
==== مقاله ====
از ملک زاده در حدود پنجاه مقاله به زبان های فارسی و فرانسه، در مجلات معتبر داخلی و خارجی به چاپ رسیده که درباره سکه ها و مهرهای دوران باستان و سکه های دوره اسلامی ایران می باشد.  
از ملکزاده مقالات زیادی به زبان‌های فارسی و فرانسه، در مجلات معتبر داخلی و خارجی به چاپ رسیده که درباره سکه‌ها و مهرهای دوران باستان و سکه‌های دوره اسلامی ایران می‌باشد.[https://www.noormags.ir/view/fa/creator/59766/%D9%85%D9%84%DA%A9_%D8%B2%D8%A7%D8%AF%D9%87_%D8%A8%DB%8C%D8%A7%D9%86%DB%8C?pn=2]
 
# نقش سکه در تاریخ، ''دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه تهران''. فروردین 1339، سال هفتم، شماره 3.
#شرحی درباره سکه‌ای از مازه یکی از فرمانروایان هخامنشی، ''هنر و مردم''. خرداد و تیر 1344، شماره 32 و 33.
#تحقیقات تاریخی درباره سکه‌های اردشیر بابکان، ''بررسی‌های تاریخی''. دی 1345، سال اول، شماره 4.
#معرفی یک اثر مهم هنری و تاریخی (مدال بهرام سوم ساسانی). فروردین و اردیبهشت 1349. سال پنجم. شماره 1.[http://ensani.ir/fa/article/7528/%D9%85%D8%B9%D8%B1%D9%81%DB%8C-%DB%8C%DA%A9-%D8%A7%D8%AB%D8%B1-%D9%85%D9%87%D9%85-%D9%87%D9%86%D8%B1%DB%8C-%D9%88-%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE%DB%8C-%D9%85%D8%AF%D8%A7%D9%84-%D8%A8%D9%87%D8%B1%D8%A7%D9%85-%D8%B3%D9%88%D9%85-%D8%B3%D8%A7%D8%B3%D8%A7%D9%86%DB%8C-]
#همدان (هگمتانه)، ''کتاب پایتخت‌های شاهنشاهی ایران''، انتشارات شورای مرکزی جشن شاهنشاهی ایران، 1350.
#پاسارگاد، ''کتاب پایتخت‌های شاهنشاهی ایران''، انتشارات شورای مرکزی جشن شاهنشاهی ایران، 1350.
#تخت جمشید، ''کتاب پایتخت‌های شاهنشاهی ایران''، انتشارات شورای مرکزی جشن شاهنشاهی ایران، 1350.
#تیسفون، ''کتاب پایتخت‌های شاهنشاهی ایران''، انتشارات شورای مرکزی جشن شاهنشاهی ایران، 1350.
#شاهین نشانه فرایزدی، ''بررسی‌های تاریخی''. فروردین و اردیبهشت 1351، سال هفتم، شماره 1.
#پژوهشی درباره سکه‌ها و نقوش و سنگ نبشته‌های شاپور اول، شاهنشاه ساسانی، ''بررسی‌های تاریخی''. خرداد و تیر 1351، سال هفتم، شماره 2.
#وضع مالی و اقتصادی شاهنشاهی پارت، ''بررسی‌های تاریخی''. بهمن و اسفند 1352، سال هشتم، شماره 6.
#مهرها، وسائل شناسائی روزگاران کهن (شمه‌ای از تاریخچه مهر در ایران- نقوش مهرها و کنده‌کاری‌ها - علت بوجود آمدن مهر، ''هنر و مردم''. آبان 1352، شماره 133.
#ضرابخانه‌های پارتی، ''بررسی‌های تاریخی''. مهر و آبان 1353، سال نهم، شماره 4.
#پژوهشی درباره سکه‌های بهرام ششم (چوبینه)، ''بررسی‌های تاریخی''. فروردین و اردیبهشت 1354، سال دهم، شماره 1.
#سلسله رویگران و سکه‌های آنان، ''معارف اسلامی (سازمان اوقاف)''. بهار 1354، شماره 20.
#دو فرمان از الوند میرزا آق قویونلو و شاه اسمعیل صفوی، ''بررسی‌های تاریخی''. مهر و آبان 1355، سال یازدهم، شماره 4.
#اولین تختگاه پارت، ''بررسی‌های تاریخی''. خرداد و تیر 1356، سال دوازدهم، شماره 2.
#سکه‌های دوره سامانی. ''فصلنامه هستی''. اسفند 1371.[https://opac.nlai.ir/opac-prod/search/briefListSearch.do?command=FULL_VIEW&id=309&pageStatus=1&sortKeyValue1=sortkey_title&sortKeyValue2=sortkey_author]
 


