تفاوت میان نسخه‌های «یاشماق»

از دانشنامه الکترونیکی زنان
پرش به ناوبری پرش به جستجو
 
(۴۰ نسخه‌ٔ میانی ویرایش‌شده توسط ۳ کاربر نشان داده نشده)
سطر ۱: سطر ۱:
{{TOClimit}}
[[پرونده:یاشماق.jpg|بندانگشتی|یاشماق زیبای یک زن ترکمن]]
[[پرونده:یاشماق (3).jpg|بندانگشتی|یاشماق]]
یاشماق/yā(a)šmāq/ نوعی روسری که سر و نیمه صورت را با آن می‌پوشانند؛ دهان‌بند.<ref name=":0">ده‍خ‍دا، ع‍ل‍ی‌اک‍ب‍ر (1377). ''لغت‌نامه''. ج15. تهران: دانشگاه تهران: مؤسسه لغت‌نامه دهخدا. ذیل مدخل.</ref>{{TOClimit}}


یاشماق/ yɑʃmɑq/ نوعی روسری که سر و نیمه صورت را با آن میپوشانند، دهان بند.
===تعریف===
یاشماق یا یشماق روسری بزرگی است که زنان ترکمن می‌پوشند و سر و نیمه پایین صورت را با آن می‌پوشانند. یاشماق در معنای پوشاندن هم بیان شده است. همچنین به معنای پارچه‌ای است که ناحیه دهان و چانه را می‌پوشاند.<ref name=":0" />


=== تعریف ===
<br />
یاشماق روسری بزرگی است که زنان ترک بر سر می­کنند و سر و نیمه پایین صورت را با آن میپوشانند. یاشماق در معنای پوشاندن هم بیان شده است. همچنین به معنای پارچه ای است که ناحیه دهان و چانه را میپوشاند.
===جنس و شکل===
یاشماق یا یشماق یک نوع روسری نازک، منقوش و چهارگوش است که گاه زمینه‌ای ساده و حاشیه‌هایی سوزن‌دوزی شده دارد و گاه نیز زمینه آن مشکی است و نقش‌های درشتی به رنگ‌های زرد و نارنجی دارد.<ref>محمدی، رامونا (1388). ''پوشاک و زیورآلات مردم ترکمن''. تهران: جمال هنر. ص84. </ref>


=== کاربرد ===
<br />
زنان ترک و ترکمن روسری بزرگی بر سر می کنند بدین صورت که بخشی از صورت نیز پوشانده می­شود. این روسری یاشماق نام دارد. در مواردی این نوع پوشش فقط برای عروس و به نشانه احترام است. در برخی ایلات نوع بستن یاشماق به گونه­ای است که سر و تمام صورت را می­پوشاند، اما بیشتر مواقع سر و نیمه پایینی صورت پوشانده می­شود.
===کاربرد===
زنان ترک و ترکمن برای پوشش سر و بخشی از صورت خود از یشماق استفاده می‌کنند. در مواردی این نوع پوشش فقط برای عروس و به نشانه احترام است. در برخی ایلات نوع بستن یاشماق به گونه‌ای است که سر و تمام صورت را می‌پوشاند، اما بیشتر مواقع سر و نیمه پایینی صورت پوشانده می­‌شود.<ref>محمدی سیف، معصومه (1398). ''جامعه‌شناسی پوشاک سنتی و زیورآلات زنان ایران زمین''. تهران: اندیشه احسان. ص104.</ref>


