نمایش مبدأ برای ملکه ملکزاده (بیانی)

[[پرونده:کارنامک ملکه ملکزاده.jpg|بندانگشتی|350x350پیکسل|کارنامک ملکه ملکزاده، سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران]]
ملکه ملکزاده (1289-1377) محقق، نقاش، باستان‌شناس و اولین سکه‌شناس ایرانی است. 

=== زندگی‌نامه ===
ملکه ملکزاده (بیانی) در سال 1289 شمسی در تهران متولد شد. او فرزند مهدی ملکزاده (یکی از پایه‌گذاران علم پزشکی جدید در ایران و نویسنده تاریخ مشروطیت ایران) و نواده ملک‌المتکلمین و از جانب مادر نواده میرزا سلیمان خان میکده، از رجال دوره قاجار و از مشروطه‌خواهان معروف بود. ملکزاده همسر دکتر خانبابا بیانی، استاد دانشگاه تهران و فرزندان وی شیرین بیانی (اسلامی ندوشن) و  سوسن بیانی (سمیعی) می‌باشند، که اولی استاد دانشگاه تهران در رشته تاریخ و دومی استادیار دانشگاه تهران در رشته باستان‌شناسی می‌باشند. ملکزاده در تاریخ دوازدهم خرداد ماه سال 1378 درگذشت. وی در طول سالیان متمادی تحقیق، تألیف و تدریس خدمات بسیاری به جامعه علمی انجام داد و دانشجویان بسیاری تربیت نمود.<ref name=":0">کامرانی‌فر، احمد (1378). ''یادی از شادروان خانم ملکزاده بیانی''. مجله کتاب ماه تاریخ و جغرافیا. شماره 24. ص3.</ref>

==== تحصیلات ====
ملکه ملکزاده تحصیلات خود را در شش سالگی در مدرسه ناموس آغاز کرد و همزمان در خانه به فراگرفتن زبان فرانسه پرداخت. یک سال تحصیل در مدرسه ژاندارک او را موفق به اخذ دیپلم زبان فرانسه کرد. از آنجا که دارای استعداد هنری بود در خانه به فراگرفتن نقاشی پرداخت و با پیشرفت سریع در این هنر<ref name=":0" /> نزد استاد بزرگ و معروف مینیاتور ایران، میرزا هادی خان تجویدی به فراگیری مینیاتور همت گماشت<ref>فرخ‌زاد، پوران (1380). ''کارنمای زنان کارای ایران''. تهران: نشر قطره. ص180.</ref>. سرانجام استاد، تکامل این هنر نزد وی را تأیید کرد.<ref name=":0" /> نقاشی کلاسیک غربی را نزد استاد رحیم‌زاده ارژنگ و استاد میرمصور آموخت.[https://amordadnews.com/81708] هنر موسیقی سنتی و پیانوی کلاسیک ایرانی را نیز نزد استاد موسی خان محجوبی آموخت.<ref>قنبری، امید (ویراستار) (1385). ز''ندگی‌نامه و خدمات علمی و فرهنگی دکتر شیرین بیانی''. تهران: انجمن آثار و مفاخر فرهنگی. ص23.</ref> 

او در سال 1313 شمسی برای تحصیلات عالی به پاریس رفت و در دانشکده هنرهای زیبا فراگیری هنر نقاشی را ادامه داد و موفق به اخذ دیپلم از آن دانشکده شد. طی دوران تحصیل در چند نمایشگاه داخلی همان دانشکده شرکت جست و دوبار موفق به کسب جایزه شد. او تحصیلات خود را در زمینه باستان‌شناسی در دانشکده لوور، وابسته به دانشگاه سوربن پاریس ادامه داد و به اخذ درجه فوق لیسانس از آن دانشکده نائل آمد و در علم سکه‌شناسی تخصص یافت. 

=== فعالیت‌ها ===
ملکه ملکزاده پس از چهار سال تحصیل در فرانسه به ایران بازگشت و در سال 1317 در موزه ایران باستان که تازه تأسیس یافته بود مشغول به خدمت شد. در طول دوران خدمت تا زمان بازنشستگی عهده‌دار سمت «موزه‌داری» و «ریاست بخش سکه‌ها، مهرها و الواح» بود. او خود بخش سکه‌ها و مهرها را دائر کرد و به تکمیل و توسعه آن پرداخت، به طوری که یکی از مهمترین مجموعه‌ها در دنیا به شمار می‌آمد.<ref name=":0" />

او در سال 1347 بنا به دعوت گروه باستان‌شناسی و تاریخ هنر دانشگاه تهران، شروع به تدریس سکه‌شناسی و مهرشناسی نمود. ملکه ملکزاده را باید پایه‌گذار تدریس علمی این شاخه مهم مطالعات باستان‌شناسی در ایران دانست.<ref>به یاد عزیزی که سفر کرده... (1378). ''باستان‌پژوهی''. شماره 4. ص76.</ref> ملکزاده تا سال 1357 به تدریس در دانشگاه تهران اشتغال داشت. وی به زبان فرانسه مسلط بود و زبان انگلیسی نیز می‌دانست و در خواندن خطوط باستانی تبحر داشت.

