تفاوت میان نسخههای «نیر عظمی حاجب قاجار دولّو»
H-ghahremani (بحث | مشارکتها) |
H-ghahremani (بحث | مشارکتها) |
||
(۲۷ نسخهٔ میانیِ همین کاربر نمایش داده نشده است) | |||
سطر ۱: | سطر ۱: | ||
[[پرونده:نیر عظمی حاجب.jpg|بندانگشتی|300x300پیکسل|نیر عظمی حاجب قاجار دولّو]] | [[پرونده:نیر عظمی حاجب.jpg|بندانگشتی|300x300پیکسل|نیر عظمی حاجب قاجار دولّو]] | ||
خانم حاجب قاجار | [[پرونده:فرمان لقب نیرعظمی حاجب.jpg|بندانگشتی|فرمان لقب نیر عظمی حاجب از طرف احمدشاه قاجار]] | ||
[[پرونده:مقبره نیرعظمی حاجب.jpg|بندانگشتی|مقبره نیر عظمی حاجب]] | |||
خانم حاجب قاجار دولّو ملقب به نیرعظمی (1277 ـ 1361)، شاعر، نویسنده و مترجم زبان فرانسه بود. | |||
=== زندگینامه === | === زندگینامه === | ||
خانم حاجب ملقب به نیر عظمی، دختر [[فصل بهار خانم (ایران الدوله)]] و [http://rijaldb.com/fa/8069/%D9%85%D8%B5%D8%B7%D9%81%DB%8C+%D9%82%D9%84%DB%8C+%D8%AE%D8%A7%D9%86+%D8%AF%D9%88%D9%84%D9%88+%D9%82%D8%A7%D8%AC%D8%A7%D8%B1+%D8%AD%D8%A7%D8%AC%D8%A8+%D8%A7%D9%84%D8%AF%D9%88%D9%84%D9%87 مصطفی قلی خان قاجار دولو (حاجب الدوله)]، در سال 1277 ش به دنیا آمد. وی از نوادگان فرهاد میرزا و [https://fa.wikipedia.org/wiki/%D9%81%D8%AA%D8%AD%D8%B9%D9%84%DB%8C%E2%80%8C%D8%B4%D8%A7%D9%87 فتحعلی شاه] بود. نیر عظمی با محمدابراهیم امیر تیمور کلالی (سردار نصرت)، رئیس ایل تیموری و از امرای خراسان ازدواج کرد که حاصل این ازدواج هفت فرزند به نامهای ناهید ایران، محمدرضا، جهان بانو، پریدخت، تیموردخت، افسانه و ژاله بود. همسر ناهیدایران ([[ناهید امیرتیمور کلالی]] یا ناهید اسکندرمیرزا)، دختر نیر عظمی، اولین رئیس جمهور پاکستان بود. سرانجام نیر عظمی در 5 مرداد سال 1361 درگذشت و در بهشت زهرای تهران به خاک سپرده شد.[http://www.qajarwomen.org/fa/people/2290.html] | |||
وی به واسطه نام خانوادگی همسرش، ملقب به | وی به واسطه نام خانوادگی همسرش، ملقب به نیر عظمی امیرتیموری بود. نیر عظمی نویسنده و مترجم زبان فرانسه بود. وی ادبیات و شعر را از مادر خود فصل بهارخانم به ارث برده بود[https://safarnevis.com/?p=23565] و در دوران کودکی آموزش مقدماتی را در زمینههای فارسی، عربی، تاریخ، جغرافیا، حساب و زبانهای فرانسه و انگلیسی نزد آموزگاران سرخانه آغاز کرد. وی چندین مقاله و کتاب را از زبان فرانسه به زبان فارسی ترجمه کرد و یک ستون پاورقی در مجله ''عصر جدید'' به آثار او اختصاص یافت. نیر عظمی به واسطه رفت و آمد با دربار از کودکی با ناصرالدین میرزا، عمومی [https://fa.wikipedia.org/wiki/%D8%A7%D8%AD%D9%85%D8%AF%D8%B4%D8%A7%D9%87 احمدشاه] آشنا بود. این دو در جوانی نامزد شدند و مقدمات عروسی فراهم شد ولی به درخواست احمدشاه عروسی به تعویق افتاد و در نهایت این ازدواج صورت نپذیرفت.[http://www.qajarwomen.org/fa/people/2290.html] وی سرانجام در سال 1296ش با محمدابراهیم امیرتیمور کلالی ازدواج کرد.<ref>امیرتیمور، محمدابراهیم (1387). ''متن کامل خاطرات محمدابراهیم امیرتیمور کلالی رئیس ایل تیموری، ...'' . ویراستار حبیب لاجوردی. تهران: صفحه سفید. صص23-24.</ref> | ||