پوشاک محلی ارامنه
<br />
[[پرونده:CE1BE544-E46A-4366-82D0-5144F440D498.jpg|بندانگشتی|300x300پیکسل|طرز بستن یاشماق]]
===پوشاک محلی ارامنه===
[[پرونده:پوشاک ارمنیان دهان بند.jpg|بندانگشتی|پوشاک ارمنیان، دهان‌بند یا یاشماق|جایگزین=]]
احتمالاً آنچه در مورد یاشماق اهمیت دارد بخشی است که روی را می‌پوشاند. ارامنه فریدن هم به پوششی که دهان و چانه نوعروسان و زنان را با آن می‌بستند یاشماق می‌گفتند.[https://www.paymanonline.com/%D9%BE%D9%88%D8%B4%D8%A7%DA%A9-%D8%A7%D8%B1%D9%85%D9%86%DB%8C%D8%A7%D9%86-%DA%86%D9%86%D8%AF-%D9%85%D9%86%D8%B7%D9%82%D9%87-%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86/]<ref>فصلنامه فرهنگی ''پیمان''، شماره 74 (نسخه الکترونیکی) به نقل از میناسیان، لئون (1362). ''تاریخ سیصدو پنجاه ساله ارامنه فریدن''. بیروت: انجمن گورگ ملید ینسی.</ref> این پوشش پارچه سفید چهارگوشی از جنس ململ بود که فقط در زمان غذا خوردن برداشته می‌شد. زمانی عروس حق داشت بدون این پوشش صحبت کند که فرزند پسری به دنیا آورد. آن وقت بود که [[رونما]] می‌گرفت و پوشش دهانش را بر می‌داشت. این پوشش برای دختران مجرد استفاده نمی‌شد. ارمنیان چهارمحال و بختیاری به آن [[یاخشام]] یا [[یامشاق]][https://www.paymanonline.com/%D9%BE%D9%88%D8%B4%D8%A7%DA%A9-%D8%A7%D8%B1%D9%85%D9%86%DB%8C%D8%A7%D9%86-%DA%86%D9%87%D8%A7%D8%B1%D9%85%D8%AD%D8%A7%D9%84-%D9%88-%D8%A8%D8%AE%D8%AA%DB%8C%D8%A7%D8%B1%DB%8C/] و ارمنیان جلفا به آن [[باشماخ]] می‌گویند.[https://www.paymanonline.com/%D9%BE%D9%88%D8%B4%D8%A7%DA%A9-%D8%A7%D8%B1%D9%85%D9%86%DB%8C%D8%A7%D9%86-%D8%AC%D9%84%D9%81%D8%A7/] گاهی نیز زنان برای تزیین دستمالی رنگی و گلدار بر روی آن می‌بستند که [[دنچگال]] نام داشت.[https://www.paymanonline.com/%D9%BE%D9%88%D8%B4%D8%A7%DA%A9-%D8%A7%D8%B1%D9%85%D9%86%DB%8C%D8%A7%D9%86-%DA%86%D9%87%D8%A7%D8%B1%D9%85%D8%AD%D8%A7%D9%84-%D9%88-%D8%A8%D8%AE%D8%AA%DB%8C%D8%A7%D8%B1%DB%8C/]


ارامنه فریدن دهان و چانه نو عروسان و زنان را با پارچه سفید چهارگوشی از جنس ململ می­بستند و به آن یاشماق می گفتند. این پوشش برای دختران مجرد استفاده نمی شد. ارمنیان چهارمحال و بختیاری به آن «یاخشام» یا «یامشاق» می گویند.گاهی نیز زنان برای تزیین دستمالی رنگی و گلدار بر روی آن می بستند که «دنچگال» نام داشت.
<br />
==منابع==
[[رده:پوشاک زنانه]]
[[رده:پوشش صورت]]
[[رده:پوشش سر]]
<references /><br />
==پیوند به بیرون==


=== منابع ===
#[https://www.paymanonline.com/%D9%BE%D9%88%D8%B4%D8%A7%DA%A9-%D8%A7%D8%B1%D9%85%D9%86%DB%8C%D8%A7%D9%86-%DA%86%D9%86%D8%AF-%D9%85%D9%86%D8%B7%D9%82%D9%87-%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86/ فصلنامه فرهنگی پیمان، پوشاک ارمنیان چند منطقه ایران،]
خاچاطور، زویا (1386). پوشاک ارمنیان چهار محال و بختیاری. پیمان. سال11. شماره 41 . (پاییز)
#[https://www.paymanonline.com/%D9%BE%D9%88%D8%B4%D8%A7%DA%A9-%D8%A7%D8%B1%D9%85%D9%86%DB%8C%D8%A7%D9%86-%D8%AC%D9%84%D9%81%D8%A7/ فصلنامه فرهنگی پیمان، پوشاک ارمنیان جلفا]
#[https://www.paymanonline.com/%D9%BE%D9%88%D8%B4%D8%A7%DA%A9-%D8%A7%D8%B1%D9%85%D9%86%DB%8C%D8%A7%D9%86-%DA%86%D9%87%D8%A7%D8%B1%D9%85%D8%AD%D8%A7%D9%84-%D9%88-%D8%A8%D8%AE%D8%AA%DB%8C%D8%A7%D8%B1%DB%8C/ فصلنامه فرهنگی پیمان، پوشاک ارمنیان چهارمحال و بختیاری]


خاچاطور، زویا (1387). پوشاک ارمنیان فریدن. پیمان. سال11. شماره 43 . (بهار)


ده‍خ‍دا، ع‍ل‍ی‌اک‍ب‍ر (1377). لغت نامه. تهران: دانشگاه تهران: مؤسسه لغت نامه دهخدا.  ذیل مدخل «یاشماق»


ساریان،  آندرانیک (1360). تاریخ ارمنیان چهار محال و بختیاری. تهران: نائیری.‍
نویسنده: حکمت بروجردی
 
[[رده:حجاب]]
غیبی، مهرآسا (1384). هشت هزارسال تاریخ پوشاک اقوام ایرانی. تهران: هیرمند.
 
