1.ارائه الگوی مناسب برای رؤیت پذیری سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران در شبکه های اجتماعی مجازی
مجری طرح : دکتر داود آقارفیعی عضو هیات علمی سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران
هدف: این پژوهش از لحاظ هدف کاربردی و در عین استفاده از محاسبات کمی، دارای رویکرد کیفی است.
روش: دو رویکرد کمی و کیفی اکتشافی با استفاده از روش تحلیل محتوا و تحلیل مضمون، روش اصلی در این پژوهش است. در زمینه ارائه الگوی مناسب برای چگونگی حضور سازمان اسناد و کتابخانه ملی با عنایت به سند برنامه استراتژیک این سازمان، مدل نهایی ارائه می شود. در این بخش با 61 نفر از کارشناسان و استادان علوم ارتباطات مصاحبه نیمه ساختاریافته صورت گرفت و مدل نهایی از نتیجه اجماع دیدگاه این کارشناسان حاصل شد و با استفاده از نرم افزار MAXQDA کار سنجش و رسیدن به اجماع صورت پذیرفت. در واقع پژوهش پیش روی سه مرحله از روش شناسی را طی کرده است تا به مرحله بررسی و تحلیل نهایی و نتیجه گیری برسد. هر کدام از مراحل مذکور اثری را بر پایش و راستی آزمایی پژوهش گذارده تا نتایج حاصل شده از اعتبار مناسبی برخوردار باشد.
یافته ها و نتیجه گیری: یافته ها بیانگر آن است که کتابخانه های بزرگ مورد مطالعه بسیاری از مطالب ارائه شده توسط شبکه های اجتماعی مورد مطالعه، در قالب سخنرانی نیز بود. البته بیشتر سخنرانی ها در این شبکه ها به صورتی موجز و بسیار کوتاه، مختصر و مفید ارائه می شود. موضوع مصاحبه با اندیشمندان و نویسندگان به ویژه در زمینه آثار تازه آن ها در اولویت قرار داشت. همچنین نتایج نشان می دهد می توان با بهره گیری از الگوی حضور کتابخانه های بزرگ در شبکه های اجتماعی و در مسیر برنامه استراتژیک سازمانی الگویی برای سازمان اسناد و کتابخانه ملی به منظور حضور در شبکه های اجتماعی مجازی فراهم کرد.
- ارائه مدل پیاده‌سازی اصطلاح‌نامه‌های سازمان اسناد وکتابخانه ملی ایران در چارچوب‌های وب معناییSKOS/RDF در محیط نرمافزارهای منبع‌باز
مجری طرح دکتر سعیده اکبری‌داریان (عضو هیئت‌علمی سازمان اسناد وکتابخانه ملی ایران) با همکاری علیرضا انتهایی ( مدیرکل فراهم آوری و پردازش منابع دیجیتال)
هدف:ارائه مدلی برای پیاده‌سازی اصطلاح‌نامه‌های سازمان در وب معناییبا نرمافزارهای منبع‌باز برای مدیریت اصطلاح‌نامه VocBenchو انتشار اصطلاح‌نامه در چارچوب Skosmos.
روش:در این طرح از روش کتابخانه‌ای و روش توسعه‌ای استفاده شد.
یافته‌ها و نتیجه‌گیری: در مدل پیشنهادی برای اصطلاح‌نامه‌های ذخیره‌شده در مارک ایرانفایل اکسلمبتنی بر عناصر SKOS سازگار با SKOS Play تدوین شد. برای تبدیل و پالایش داده‌ها از مارک ایران به اکسل از نرم افزارهای MarcEditوOpenRefineاستفاده شد.آزمون داده‌ها در نرم افزارهای VocBench وSkosmosانجام شد. در مدل دوم برای اصطلاح‌نامه‌های ذخیره‌نشده درمارک ایران دو مدل درنظر گرفته شد. مدل اول ورود اطلاعات و ویرایشدادههادر VocBenchو مدل دوم استفاده از الگوی اکسل تدوین‌شده برای مدل اول است. درمدل اخیر بایستی از مفهوم به منزله شناسگر یکتا استفاده کرد. انتشار اصطلاح‌نامه‌های سازمان در قالب داده‌های پیوندی و در وب معنایی با این مدل‌ها امکان‌پذیر است. اصلاح و ویرایش اشکالات محتوایی اصطلاح‌نامه‌ها در نرمافزارهای Marcedit وOpenRefine، تعریف هر حوزه در مارک ایران در قالب یک رکورد قبل از شروع فرایند انتشار آنها لازم است. انتشاراصطلاحات یک زباندر دو خط چالش دیگری است که در دنیا تجربه مشابه آن درSkosmosنبوده است و باید با کدنویسی حل شود.
اصالت طرح:طرح‌های مشابه در دنیا و ایران به‌روش برون‌سپاری انجام شده است. پژوهشگران در این طرح با تکیه بر دانش خود وخودیادگیری بهارائه مدل‌های قابل اجرا دست یافتند. - پژوهش های درباره سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران با تاکید بر گرایش¬های موضوعی و تعیین ارتباط آنها با بخش های سازمان
مجری اول: دکتر سودابه نوذری( رئیس گروه پژوهشهای علوم داده، اطلاعات و هوش مصنوعی)؛ مجری دوم: سمانه نوذر( پژوهشگر سازمان اسناد و کتابخانه ملی)
هدف: تحلیل محتوای پژوهش‌ها در قالب پایان‌نامه، مقاله یا طرح پژوهشی تدوین شده در ایران دربارۀ سازمان اسناد و كتابخانه ملی ایران
روش‌شناسی: روش این پژوهش تحلیل محتوا
یافته‌ها: تاکنون درباره سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران، تعداد 409 پایان‌نامه، 456 مقاله و بیش از 200 طرح پژوهشی مصوب (و غیرمصوب)شورای پژوهش تدوین شده؛ نیمی از پایان‌نامه‌ها در دانشگاه‌های دولتی دفاع شده و حدود ۲۸ درصد آنها، با راهنمایی یا مشاوره اعضای هیئت علمی سازمان انجام گرفته است. ترتیب موضوع‌های اصلی در پایان‌نامه‌ها مدیریت سازمانی، سازماندهی اطلاعات، خدمات و اشاعه و مدیریت مجموعه است. همچنین در باره فعالیت چهار بخش (کتابهای خطی و نادر؛ پردازش و سازماندهی؛ پژوهش و آموزش؛ و اطلاع‌رسانی) بیشترین پایان‌نامه تدوین شده است: بخش.