=== منابع ===
== منابع ==
<references />
<references />
=== پیوند به بیرون ===
 
[https://amordadnews.com/81708 امرداد نیوز]
 
== پیوند به بیرون ==
 
# [https://fa.wikipedia.org/wiki/%D8%B5%D9%81%D8%AD%D9%87%D9%94_%D8%A7%D8%B5%D9%84%DB%8C ویکی‌پدیا]
#[https://tajasomi.ir/fa/pages/newsdetail/136246/%D9%87%D8%A7%D8%AF%DB%8C-%D8%AA%D8%AC%D9%88%DB%8C%D8%AF%DB%8C-%D9%BE%D8%A7%DB%8C%D9%87-%DA%AF%D8%B0%D8%A7%D8%B1-%D9%85%DA%A9%D8%AA%D8%A8-%D9%85%DB%8C%D9%86%DB%8C%D8%A7%D8%AA%D9%88%D8%B1-%D8%AA%D9%87%D8%B1%D8%A7%D9%86 مرکز هنرهای تجسمی حوزه هنری]
#[https://arzhangihoma.ir/mirmosaver وبگاه خاندان بزرگ و هنرمند ارژنگی]
#[https://amordadnews.com/81708 امرداد نیوز]
#[https://www.noormags.ir/view/fa/creator/59766/%D9%85%D9%84%DA%A9_%D8%B2%D8%A7%D8%AF%D9%87_%D8%A8%DB%8C%D8%A7%D9%86%DB%8C?pn=2 پایگاه مجلات تخصصی نور]
#[http://ensani.ir/fa/article/7528/%D9%85%D8%B9%D8%B1%D9%81%DB%8C-%DB%8C%DA%A9-%D8%A7%D8%AB%D8%B1-%D9%85%D9%87%D9%85-%D9%87%D9%86%D8%B1%DB%8C-%D9%88-%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE%DB%8C-%D9%85%D8%AF%D8%A7%D9%84-%D8%A8%D9%87%D8%B1%D8%A7%D9%85-%D8%B3%D9%88%D9%85-%D8%B3%D8%A7%D8%B3%D8%A7%D9%86%DB%8C- پرتال جامع علوم انسانی]
 
 
نویسنده: حکمت بروجردی
[[رده:زنان نقاش]]
[[رده:زنان نقاش]]
[[رده:زنان هنرمند]]
[[رده:زنان هنرمند]]
سطر ۶۴: سطر ۱۰۷:
[[رده:زنان پژوهشگر]]
[[رده:زنان پژوهشگر]]
[[رده:دانشگاه تهران]]
[[رده:دانشگاه تهران]]
[[رده:اساتید زن دانشگاه تهران]]

نسخهٔ کنونی تا ‏۱۹ ژوئیهٔ ۲۰۲۳، ساعت ۱۵:۱۲

ملکه ملکزاده (بیانی)[۱]
کارنامک ملکه ملکزاده، سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران

ملکه ملکزاده (1289 ؟ -1378) محقق، نقاش، باستان‌شناس و اولین سکه‌شناس ایرانی است.