Armenian women (2005). In encyclopedia of Women and Islamic Cultures. Leiden: Brill

نسخهٔ کنونی تا ‏۲۹ ژانویهٔ ۲۰۲۳، ساعت ۱۰:۱۱

یاشماق زیبای یک زن ترکمن
یاشماق

یاشماق/yā(a)šmāq/ نوعی روسری که سر و نیمه صورت را با آن می‌پوشانند؛ دهان‌بند.[۱]

تعریف

یاشماق یا یشماق روسری بزرگی است که زنان ترکمن می‌پوشند و سر و نیمه پایین صورت را با آن می‌پوشانند. یاشماق در معنای پوشاندن هم بیان شده است. همچنین به معنای پارچه‌ای است که ناحیه دهان و چانه را می‌پوشاند.[۱]


جنس و شکل

یاشماق یا یشماق یک نوع روسری نازک، منقوش و چهارگوش است که گاه زمینه‌ای ساده و حاشیه‌هایی سوزن‌دوزی شده دارد و گاه نیز زمینه آن مشکی است و نقش‌های درشتی به رنگ‌های زرد و نارنجی دارد.[۲]


کاربرد

زنان ترک و ترکمن برای پوشش سر و بخشی از صورت خود از یشماق استفاده می‌کنند. در مواردی این نوع پوشش فقط برای عروس و به نشانه احترام است. در برخی ایلات نوع بستن یاشماق به گونه‌ای است که سر و تمام صورت را می‌پوشاند، اما بیشتر مواقع سر و نیمه پایینی صورت پوشانده می­‌شود.[۳]


طرز بستن یاشماق

پوشاک محلی ارامنه

پوشاک ارمنیان، دهان‌بند یا یاشماق

احتمالاً آنچه در مورد یاشماق اهمیت دارد بخشی است که روی را می‌پوشاند. ارامنه فریدن هم به پوششی که دهان و چانه نوعروسان و زنان را با آن می‌بستند یاشماق می‌گفتند.[۱][۴] این پوشش پارچه سفید چهارگوشی از جنس ململ بود که فقط در زمان غذا خوردن برداشته می‌شد. زمانی عروس حق داشت بدون این پوشش صحبت کند که فرزند پسری به دنیا آورد. آن وقت بود که رونما می‌گرفت و پوشش دهانش را بر می‌داشت. این پوشش برای دختران مجرد استفاده نمی‌شد. ارمنیان چهارمحال و بختیاری به آن یاخشام یا یامشاق[۲] و ارمنیان جلفا به آن باشماخ می‌گویند.[۳] گاهی نیز زنان برای تزیین دستمالی رنگی و گلدار بر روی آن می‌بستند که دنچگال نام داشت.[۴]


منابع

  1. ↑ ۱٫۰ ۱٫۱ ده‍خ‍دا، ع‍ل‍ی‌اک‍ب‍ر (1377). لغت‌نامه. ج15. تهران: دانشگاه تهران: مؤسسه لغت‌نامه دهخدا. ذیل مدخل.
  2. ↑ محمدی، رامونا (1388). پوشاک و زیورآلات مردم ترکمن. تهران: جمال هنر. ص84.
  3. ↑ محمدی سیف، معصومه (1398). جامعه‌شناسی پوشاک سنتی و زیورآلات زنان ایران زمین. تهران: اندیشه احسان. ص104.
  4. ↑ فصلنامه فرهنگی پیمان، شماره 74 (نسخه الکترونیکی) به نقل از میناسیان، لئون (1362). تاریخ سیصدو پنجاه ساله ارامنه فریدن. بیروت: انجمن گورگ ملید ینسی.


پیوند به بیرون

  1. فصلنامه فرهنگی پیمان، پوشاک ارمنیان چند منطقه ایران،
  2. فصلنامه فرهنگی پیمان، پوشاک ارمنیان جلفا
  3. فصلنامه فرهنگی پیمان، پوشاک ارمنیان چهارمحال و بختیاری


نویسنده: حکمت بروجردی

برگرفته از «https://portals.nlai.ir/zanan/index.php?title=یاشماق&oldid=12062»