در سال 1334 ق، احمدشاه قاجار به دلیل | در سال 1334 ق، احمدشاه قاجار به دلیل تواناییهای نویسندگی و ترجمههای شایسته خانم حاجب، فرمان لقب نیرعظمی را به وی اعطا کرد. وی علاوه بر ترجمه، شعر میسرود و به موسیقی علاقه داشت. نیر عظمی پیانو مینواخت و در هنرهای گلدوزی، ابریشمدوزی، بافتنی و آشپزی مهارت داشت. وی در انجمنهای مودت و حزب معرفت نیز عضویت داشت. | ||
وی در | خانم حاجب در طول تحصیلش به دلیل شایستگیهایی که نشان داد از طرف وزارت معارف و اوقاف جوایزی به وی اعطا شد که شامل یک قطعه نشان نقره علمی به تاریخ دهم صفر 1330 ق برای مراتب تحصیلیاش به علاوه انشایش به زبانهای فرانسه و انگلیسی در حضور نایب السلطنه (ناصرالملک) و یک قطعه نشان درجه دوم مطلای علمی که در سال 1329 به دلیل اشعاری که نیرعظمی به زبانهای فرانسه و انگلیسی میسرود از طرف ناصرالملک نایبالسلطنه وقت دریافت کرد. ترجمه فرانسه ''قصر فن تن بلو'' خانم حاجب در پاورقی مجله ''عصر جدید''، سال 1334ق، شماره 64، سال دوم، چاپ شد.[http://www.qajarwomen.org/fa/people/2290.html] | ||
همچنین | نیر عظمی مکاتباتی با پیر لوتی، نویسنده فرانسوی شامل یک نامه و دو پاکت نیز داشته است. وی در ترجمه از فرانسه و انگلیسی مهارت داشت و به نویسندگی نیز علاقمند بود و در زمان خودش در ترجمه کتابهای داستان و تاریخی در میان بانوان ایرانی پیشرو بوده است.<ref>تارسوت، لوئیس؛ شارلوت، موریس (1400). ''انقلاب 1952 مصر به روایت دو نویسنده ایرانی و قصر فنتنبلو''. قم: مجمع ذخائر اسلامی. صص234-235.</ref>وی همچنین علاوه بر ترجمه در کارهای خیرخواهانه نیز فعالیت داشت و به دنبال جمعآوری وجوهات برای فقرا بود.[https://safarnevis.com/?p=23565] | ||
سطر ۳۵: | سطر ۲۸: | ||
==== ترجمه ==== | ==== ترجمه ==== | ||
# تارسوت، | # تارسوت، لوئیس؛ شارلوت، موریس (1400). ''قصر فن تنبلو''. قم: مجمع ذخائر اسلامی.[https://opac.nlai.ir/opac-prod/search/briefListSearch.do?command=FULL_VIEW&id=7557632&pageStatus=1&sortKeyValue1=sortkey_title&sortKeyValue2=sortkey_author] | ||
# لوئیس، پیر ( | # لوئیس، پیر (1332ق). ''ترکی در حال احتضار''. تهران: مطبعه میرزا علی اصغر.[https://opac.nlai.ir/opac-prod/search/briefListSearch.do?command=FULL_VIEW&id=1299765&pageStatus=1&sortKeyValue1=sortkey_title&sortKeyValue2=sortkey_author] | ||
# اسکیه، شارل (1350ق). ''تاج خاردار و آرزوهای خون آلود یا عشاق میرلینگ'' | # اسکیه، شارل (1350ق). ''تاج خاردار و آرزوهای خون آلود یا عشاق میرلینگ'' (صفحات اول این دفتر بخشی از ترجمه کتاب ''امپراطریس الیزابت: میراث