همچنین وی برای انجام سفرهای علمی و تحقیقاتی، مسافرت‌هایی به فرانسه، انگلیس، آلمان، ایتالیا، سوئیس، بلژیک، هلند و عراق داشت.<ref name=":0" />

==== شرکت در کنگره‌های فرهنگی- هنری ====
ملکه ملکزاده در کنگره‌های بین‌المللی داخلی و خارجی متعددی شرکت و به ایراد سخنرانی پرداخت. از جمله:

کنگره ایران‌شناسی دانشگاه آکسفورد انگلستان 

کنگره ایران‌شناسی وزارت فرهنگ و هنر سابق در تهران 

کنگره‌های باستان‌شناسی و ایران شناسی تهران، همدان و اصفهان 

ایراد سخنرانی درباره فرهنگ و هنر ایران در رادیوی دولتی ایتالیا

ایراد سخنرانی در همین زمینه در تالار سلطنتی میلان (ایتالیا)<ref name=":0" />

==== تأسیس مراکز فرهنگی- هنری ====
از جمله اقدامات ملکه ملکزاده: 

تأسیس نمایشگاه هنری و تاریخی ایران و تأسیس انجمن روابط فرهنگی ایران و ایتالیا در ایتالیا

برپایی و ریاست نمایشگاه هفت هزار سال هنر ایران در میلان

تأسیس موزه سکه بانک سپه که یکی از معتبرترین موزه‌های سکه در ایران گردید.<ref name=":0" />

==== عضویت در مراکز بین‌المللی ====
عضویت در یونسکو (شعبه ایران) در اولین دوره تأسیس این مؤسسه علمی- فرهنگی در ایران

عضویت در انجمن بین‌المللی کارشناسان سکه که مرکز آن در فرانسه و سوئیس می‌باشد.

دانشگاه کمبریج انگلستان نام او را در فهرست مشاهیر علم و فرهنگ جهان قرار داد. او از مشهورترین نقاشان معاصر ایران است که از سبک «امپرسیونیست» پیروی می‌کند، هرچند در سبک کلاسیک و مینیاتور آثار قابل توجهی دارد.<ref name=":0" /> 

از جمله تألیفات ملکزاده کتاب تاریخ سکه است که به عنوان مهمترین کتاب سال برنده جایزه سلطنتی شد.

=== آثار ===

==== کتاب ====

# ''مجموعه اشعار خورشید کلاه ملک زاده'' (1336). گردآورنده ملکزاده بیانی. بی‌جا. بی‌نا.[https://opac.nlai.ir/opac-prod/search/briefListSearch.do?command=FULL_VIEW&id=1630852&pageStatus=1&sortKeyValue1=sortkey_title&sortKeyValue2=sortkey_author]
# ''سیمای شاهان و نام‌آوران ایران باستان'' (1349). با همکاری دکتر اسماعیل رضوانی. تهران: شورای مرکزی جشن شاهنشاهی ایران.[https://opac.nlai.ir/opac-prod/search/briefListSearch.do?command=FULL_VIEW&id=1639381&pageStatus=1&sortKeyValue1=sortkey_title&sortKeyValue2=sortkey_author]
# ''هنرهای زیبای ایران در دوران ساسانی'' (1350). تهران: شورای مرکزی جشن شاهنشاهی ایران. (این کتاب به زبان‌های مختلف از جمله فرانسه ترجمه شده است.)[https://opac.nlai.ir/opac-prod/search/briefListSearch.do?command=FULL_VIEW&id=870524&pageStatus=1&sortKeyValue1=sortkey_title&sortKeyValue2=sortkey_author]
# ''تاریخ سکه از قدیمی‌ترین ازمنه تا دوره اشکانیان'' (1374). 2ج. تهران: دانشگاه تهران. مؤسسه انتشارات.[https://opac.nlai.ir/opac-prod/search/briefListSearch.do?command=FULL_VIEW&id=513063&pageStatus=1&sortKeyValue1=sortkey_title&sortKeyValue2=sortkey_author]
# ''تاریخ مهر در ایران: از هزاره چهارم تا هزاره اول'' (1375). تهران: یزدان.[https://opac.nlai.ir/opac-prod/search/briefListSearch.do?command=FULL_VIEW&id=491910&pageStatus=1&sortKeyValue1=sortkey_title&sortKeyValue2=sortkey_author] 
# ''تاریخ سکه (ج1. از قدیم ترین ازمنه تا دوره ساسانیان) (ج2. دوره پارتی)'' (1394). 2ج. در یک مجلد. تهران: دانشگاه تهران، مؤسسه انتشارات و چاپ.[https://opac.nlai.ir/opac-prod/search/briefListSearch.do?command=FULL_VIEW&id=563900&pageStatus=1&sortKeyValue1=sortkey_title&sortKeyValue2=sortkey_author] 

==== ترجمه ====

# ب‍اب‍ل‍ون‌، ارن‍س‍ت‌ ش‍ارل‌ ف‍ران‍س‍وا (1388). ''سکه های ایران در دوره هخامنشی''. با همکاری دکتر خانبابابیانی، تهران: پازینه: انجمن آثار و مفاخر فرهنگی.[https://opac.nlai.ir/opac-prod/search/briefListSearch.do?command=FULL_VIEW&id=1331872&pageStatus=1&sortKeyValue1=sortkey_title&sortKeyValue2=sortkey_author]

==== مقاله ====
از ملکزاده در حدود پنجاه مقاله به زبان‌های فارسی و فرانسه، در مجلات معتبر داخلی و خارجی به چاپ رسیده که درباره سکه‌ها و مهرهای دوران باستان و سکه‌های دوره اسلامی ایران می‌باشد. 

=== منابع ===
<references />

=== پیوند به بیرون ===

# [https://amordadnews.com/81708 امرداد نیوز]
[[رده:زنان نقاش]]
[[رده:زنان هنرمند]]
[[رده:زنان باستانشناس]]
[[رده:اولین زنان]]
[[رده:زنان پژوهشگر]]
[[رده:دانشگاه تهران]]