نمایش مبدأ برای آتوسا

شما اجازهٔ ویرایش این صفحه را به این دلیل ندارید:
عملی که درخواست کرده‌اید منحصر به کاربران این گروه است: کاربران.
می‌توانید متن مبدأ این صفحه را مشاهده کنید یا از آن نسخه بردارید:

آتوسا /ātusā / یا /atusā/ در زبان اوستائی هوتااوسا تلفظ می شود. آتوسا برجسته ترین زن در تاریخ ایران باستان است و پس از [[آناهیتا]] (ایزد بانوی آبها) او اولین کسی بود که لقب بانوی بانوان که یک عنوان رسمی مذهبی، در دین زرتشت بود گرفت. در دوره حکومت اساطیری کیانی و سپس عهد هخامنشی چند بانوی مهم با نام آتوسا وجود دارد، از جمله هوتااوسا (هوتاسا، آتوسا) همسر گشتاسب، شاه کیانی شرق ایران که به زرتشت ایمان آورد و زرتشتی شد. آتوسا خواهر و همسر اردشیر دوم. آتوسا همسر اردشیر سوم.<ref>ب‍راس‍ی‍وس‌، م‍اری‍ا (1381). ''زنان هخامنشی''. ترجمه هایده مشایخ. تهران: هرمس.</ref>                                                                                                                         
[[پرونده:آتوسا دختر کوروش.jpg|بندانگشتی]]
مهمترین شخصیتی که در تاریخ به نام آتوسا شناخته شده، ملکه و بانوی بانوان در دوره اولیه شاهنشاهی هخامنشی است. او زنی با فراست، با قدرت و کاردان بود که طی زندگی خود آثار فرهنگی و سیاسی بسیاری را سبب شد.<ref>رامتین، ایرج (1390). ''پرتو ایزدی بانو: جایگاه و مقام زن در ایران باستان''. تهران: نشر آیین تربیت.</ref>

{{TOClimit}}

===همسران و فرزندان===
آتوسا به قولی از سال 550 ق.م. تا 475 ق.م. به مدت 75 سال ملکه ایران بوده است. پدرش کوروش بزرگ و مادرش همسر اول کوروش، [[کاساندان]]، است. او خواهر ناتنی کمبوجیه و همسر دو پادشاه بزرگ هخامنشی، کمبوجیه و داریوش اول و مادر خشایارشا بوده است. مادر آتوسا ملکه کاساندان (کاساندانه)، دختر فَرناسپه، یکی از بزرگان پارس و همسر کوروش کبیر بود، و از همین رو فرزندان وی بر دیگر فرزندان کوروش از سایر همسرانش، برتری داشتند.<ref>اسلامی ندوشن، محمدعلی (1370). ''ایران، لوک پیر؛ به همراه ترجمه نمایشنامه ایرانیان''. تهران: پرواز.</ref> در دوره هخامنشی رسم ازدواج با محارم در خاندان شاهی معمول بود که مهمترین دلیل آن تداوم اصالت خانوادگی و افزایش قدرت سیاسی بوده است. بدین جهت کمبوجیه فرزند و جانشین کوروش، در زمانی که به حکومت رسید (525 ق.م.) به علت اهمیت و موقعیت خاص خواهرش آتوسا با وی ازدواج کرد. چون بردیا، برادر کمبوجیه، از مقبولیت عام برخوردار بود، کمبوجیه پیش از عزیمت به مصر دستور قتل او را صادر کرد. زمانی که کمبوجیه برای فتح مصر از کشور خارج شد، گئومات، مغ بزرگ، از غیبت او استفاده کرد و خود را به علت شباهت به بردیا، شاهنشاه و همان بردیا خواند و بر تخت نشست و آتوسا را به همسری برگزید. این کار باعث مشروعیت بخشیدن به حکومت و مخفی نگه داشتن راز وی بود. در مورد ازدواج آتوسا با گئومات دو نظر وجود دارد. اول ازدواج تحمیلی و زندانی کردن آتوسا در حرمسرا؛ گئومات به قابلیتهای آتوسا به خوبی واقف بود و می دانست که اگر او آزاد باشد، گرفتاریهای بسیاری فراهم خواهد آورد. دوم نارضایتی آتوسا از کمبوجیه و عدم توجه کمبوجیه به وی. داریوش شاهزاده هخامنشی به وسیله بانوان دربار، از راز بردیای دروغین باخبر شد و درصدد مقابله با او برآمد و سرانجام توانست گئومات غاصب را به قتل برساند و به جای کمبوجیه بر تخت پادشاهی تکیه زند. چون داریوش عضو شاخه ای از خاندان هخامنشی بود که حکومت را در دست نداشت و انتقال قدرت از شاخه ای به شاخه دیگر مستلزم کوشش بسیار بود، با آتوسا ازدواج کرد و از این وصلت بسیار سود برد. داریوش با ازدواج با آتوسا، توانست قدرت خود را مستحکم سازد. آتوسا که زنی سیاستمدار و قدرت طلب بود، به این ازدواج نیز رضایت داد. با احساس نیازی که از جانب داریوش به آتوسا می شد، او توانست مقام و موقعیت خاصی در دستگاه شاهنشاهی هخامنشی به دست آورد و در امور مملکتی دخالت کند. از زمان وی بود که از بین همسران پادشاهان پارسی، بانویی به عنوان ملکه برگزیده شد و تاج بر سر نهاد.<ref>بریان، پیر (1378). ''تاریخ امپراتوری هخامنشیان (از کورش تا اسکندر)''. ترجمه مهدی سمسار. تهران: زریاب.</ref>