شوم خانواده ویتلباخ''، تألیف موریس پالئولوگ است). | ||
# دکورسل، پیر (1353ق). ''جنگ زندگی، دره جهنمی''. ج1: بین دو عشق. ج2: تمول سرشار یا صاحب مخازن طلا. تهران: شرکت طبع کتاب و چاپخانه فردوسی[https://opac.nlai.ir/opac-prod/search/briefListSearch.do?command=FULL_VIEW&id=874457&pageStatus=1&sortKeyValue1=sortkey_title&sortKeyValue2=sortkey_author] | # دکورسل، پیر (1353ق). ''جنگ زندگی، دره جهنمی''. ج1: ''بین دو عشق''. ج2: ''تمول سرشار یا صاحب مخازن طلا''. تهران: شرکت طبع کتاب و چاپخانه فردوسی.[https://opac.nlai.ir/opac-prod/search/briefListSearch.do?command=FULL_VIEW&id=874457&pageStatus=1&sortKeyValue1=sortkey_title&sortKeyValue2=sortkey_author] | ||
# دوویلی، م.ا. (1355ق). ''جنگ زندگی، سعادت متزلزل'' (مترجم در صفحه آخر این کتاب یادداشتی نوشته است با عنوان | # دوویلی، م.ا. (1355ق). ''جنگ زندگی، سعادت متزلزل'' (مترجم در صفحه آخر این کتاب یادداشتی نوشته است با عنوان آخرین یادگار من به زندگی). | ||
# برند، آرتور (ــ13). ''دختر عقاب''[https://opac.nlai.ir/opac-prod/search/briefListSearch.do?command=FULL_VIEW&id=868613&pageStatus=1&sortKeyValue1=sortkey_title&sortKeyValue2=sortkey_author] | # برند، آرتور (ــ13). ''دختر عقاب.'' چاپخانه مجلس.[https://opac.nlai.ir/opac-prod/search/briefListSearch.do?command=FULL_VIEW&id=868613&pageStatus=1&sortKeyValue1=sortkey_title&sortKeyValue2=sortkey_author] | ||
# ژیل، پیر (). ''لوئی شانزدهم ملکه ماری آنطوانت''[https://opac.nlai.ir/opac-prod/search/briefListSearch.do?command=FULL_VIEW&id=890989&pageStatus=1&sortKeyValue1=sortkey_title&sortKeyValue2=sortkey_author] | # ژیل، پیر (1306). ''لوئی شانزدهم ملکه ماری آنطوانت.'' تهران: کتابخانه تمدن.[https://opac.nlai.ir/opac-prod/search/briefListSearch.do?command=FULL_VIEW&id=890989&pageStatus=1&sortKeyValue1=sortkey_title&sortKeyValue2=sortkey_author] | ||
# ریشبورک، امیل (). ''یک عمر | # ریشبورک، امیل (1317). ''یک عمر اشگباری.'' ج2. تهران: شرکت کتابفروشی ادب.[https://opac.nlai.ir/opac-prod/search/briefListSearch.do?command=FULL_VIEW&id=911297&pageStatus=1&sortKeyValue1=sortkey_title&sortKeyValue2=sortkey_author] | ||
== منبع == | == منبع == | ||
سطر ۵۱: | سطر ۴۵: | ||
== پیوند به بیرون == | == پیوند به بیرون == | ||
# [https://safarnevis.com/?p=23565 سفرنویس] | # [http://rijaldb.com/fa/8069/%D9%85%D8%B5%D8%B7%D9%81%DB%8C+%D9%82%D9%84%DB%8C+%D8%AE%D8%A7%D9%86+%D8%AF%D9%88%D9%84%D9%88+%D9%82%D8%A7%D8%AC%D8%A7%D8%B1+%D8%AD%D8%A7%D8%AC%D8%A8+%D8%A7%D9%84%D8%AF%D9%88%D9%84%D9%87 بانک اطلاعات رجال] | ||
# سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران | #[https://fa.wikipedia.org/wiki/%D8%B5%D9%81%D8%AD%D9%87%D9%94_%D8%A7%D8%B5%D9%84%DB%8C ویکیپدیای فارسی] | ||
#[http://www.qajarwomen.org/fa/people/2290.html دنیای زنان در عصر قاجار] | |||