زندگی‌نامه

ملکه ملکزاده (بیانی) در سال 1289 شمسی در تهران متولد شد. او فرزند مهدی ملکزاده (یکی از پایه‌گذاران علم پزشکی جدید در ایران و نویسنده تاریخ مشروطیت ایران) و نواده ملک‌المتکلمین و از جانب مادر نواده میرزا سلیمان خان میکده، از رجال دوره قاجار و از مشروطه‌خواهان معروف بود. ملکزاده همسر دکتر خانبابا بیانی، استاد دانشگاه تهران و فرزندان وی شیرین بیانی (اسلامی ندوشن) و سوسن بیانی (سمیعی) می‌باشند، که اولی استاد دانشگاه تهران در رشته تاریخ و دومی استادیار دانشگاه تهران در رشته باستان‌شناسی می‌باشد. ملکزاده در دوازدهم خرداد ماه سال 1378 درگذشت. وی در طول سالیان متمادی تحقیق، تألیف و تدریس خدمات بسیاری به جامعه علمی انجام داد و دانشجویان بسیاری تربیت نمود.[۲]

تحصیلات

ملکه ملکزاده تحصیلات خود را در شش سالگی در مدرسه ناموس آغاز کرد و همزمان در خانه به فراگرفتن زبان فرانسه پرداخت. یک سال تحصیل در مدرسه ژاندارک او را موفق به اخذ دیپلم زبان فرانسه کرد. از آنجا که دارای استعداد هنری بود در خانه به فراگرفتن نقاشی پرداخت و با پیشرفت سریع در این هنر[۲] نزد استاد بزرگ و معروف مینیاتور ایران، میرزا هادی تجویدی به فراگیری مینیاتور همت گماشت[۳]. نقاشی کلاسیک غربی را نزد استاد رحیم‌زاده ارژنگ و استاد میرمصور آموخت.[۱] برای یادگیری هنر موسیقی سنتی و پیانوی کلاسیک ایرانی نزد استاد موسی محجوبی تلمذ کرد.[۴]

او در سال 1313 شمسی برای تحصیلات عالی عازم پاریس شد و در دانشکده هنرهای زیبا فراگیری هنر نقاشی را ادامه داد و موفق به اخذ دیپلم از آن دانشکده شد. طی دوران تحصیل در چند نمایشگاه داخلی همان دانشکده شرکت جست و دوبار موفق به کسب جایزه شد. او تحصیلات خود را در زمینه باستان‌شناسی در دانشکده لوور، وابسته به دانشگاه سوربن پاریس ادامه داد و به اخذ درجه کارشناسی ارشد از آن دانشکده نائل آمد و در علم سکه‌شناسی تخصص یافت. ملکزاده از مشهورترین نقاشان معاصر ایران است که از سبک امپرسیونیست پیروی می‌کند، هرچند در سبک کلاسیک و مینیاتور آثار قابل توجهی دارد.[۲]


فعالیت‌ها

ملکه ملکزاده پس از چهار سال تحصیل در فرانسه به ایران بازگشت و در سال 1317 در موزه ایران باستان که تازه تأسیس یافته بود مشغول به خدمت شد. او خود بخش سکه‌ها و مهرها را دائر کرد و به تکمیل و توسعه آن پرداخت، به طوری که یکی از مهمترین مجموعه‌ها در دنیا به شمار می‌آمد. ملکزاده تا زمان بازنشستگی عهده‌دار سمت موزه‌داری و ریاست بخش سکه‌ها، مهرها و الواح بود.[۲]

او در سال 1347 بنا به دعوت گروه باستان‌شناسی و تاریخ هنر دانشگاه تهران، شروع به تدریس سکه‌شناسی و مهرشناسی کرد. ملکه ملکزاده را باید پایه‌گذار تدریس علمی این شاخه مهم مطالعات باستان‌شناسی در ایران دانست.[۵] ملکزاده تا سال 1357 به تدریس در دانشگاه تهران اشتغال یافت. وی به زبان فرانسه مسلط بود و زبان انگلیسی نیز می‌دانست و در خواندن خطوط باستانی تبحر داشت. او برای پروژه های خود به چندین کشور از جمله فرانسه، انگلیس، آلمان، ایتالیا، سوئیس، بلژیک، هلند و عراق سفرهای علمی و تحقیقاتی کرد.[۲]

شرکت در کنگره‌های فرهنگی ـ هنری

ملکه ملکزاده در کنگره‌های بین‌المللی داخلی و خارجی متعددی شرکت و به ایراد سخنرانی پرداخت. از جمله:

