تفاوت میان نسخه‌های «غزاله علیزاده»

نسخهٔ ‏۱۴ مهٔ ۲۰۲۳، ساعت ۱۰:۲۰

غزاله علیزاده

غزاله علیزاده (1325- 1375) داستان‌نویس چپ‌گرا و از اعضای کانون نویسندگان بود.

زندگی‌نامه

فاطمه علیزاده هراتی معروف به غزاله علیزاده در 27 بهمن 1325 در مشهد به دنیا آمد.^[۱]او تنها فرزند خانواده بود و در خانواده‌ای اشرافی رشد پیدا کرد.^[۲]مادرش منیرالسادات سیدی شاعر و نویسنده بود.^[۳]همسر اول غزاله بیژن الهی و حاصل این ازدواج دختری به نام سلمی بود. اما این ازدواج به جدایی انجامید و غزاله مجدداً در سال ۱۳۶۲ با محمدرضا نظام شهیدی ازدواج کرد. او همچنین دو دختر را که از بازماندگان زلزله سال ۱۳۴۱ بوئین زهرا بودند به فرزندی پذیرفت.^[۴]

تحصیلات

غزاله علیزاده دوره‌ی دبیرستان را در دبیرستان شاهدخت مشهد گذراند و از کلاس نهم به دبیرستان علوم انسانی مهستی رفت.^[۵]او که به ادبیات، فلسفه و تاریخ علاقه خاصی داشت در کنکور، ادبیات فارسی در مشهد قبول شد و حقوق و فلسفه در تهران. علیزاده به خواست مادر، رشته‌ی حقوق را در تهران دنبال کرد و بعد برای گرفتن دکترا به پاریس رفت. در فرانسه اصرار داشت که فلسفه اشراق را ادامه دهد. پروفسور آرنالدز رئیس کرسی فلسفه‌ی اشراق اسلامی او را برای تحقیق در فلسفه‌ی مولوی پذیرفت، اما مرگ نابه هنگام پدرش سبب شد تحقیق را نیمه‌کاره رها کند و نتواند دکترایش را به پایان برساند.^[۳]

فعالیت‌های ادبی

علیزاده نویسندگی را از دهه چهل با چاپ داستان‌هایی در مطبوعات مشهد از جمله روزنامه خراسان آغاز کرد.^[۱]^[۶]او در پاریس سفر ناگذشتنی را در سال 1356 نوشت که بعدها در مجله‌ی نگین منتشر شد.^[۵] بعد از تابستان و دو منظره به ترتیب در سال‌های 1356، 1363 منتشر شد و خانه ادریسی‌ها و چهارراه در سال‌های 1371، 1373 انتشار یافت و در سال 1378 رمان شب‌های تهران منتشر شد.^[۷]علیزاده از نخستین اعضای کانون نویسندگان اول بود. غزاله علیزاده، گلی ترقی و شهرنوش پارسی‌پور را پس از سیمین دانشور، در زمره تأثیرگذارترین داستان‌نویسان زن ایرانی به شمار می‌آورند.

آثار

ویژگی آثار

آثار غزاله علیزاده را به دو دسته می‌توان تقسیم کرد. آثاری که پیش از مرگ او به چاپ رسید (سفر ناگذشتنی، دو منظره، خانه ادریسی‌ها و چهارراه) و آثاری که پس از مرگ او به همت انتشارات توس منتشر شد (تالارها، شب‌های تهران و دو داستان کوتاه و بلند سفر اعشار و کشتی عروس). یکی از ویژگی‌های آثار داستانی علیزاده، فصل‌بندی بودن آثار او است. وجود این فصل‌بندی‌های متوالی به نمایشی‌تر کردن آثار او و به تغییر منظر و نظرگاه در داستان به او کمک می‌کرده است. علیزاده داستان کوتاه به معنای امروزی و دیروزی آن نمی‌نوشت و داستان‌های او (به جز شجره‌ی طیبه و خانه‌ی اعشار) از لحاظ حجم و مضمون در قالب داستان بلند قرار می‌گیرند. ویژگی دیگر علیزاده در داستان‌نویسی، تفسیرپذیری و لایه‌دار بودن آثار اوست.^[۸]علیزاده علیرغم توصیفات واقع‌گرایانه کارهایش به سوررئالیسم گرایش دارد. این تمایل در سفر ناگذشتنی در اوج است. او در این مجموعه توجه و نگاهی عمیق به آرمانشهر خود دارد. این اثر با تکیه بر ادبیات کهن و عرفان شرقی نگاشته شده است.^[۵] فصل مشترک چهار داستان این مجموعه، که همه کیفیتی تمثیلی و نمادین دارند،^[۷] سفری است که شخصیت‌ها ناگزیر از رفتن بدان هستند. این داستان‌ها روایتی امروزین از اساطیر و انگاره‌های کهن همچون پاندورا، جستجو و بی‌قراری آدمی برای بهشت و یافتن آن است. برگشت به عقب، تکنیک عمده مورد استفاده علیزاده است.^[۹] او در بعد از تابستان از رویا تا واقعیت را به نمایش می‌گذارد.^[۱]علیزاده در دو رمان خانه ادریسی‌ها و شب‌های تهران مواجهه زنان را با حادترین مسائل اجتماعی مثل انقلاب نشان می‌دهد.^[۱۰]