#[https://safarnevis.com/?p=23565 سفرنویس] | |||
# [https://opac.nlai.ir/opac-prod/search/bibliographicAdvancedSearch.do?command=NEW_SEARCH&classType=0&pageStatus=1 سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران] | |||
== نگارخانه == | |||
<gallery> | |||
پرونده:جوایز تحصیلی نیرعظمی حاجب (1).jpg|نشان علمی نیر عظمی حاجب قاجار دولّو از طرف وزارت معارف و اوقاف[http://www.qajarwomen.org/fa/people/2290.html] | |||
پرونده:جوایز تحصیلی نیرعظمی حاجب (2).jpg|نشان علمی نیر عظمی حاجب قاجار دولّو از طرف وزارت معارف و اوقاف[http://www.qajarwomen.org/fa/people/2290.html] | |||
پرونده:کارت عضویت نیرعظمی حاجب.jpg|کارت عضویت نیر عظمی حاجب قاجار دولّو در انجمنهای مودت و حزب معرفت | |||
پرونده:مکاتبات نیرعظمی حاجب با پیرلوتی (1).jpg|مکاتبات نیر عظمی حاجب قاجار دولّو با پیر لوتی، نویسنده فرانسوی | |||
پرونده:مکاتبات نیرعظمی حاجب با پیرلوتی (2).jpg|مکاتبات نیر عظمی حاجب قاجار دولّو با پیر لوتی، نویسنده فرانسوی | |||
پرونده:مکاتبات نیرعظمی حاجب با پیرلوتی (3).jpg|مکاتبات نیر عظمی حاجب قاجار دولّو با پیر لوتی، نویسنده فرانسوی | |||
پرونده:مکاتبات نیرعظمی حاجب با پیرلوتی (4).jpg|مکاتبات نیر عظمی حاجب قاجار دولّو با پیر لوتی، نویسنده فرانسوی | |||
پرونده:طباخی جدید مظفری- نیر عظمی حاجب.jpg|صفحه ابتدایی کتاب ''طباخی جدید مظفری'' اثر نیر عظمی حاجب قاجار دولّو | |||
پرونده:اشعار خانم حاجب (2).jpg|اشعاری از نیرعظمی به زبانهای فرانسه و انگلیسی دارای نشان درجه دوم مطلای علمی از طرف ناصرالملک نایبالسلطنه | |||
پرونده:اشعار خانم حاجب (3).jpg|اشعاری از نیرعظمی به زبانهای فرانسه و انگلیسی دارای نشان درجه دوم مطلای علمی از طرف ناصرالملک نایبالسلطنه | |||
پرونده:ترجمه کتابی از اسکیه- نیرعظمی حاجب (3).jpg|صفحه ابتدایی کتاب ''تاج خاردار و آرزوهای خون آلود یا عشاق میرلینگ'' اثر شارل اسکیه ترجمه نیر عظمی حاجب (صفحات اول این دفتر بخشی از ترجمه کتاب ''امپراطریس الیزابت: میراث شوم خانواده ویتلباخ''، تألیف موریس پالئولوگ است.) | |||
پرونده:ترجمه کتابی از اسکیه- نیرعظمی حاجب (1).jpg|صفحه انتهایی کتاب ''تاج خاردار و آرزوهای خون آلود یا عشاق میرلینگ'' اثر شارل اسکیه ترجمه نیر عظمی حاجب | |||
پرونده:ترجمه قصر فن تن بلو- نیرعظمی حاجب (1).jpg|ترجمه فرانسه ''قصر فن تن بلو،'' نیرعظمی حاجب در پاورقی مجله ''عصر جدید''، سال 1334ق، شماره 64، سال دوم | |||
پرونده:ترجمه کتابی از دکورسل- نیرعظمی 1-حاجب .jpg|صفحه ابتدایی کتاب ''جنگ زندگی، دره جهنمی'' اثر پیر دکورسل ترجمه نیر عظمی حاجب | |||