کنگره ایران‌شناسی دانشگاه آکسفورد انگلستان

کنگره ایران‌شناسی وزارت فرهنگ و هنر سابق در تهران

کنگره‌های باستان‌شناسی و ایران شناسی تهران، همدان و اصفهان

ایراد سخنرانی درباره فرهنگ و هنر ایران در رادیوی دولتی ایتالیا

ایراد سخنرانی در همین زمینه در تالار سلطنتی میلان (ایتالیا)[۲]

تأسیس مراکز فرهنگی ـ هنری

تأسیس نمایشگاه هنری و تاریخی ایران و تأسیس انجمن روابط فرهنگی ایران و ایتالیا در ایتالیا

برپایی و ریاست نمایشگاه هفت هزار سال هنر ایران در میلان

تأسیس موزه سکه بانک سپه که یکی از معتبرترین موزه‌های سکه در ایران گردید.[۲]

عضویت در مراکز بین‌المللی

عضویت در یونسکو (شعبه ایران) در اولین دوره تأسیس این مؤسسه علمی- فرهنگی در ایران

عضویت در انجمن بین‌المللی کارشناسان سکه که مرکز آن در فرانسه و سوئیس است[۲]


مفاخر

از جمله تألیفات ملکزاده کتاب تاریخ سکه است که به عنوان مهمترین کتاب سال برنده جایزه سلطنتی شد. دانشگاه کمبریج انگلستان نام او را در فهرست مشاهیر علم و فرهنگ جهان قرار داد.[۲]


آثار

کتاب

  1. مجموعه اشعار خورشید کلاه ملک زاده (1336). گردآورنده ملکزاده بیانی. بی‌جا. بی‌نا.[۲]
  2. سیمای شاهان و نام‌آوران ایران باستان (1349). با همکاری دکتر اسماعیل رضوانی. تهران: شورای مرکزی جشن شاهنشاهی ایران.[۳]
  3. هنرهای زیبای ایران در دوران ساسانی (1350). تهران: شورای مرکزی جشن شاهنشاهی ایران. (این کتاب به زبان‌های مختلف از جمله فرانسه ترجمه شده است.)[۴]
  4. تاریخ سکه از قدیمی‌ترین ازمنه تا دوره اشکانیان (1374). 2جلد. تهران: دانشگاه تهران. مؤسسه انتشارات.[۵]
  5. تاریخ مهر در ایران: از هزاره چهارم تا هزاره اول (1375). تهران: یزدان.[۶]
  6. تاریخ سکه (ج1. از قدیم ترین ازمنه تا دوره ساسانیان) (ج2. دوره پارتی) (1394). 2ج. در یک مجلد. تهران: دانشگاه تهران، مؤسسه انتشارات و چاپ.[۷]
  7. The fine arts of Iran in the Sasanian Period (1971).Tehran: ‎Central council of the celebration of 2500 anniversary of the founding of the Persian Empire 1350=1971.[۸]

ترجمه

  1. ب‍اب‍ل‍ون‌، ارن‍س‍ت‌ ش‍ارل‌ ف‍ران‍س‍وا (1388). سکه‌های ایران در دوره هخامنشی. با همکاری دکتر خانبابابیانی، تهران: پازینه: انجمن آثار و مفاخر فرهنگی.[۹]

مقاله

از ملکزاده مقالات زیادی به زبان‌های فارسی و فرانسه، در مجلات معتبر داخلی و خارجی به چاپ رسیده که درباره سکه‌ها و مهرهای دوران باستان و سکه‌های دوره اسلامی ایران می‌باشد.[۱۰]