تألیف

بعد از تابستان (1355). تهران: بی‌نا.[۱]
سفر ناگذشتنی (1356). تهران: چاپخانه نقش جهان.[۲]
دو منظره (1363). تهران: فاریاب.[۳]
خانه‌ی ادریسی‌ها (ــ13). تهران: تیراژه.[۴]
چهاراه (1373). تهران: زمستان.[۵]
شب‌های تهران (1378). تهران: توس.[۶]
ملک آسیاب (1395). تهران: رشدیه.[۷]
تالارها (بی‌تا). بی‌جا: بی‌نا.
کشتی عروس (بی‌تا). بی‌جا: بی‌نا.

جوایز

در سال 1373 داوران مجله ادبی گردون جایزه بهترین داستان کوتاه را به کتاب چهارراه غزاله علیزاده اهدا کردند.^[۱۱] رمان دو جلدی خانه‌ی ادریسی‌ها سه سال پس از مرگش، موفق به دریافت جایزه بیست سال داستان‌نویسی از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی شد.^[۳]

مرگ

غزاله علیزاده که دچار سرطان بود چند بار اقدام به خودکشی کرد که ناموفق بود، اما سرانجام در 21 اردیبهشت 1375 در جواهر ده رامسر با طناب دار خودکشی کرد.^[۱۲]^[۱۱]پیکر او در امامزاده طاهر کرج به خاک سپرده شد.^[۱۳]

***(در حال تکمیل)

منابع

↑ ^۱٫۰ ^۱٫۱ ^۱٫۲ ده‍ب‍اش‍ی‌، ع‍ل‍ی (1400). شناختنامه غزاله علیزاده. ‏‫به کوشش علی دهباشی، مهدی کریمی. تهران: رازگو. صص13-14.
↑ کریمی، مهدی (1398). سرنوشت. در ده‍ب‍اش‍ی‌، ع‍ل‍ی (1400). شناختنامه غزاله علیزاده. ‏‫به کوشش علی دهباشی، مهدی کریمی. تهران: رازگو. ص17.
↑ ^۳٫۰ ^۳٫۱ ^۳٫۲ فرخ‌زاد، پوران (1381). کارنمای زنان کارای ایران، از دیروز تا امروز. تهران: قطره. صص564-565.
↑ آغداشلو، آیدین (بی‌تا). ناگفته‌هایی از داستان و مرگ غزاله علیزاده. در ده‍ب‍اش‍ی‌، ع‍ل‍ی (1400). شناختنامه غزاله علیزاده. ‏‫به کوشش علی دهباشی، مهدی کریمی. تهران: رازگو. ص435.
↑ ^۵٫۰ ^۵٫۱ ^۵٫۲ کریمی، مهدی (1398). سرنوشت. در ده‍ب‍اش‍ی‌، ع‍ل‍ی (1400). شناختنامه غزاله علیزاده. ‏‫به کوشش علی دهباشی، مهدی کریمی. تهران: رازگو. صص18-19.
↑ قاسم‌زاده، محمد (1383). داستان‌نویسان معاصر ایران. تهران: هیرمند. صص411-414.
↑ ^۷٫۰ ^۷٫۱ میرصادقی، جمال (1382). داستان‌نویس‌های نام‌آور معاصر ایران. تهران: اشاره. صص381-390.
↑ کریمی، مهدی (1398). دو منظره. در ده‍ب‍اش‍ی‌، ع‍ل‍ی (1400). شناختنامه غزاله علیزاده. ‏‫به کوشش علی دهباشی، مهدی کریمی. تهران: رازگو. صص192-193.
↑ مهویزانی، الهام (1373). در آینه‌ها. آینه‌ها. دوره یکم. تهران: انتشارات روشنگران و مطالعات زنان. صص237-268.
↑ میرع‍اب‍دی‍ن‍ی‌، ح‍س‍ن‌ (1401). دختران شهرزاد: زنان نویسنده‌ ایرانی. ویراستار احمد سمیعی ‌گیلانی. تهران: نشر چشمه. ص26.
↑ ^۱۱٫۰ ^۱۱٫۱ کاظم‌خواه، زینت (1384). زیبا نوشتن و حرمت گذاشتن به کلمه در نوشته‌های غزاله علیزاده. نافه. سال پنجم. شماره24. فروردین و اردیبهشت. ص6.
↑ میهن‌دوست، محسن (1377). اکنون که نیست می‌گویم. در کوشان، منصور (1377). بوطیقای نو. ج2. تهران: آرست. ص156.
↑ ده‍ب‍اش‍ی‌، ع‍ل‍ی (1400). شناختنامه غزاله علیزاده. ‏‫به کوشش علی دهباشی، مهدی کریمی. تهران: رازگو. ص369 به نقل از ماهنامه آدینه (1375). شماره 110. خرداد. ص14.