پرونده:ترجمه کتابی از دکورسل- نیرعظمی 2-حاجب.jpg|صفحه انتهایی کتاب ''جنگ زندگی، دره جهنمی'' اثر پیر دکورسل ترجمه نیر عظمی حاجب | |||
پرونده:ترجمه کتابی از م.ا. دوویلی- نیرعظمی 1-حاجب.jpg|صفحه ابتدایی کتاب ''جنگ زندگی، سعادت متزلزل'' اثر م.ا. دوویلی ترجمه نیر عظمی حاجب | |||
پرونده:ترجمه کتابی از م.ا. دوویلی- نیرعظمی 2-حاجب.jpg|صفحه انتهایی کتاب ''جنگ زندگی، سعادت متزلزل'' اثر م.ا. دوویلی ترجمه نیر عظمی حاجب (مترجم در صفحه آخر این کتاب یادداشتی نوشته است با عنوان آخرین یادگار من به زندگی) | |||
پرونده:نیرعظمی حاجب- ابریشم دوزی.jpg|پارچه ابریشم دوزی اثر نیر عظمی حاجب | |||
</gallery> | |||
نویسنده: هانیه قهرمانی | |||
[[رده:زنان قاجار]] | |||
[[رده:زنان مترجم]] | |||
[[رده:زنان شاعر]] | |||
[[رده:دوره قاجار]] | |||
[[رده:نویسندگان زن]] |
نسخهٔ کنونی تا ۲۲ مهٔ ۲۰۲۳، ساعت ۰۸:۳۵
خانم حاجب قاجار دولّو ملقب به نیرعظمی (1277 ـ 1361)، شاعر، نویسنده و مترجم زبان فرانسه بود.
زندگینامه
خانم حاجب ملقب به نیر عظمی، دختر فصل بهار خانم (ایران الدوله) و مصطفی قلی خان قاجار دولو (حاجب الدوله)، در سال 1277 ش به دنیا آمد. وی از نوادگان فرهاد میرزا و فتحعلی شاه بود. نیر عظمی با محمدابراهیم امیر تیمور کلالی (سردار نصرت)، رئیس ایل تیموری و از امرای خراسان ازدواج کرد که حاصل این ازدواج هفت فرزند به نامهای ناهید ایران، محمدرضا، جهان بانو، پریدخت، تیموردخت، افسانه و ژاله بود. همسر ناهیدایران (ناهید امیرتیمور کلالی یا ناهید اسکندرمیرزا)، دختر نیر عظمی، اولین رئیس جمهور پاکستان بود. سرانجام نیر عظمی در 5 مرداد سال 1361 درگذشت و در بهشت زهرای تهران به خاک سپرده شد.[۳]
وی به واسطه نام خانوادگی همسرش، ملقب به نیر عظمی امیرتیموری بود. نیر عظمی نویسنده و مترجم زبان فرانسه بود. وی ادبیات و شعر را از مادر خود فصل بهارخانم به ارث برده بود[۴] و در دوران کودکی آموزش مقدماتی را در زمینههای فارسی، عربی، تاریخ، جغرافیا، حساب و زبانهای فرانسه و انگلیسی نزد آموزگاران سرخانه آغاز کرد. وی چندین مقاله و کتاب را از زبان فرانسه به زبان فارسی ترجمه کرد و یک ستون پاورقی در مجله عصر جدید به آثار او اختصاص یافت. نیر عظمی به واسطه رفت و آمد با دربار از کودکی با ناصرالدین میرزا، عمومی احمدشاه آشنا بود. این دو در جوانی نامزد شدند و مقدمات عروسی فراهم شد ولی به درخواست احمدشاه عروسی به تعویق افتاد و در نهایت این ازدواج صورت نپذیرفت.[۵] وی سرانجام در سال 1296ش با محمدابراهیم امیرتیمور کلالی ازدواج کرد.[۱]
در سال 1334 ق، احمدشاه قاجار به دلیل تواناییهای نویسندگی و ترجمههای شایسته خانم حاجب، فرمان لقب نیرعظمی را به وی اعطا کرد. وی علاوه بر ترجمه، شعر میسرود و به موسیقی علاقه داشت. نیر عظمی پیانو مینواخت و در هنرهای گلدوزی، ابریشمدوزی، بافتنی و آشپزی مهارت داشت. وی در انجمنهای مودت و حزب معرفت نیز عضویت داشت.