  1. نقش سکه در تاریخ، دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه تهران. فروردین 1339، سال هفتم، شماره 3.
  2. شرحی درباره سکه‌ای از مازه یکی از فرمانروایان هخامنشی، هنر و مردم. خرداد و تیر 1344، شماره 32 و 33.
  3. تحقیقات تاریخی درباره سکه‌های اردشیر بابکان، بررسی‌های تاریخی. دی 1345، سال اول، شماره 4.
  4. معرفی یک اثر مهم هنری و تاریخی (مدال بهرام سوم ساسانی). فروردین و اردیبهشت 1349. سال پنجم. شماره 1.[۱۱]
  5. همدان (هگمتانه)، کتاب پایتخت‌های شاهنشاهی ایران، انتشارات شورای مرکزی جشن شاهنشاهی ایران، 1350.
  6. پاسارگاد، کتاب پایتخت‌های شاهنشاهی ایران، انتشارات شورای مرکزی جشن شاهنشاهی ایران، 1350.
  7. تخت جمشید، کتاب پایتخت‌های شاهنشاهی ایران، انتشارات شورای مرکزی جشن شاهنشاهی ایران، 1350.
  8. تیسفون، کتاب پایتخت‌های شاهنشاهی ایران، انتشارات شورای مرکزی جشن شاهنشاهی ایران، 1350.
  9. شاهین نشانه فرایزدی، بررسی‌های تاریخی. فروردین و اردیبهشت 1351، سال هفتم، شماره 1.
  10. پژوهشی درباره سکه‌ها و نقوش و سنگ نبشته‌های شاپور اول، شاهنشاه ساسانی، بررسی‌های تاریخی. خرداد و تیر 1351، سال هفتم، شماره 2.
  11. وضع مالی و اقتصادی شاهنشاهی پارت، بررسی‌های تاریخی. بهمن و اسفند 1352، سال هشتم، شماره 6.
  12. مهرها، وسائل شناسائی روزگاران کهن (شمه‌ای از تاریخچه مهر در ایران- نقوش مهرها و کنده‌کاری‌ها - علت بوجود آمدن مهر، هنر و مردم. آبان 1352، شماره 133.
  13. ضرابخانه‌های پارتی، بررسی‌های تاریخی. مهر و آبان 1353، سال نهم، شماره 4.
  14. پژوهشی درباره سکه‌های بهرام ششم (چوبینه)، بررسی‌های تاریخی. فروردین و اردیبهشت 1354، سال دهم، شماره 1.
  15. سلسله رویگران و سکه‌های آنان، معارف اسلامی (سازمان اوقاف). بهار 1354، شماره 20.
  16. دو فرمان از الوند میرزا آق قویونلو و شاه اسمعیل صفوی، بررسی‌های تاریخی. مهر و آبان 1355، سال یازدهم، شماره 4.
  17. اولین تختگاه پارت، بررسی‌های تاریخی. خرداد و تیر 1356، سال دوازدهم، شماره 2.
  18. سکه‌های دوره سامانی. فصلنامه هستی. اسفند 1371.[۱۲]


منابع

  1. ↑ دژم، عذرا (1384). اولین زنان. تهران: علم. ص358.
  2. ↑ ۲٫۰ ۲٫۱ ۲٫۲ ۲٫۳ ۲٫۴ ۲٫۵ ۲٫۶ ۲٫۷ ۲٫۸ کامرانی‌فر، احمد (1378). یادی از شادروان خانم ملکزاده بیانی. مجله کتاب ماه تاریخ و جغرافیا. شماره 24. ص3.
  3. ↑ فرخ‌زاد، پوران (1380). کارنمای زنان کارای ایران. تهران: نشر قطره. ص180.
  4. ↑ قنبری، امید (ویراستار) (1385). زندگی‌نامه و خدمات علمی و فرهنگی دکتر شیرین بیانی. تهران: انجمن آثار و مفاخر فرهنگی. ص23.
  5. ↑ به یاد عزیزی که سفر کرده... (1378). باستان‌پژوهی. شماره 4. ص76.


پیوند به بیرون

  1. ویکی‌پدیا
  2. مرکز هنرهای تجسمی حوزه هنری
  3. وبگاه خاندان بزرگ و هنرمند ارژنگی
  4. امرداد نیوز
  5. پایگاه مجلات تخصصی نور
  6. پرتال جامع علوم انسانی


نویسنده: حکمت بروجردی

برگرفته از «https://portals.nlai.ir/zanan/index.php?title=ملکه_ملکزاده_(بیانی)&oldid=13676»