آتوسا از این ازدواج چهار پسر به دنیا آورد که بزرگترین آنها خشایارشا نام داشت. داریوش از همسر اول خود نیز پسران دیگری داشت. هنگام تعیین ولیعهد، برخلاف سنت معمول که باید پسر ارشد جانشین پدر گردد، داریوش فرزند آتوسا را جانشین خود کرد. این بدعت خبر از نیروی فراوان این بانو داشت و اینکه ولیعهد نواده کوروش کبیر بود.<ref>اوم‍س‍ت‍د، آل‍ب‍رت‌ ت‍ن‌ آی‍ک‌ (1372). ''تاریخ شاهنشاهی هخامنشی''. ترجمه محمد مقدم. تهران: امیرکبیر.</ref>

===قدرت سیاسی و فرهنگی===
هرودوت در تاریخ خود از آتوسا به عنوان "بانوی بانوان" یاد می کند و می نویسد: آتوسا خواندن و نوشتن به چند زبان از جمله پهلوی اوستایی، بابلی و یونانی را به خوبی می دانست و نقش تصمیم گیرنده و آموزش دهنده در دربار ایران داشت. هرودوت در ادامه می گوید: آتوسا از خرد و قدرت بسیاری برخوردار بود و در دوره جنگ با یونان که به توصیه او انجام شد داریوش همواره از نصیحتهای او بهره می جست، او حتی علاقمند بود که در میدان نبرد نیز شوهرش را همراهی کند.<ref>هرودوت (1339). ''تاریخ هردوت''. ت‍رج‍م‍ه‌ ب‍ا م‍ق‍دم‍ه‌ و ت‍وض‍ی‍ح‍ات‌ و ح‍واش‍ی‌ از ه‍ادی‌ ه‍دای‍ت‍ی‌. تهران: دانشگاه تهران.</ref> 

آتوسا در زمان پادشاهی فرزندش، خشایارشا، همچنان در سیاست نقشی مؤثر داشت. خشایارشا که به اتکای قدرت مادر به حکومت رسیده بود، از نظریات او در مملکت داری بهره بسیار می برد. آتوسا (ملکه مادر) در زمان به تخت نشستن فرزندش در 486 ق.م. زنی میانسال، جهان دیده و در امور مملکت بسیار پرتجربه بود که حکومت چهار شاهنشاه را درک کرده و امور سیاسی بسیاری را در دست خود داشت. اشیل (آیسخولوس) در نمایشنامه ایرانیان خود، که درباره جنگ خشایارشا در یونان است، در موارد گوناگون از آتوسا یاد کرده و او را «بانوی بانوان» نامیده که از رفتن پسرش، خشایارشا به جنگ یونان ابراز نارضایتی می کرد.

آتوسا گذشته از برخوردار بودن از هوش سیاسی، از جهت فرهنگی و علمی نیز فردی مؤثر بود. او از حضور و آمد و شدِ یونانیان و دیگر ملیتها در دربار بسیار استفاده می کرد. دِموکدس، پزشک یونانی که پس از جنگهای داریوش در یونان، به ایران آورده شد از احترام، لطف و حمایت آتوسا برخوردار شد. او پزشک مخصوص داریوش و آتوسا بود و یک بار هم بیماری این بانو را معالجه کرد. آتوسا نوشتن و خواندن می دانست و در کار تعلیم و تربیت فرزندان خود و سایر شاهزادگان و درباریان بسیار کوشا بود. آتوسا نخستین بانوی ایرانی است که دارای طبع شعر بوده است.<ref>دان‍دام‍ای‍ف‌، م‍ح‍م‍د (1352). ''ایران در دوران نخستین پادشاهان هخامنشی''. ترجمه روحی ارباب. تهران: بنگاه ترجمه و نشر کتاب.</ref>

===مرگ===
از چگونگی و تاریخ مرگ آتوسا اطلاعی در دست نیست؛ ولی بنا به نوشته اشیل (آیسخولوس) نمایشنامه نویس یونانی، او تا بازگشت خشایارشا به ایران (479 ق.م.) در قید حیات بوده است. احتمالاً بانوی بانوان و ملکه مادر، در آرامگاه داریوش در نقش رستم و در کنار همسرش مدفون شده است.<ref>فرخ زاد، پوران (1381). ''کارنمای زنان کارای ایران، از دیروز تا امروز''. تهران: نشر قطره.</ref>

===منابع===
<br />
[[رده:ملکه ها]]
[[رده:همسران پادشاهان]]
<references />


نویسنده: سمیه سادات هاشمی
الگوی به‌کاررفته در این صفحه:
الگو:TOClimit (نمایش مبدأ)
بازگشت به آتوسا.
برگرفته از «https://portals.nlai.ir/zanan/index.php?title=آتوسا»
نمایش مبدأ برای آتوسا

منوی ناوبری

جستجو