خانم حاجب در طول تحصیلش به دلیل شایستگیهایی که نشان داد از طرف وزارت معارف و اوقاف جوایزی به وی اعطا شد که شامل یک قطعه نشان نقره علمی به تاریخ دهم صفر 1330 ق برای مراتب تحصیلیاش به علاوه انشایش به زبانهای فرانسه و انگلیسی در حضور نایب السلطنه (ناصرالملک) و یک قطعه نشان درجه دوم مطلای علمی که در سال 1329 به دلیل اشعاری که نیرعظمی به زبانهای فرانسه و انگلیسی میسرود از طرف ناصرالملک نایبالسلطنه وقت دریافت کرد. ترجمه فرانسه قصر فن تن بلو خانم حاجب در پاورقی مجله عصر جدید، سال 1334ق، شماره 64، سال دوم، چاپ شد.[۶]
نیر عظمی مکاتباتی با پیر لوتی، نویسنده فرانسوی شامل یک نامه و دو پاکت نیز داشته است. وی در ترجمه از فرانسه و انگلیسی مهارت داشت و به نویسندگی نیز علاقمند بود و در زمان خودش در ترجمه کتابهای داستان و تاریخی در میان بانوان ایرانی پیشرو بوده است.[۲]وی همچنین علاوه بر ترجمه در کارهای خیرخواهانه نیز فعالیت داشت و به دنبال جمعآوری وجوهات برای فقرا بود.[۷]
آثار
تألیف
- طباخی جدید مظفری: مشتمل بر اقسام اغذیه ایرانی و فرنگی و... (1312). تهران: مطبعه دانش[۸]
ترجمه
- تارسوت، لوئیس؛ شارلوت، موریس (1400). قصر فن تنبلو. قم: مجمع ذخائر اسلامی.[۹]
- لوئیس، پیر (1332ق). ترکی در حال احتضار. تهران: مطبعه میرزا علی اصغر.[۱۰]
- اسکیه، شارل (1350ق). تاج خاردار و آرزوهای خون آلود یا عشاق میرلینگ (صفحات اول این دفتر بخشی از ترجمه کتاب امپراطریس الیزابت: میراث شوم خانواده ویتلباخ، تألیف موریس پالئولوگ است).
- دکورسل، پیر (1353ق). جنگ زندگی، دره جهنمی. ج1: بین دو عشق. ج2: تمول سرشار یا صاحب مخازن طلا. تهران: شرکت طبع کتاب و چاپخانه فردوسی.[۱۱]
- دوویلی، م.ا. (1355ق). جنگ زندگی، سعادت متزلزل (مترجم در صفحه آخر این کتاب یادداشتی نوشته است با عنوان آخرین یادگار من به زندگی).
- برند، آرتور (ــ13). دختر عقاب. چاپخانه مجلس.[۱۲]
- ژیل، پیر (1306). لوئی شانزدهم ملکه ماری آنطوانت. تهران: کتابخانه تمدن.[۱۳]
- ریشبورک، امیل (1317). یک عمر اشگباری. ج2. تهران: شرکت کتابفروشی ادب.[۱۴]
منبع
پیوند به بیرون
- بانک اطلاعات رجال
- ویکیپدیای فارسی
- دنیای زنان در عصر قاجار
- سفرنویس
- سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران
نگارخانه
نشان علمی نیر عظمی حاجب قاجار دولّو از طرف وزارت معارف و اوقاف[۱]
نشان علمی نیر عظمی حاجب قاجار دولّو از طرف وزارت معارف و اوقاف[۲]
نویسنده: هانیه قهرمانی