پیوند به بیرون

نویسنده: حکمت بروجردی

[:0-1] ۱٫۰ ^۱٫۱ ^۱٫۲ ده‍ب‍اش‍ی‌، ع‍ل‍ی (1400). شناختنامه غزاله علیزاده. ‏‫به کوشش علی دهباشی، مهدی کریمی. تهران: رازگو. صص13-14.

[2] کریمی، مهدی (1398). سرنوشت. در ده‍ب‍اش‍ی‌، ع‍ل‍ی (1400). شناختنامه غزاله علیزاده. ‏‫به کوشش علی دهباشی، مهدی کریمی. تهران: رازگو. ص17.

[:4-3] ۳٫۰ ^۳٫۱ ^۳٫۲ فرخ‌زاد، پوران (1381). کارنمای زنان کارای ایران، از دیروز تا امروز. تهران: قطره. صص564-565.

[4] آغداشلو، آیدین (بی‌تا). ناگفته‌هایی از داستان و مرگ غزاله علیزاده. در ده‍ب‍اش‍ی‌، ع‍ل‍ی (1400). شناختنامه غزاله علیزاده. ‏‫به کوشش علی دهباشی، مهدی کریمی. تهران: رازگو. ص435.

[:1-5] ۵٫۰ ^۵٫۱ ^۵٫۲ کریمی، مهدی (1398). سرنوشت. در ده‍ب‍اش‍ی‌، ع‍ل‍ی (1400). شناختنامه غزاله علیزاده. ‏‫به کوشش علی دهباشی، مهدی کریمی. تهران: رازگو. صص18-19.

[6] قاسم‌زاده، محمد (1383). داستان‌نویسان معاصر ایران. تهران: هیرمند. صص411-414.

[:2-7] ۷٫۰ ^۷٫۱ میرصادقی، جمال (1382). داستان‌نویس‌های نام‌آور معاصر ایران. تهران: اشاره. صص381-390.

[8] کریمی، مهدی (1398). دو منظره. در ده‍ب‍اش‍ی‌، ع‍ل‍ی (1400). شناختنامه غزاله علیزاده. ‏‫به کوشش علی دهباشی، مهدی کریمی. تهران: رازگو. صص192-193.

[9] مهویزانی، الهام (1373). در آینه‌ها. آینه‌ها. دوره یکم. تهران: انتشارات روشنگران و مطالعات زنان. صص237-268.

[10] میرع‍اب‍دی‍ن‍ی‌، ح‍س‍ن‌ (1401). دختران شهرزاد: زنان نویسنده‌ ایرانی. ویراستار احمد سمیعی ‌گیلانی. تهران: نشر چشمه. ص26.

[:3-11] ۱۱٫۰ ^۱۱٫۱ کاظم‌خواه، زینت (1384). زیبا نوشتن و حرمت گذاشتن به کلمه در نوشته‌های غزاله علیزاده. نافه. سال پنجم. شماره24. فروردین و اردیبهشت. ص6.

[12] میهن‌دوست، محسن (1377). اکنون که نیست می‌گویم. در کوشان، منصور (1377). بوطیقای نو. ج2. تهران: آرست. ص156.

[13] ده‍ب‍اش‍ی‌، ع‍ل‍ی (1400). شناختنامه غزاله علیزاده. ‏‫به کوشش علی دهباشی، مهدی کریمی. تهران: رازگو. ص369 به نقل از ماهنامه آدینه (1375). شماره 110. خرداد. ص14.

[۱]

[۲]

[۳]

[۴]

[۵]

[۶]

[۷]

[۸]

[۹]

[۱۰]

[۱۱]

[۱۲]

[۱۳]

@@ سطر ۴۳: / سطر ۴۳: @@
 # [https://fa.wikipedia.org/wiki/%D8%A8%DB%8C%DA%98%D9%86_%D8%A7%D9%84%D9%87%DB%8C ویکی‌پدیای فارسی]
-# سازمان اسناد و کتابخان ملی ایران
+# [https://opac.nlai.ir/opac-prod/search/bibliographicAdvancedSearch.do?command=NEW_SEARCH&classType=0&pageStatus=1 سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران]
 #[http://www.lib.ir/fa/book/65287988/%D8%B3%D9%81%D8%B1-%D9%86%D8%A7%DA%AF%D8%B0%D8%B4%D8%AA%D9%86%DB%8C/ پایگاه اطلاع‌رسانی کتابخانه‌های ایران (lib)]