مقاله‌ها بیشتر، در دو نشریه سازمان (مطالعات ملی کتابداری و سازماندهی اطلاعات و گنجینه اسناد) منتشر شده و در تعداد قابل توجهی از نشریات حوزه علوم انسانی نیز مقاله‌هایی درباره سازمان انتشار یافته است. همکاری تعداد قابل توجه کارشناسان و اعضای هیئت علمی در تدوین مقاله‌ها، در مقایسه با غیر سازمانی‌ها، به‌ویژه در نقش نویسنده اول و دوم امیدوارکننده است. مقاله‌ها نیز به‌ترتیب در ۴ موضوع اصلی سازماندهی اطلاعات، مدیریت سازمانی، خدمات و اشاعه و مدیریت مجموعه تدوین شده و کاربرد آنها با سه بخش پردازش و سازماندهی اطلاعات، پژوهش و آموزش و فناوری همخوان است.
ترتیب موضوع‌ها در طرح‌های پژوهشی مصوب کمی متفاوت است؛ مدیریت سازمانی، خدمات و اشاعه، سازماندهی اطلاعات، و مدیریت مجموعهو دربارۀ دو بخش اداره کل پژوهش و آموزش و پژوهشکده اسناد بیشترین طرح پژوهشی تدوین شده است.
نتیجه‌گیری: با وجود آنکه شرکت همکاران سازمان در تدوین این سه قالب امیدوار کننده است اما باید به راه‌های تشویق آنان به انجام پژوهشهای کاربردی درباره سازمان اندیشید. اما نباید از نقش افراد غیر سازمانی با تخصص‌های گوناگون در غنا بخشیدن به فعالیت‌های سازمان غافل بمانیم. شاید چهار موضوع اصلی که در هر یک از این سه قالب پژوهش به نسبت‌های مختلف یافت شد در برگیرنده همه فعالیت‌ها و امور سازمان سازمان باشد. پژوهش در دو موضوع سازماندهی اطلاعات و مدیریت سازمانی از جنبه کمّی، به‌ویژه در پایان‌نامه‌ها و مقاله‌ها، امیدوارکننده اما شمار اندکی به مجموعه‌های کتابخانه، پرداخته‌اند و انجام پژوهشهای دوره‌ای درباره استفاده‌کننده نیز ضرورت دارد. علاوه بر موضوعات اصلی، افت و خیز موضوعات فرعی و فرعی‌تر به دست آمده در این پژوهش قابل توجه است. مشکل نبود اطلاعات درباره طرح‌ها، زیربنایی است. درج مشخصات مربوط به طرح‌ها در بخش پیوست طرح پژوهشی حاضر می‌تواند آغازی حل این مشکل باشد.
تعیین ارتباط و کاربرد پژوهش‌ها با فعالیت‌های بخش‌های سازمان، داده های های بررسی کاربست یافته‌های این سه قالب را برای سنجش میزان آگاهی و نیز بهره‌برداری بخش‌ها از نتابج آنها فراهم آورده است.
تعامل هر چه بیشتر میان سازمان و گروه‌های آموزشی دانشگاه‌ها در فرایند انتخاب موضوع تا پایان تدوین پایان ضروری است و یک پیشنهاد کاربردی انتشار مشخصات پایان‌نامه، مقاله و طرح‌ها، به‌صورت کتابشناسی یا ایجاد پایگاه اطلاعاتی تحلیلی است تا پژوهشگران، دانشجویان و استادان راهنما و مشاور در هنگام انتخاب موضوع‌های مرتبط با سازمان آگاهانه تصمیم بگیرند و دست کم از تکرار بپرهیزند.
سنجش میزان بهره‌برداری بخش‌های سازمان از این پایان‌نامه‌ها؛ مقایسه موضوعات حاصل از این پژوهش با مفاد برنامه استراتژیک و اولویتهای پژوهشی؛ بررسی پژوهش‌ها در هر یک از سه سطح (موضوع اصلی، موضوع فرعی، واحدها) به‌منظور نمایان ساختن نقاط ضعف و قوت آنها؛ بررسی تناسب روش، ابزار و نیز جامعه پژوهش با موضوع پژوهش‌ها؛ و مقایسه کیفی محتوای پژوهش‌ها در دو گروه: یکی تدوین شده توسط یا زیر نظر همکاران سازمانی و دیگری توسط افراد غیر سازمانی، به تفکیک موضوع و قالب از جمله پیشنهادهای دیگر طرح حاضر است.
4.تحقیق و ترجمه سفرنامه راجر استیونس:
مجری طرح دکتر علی محمد طرفداری( رئیس گروه پژوهشهای منابع اسلام شناسی و ایرانشناسی و نسخ خطی)
هدف: تهیه و تولید منابع مرجع در حوزه ایرانشناسی از وظایف ذاتی و اساسی سازمان اسناد و کتابخانه ملی است، و در این میان تحقیق و ترجمه سفرنامه‌های اروپاییان به عنوان منابع مرجع اهمیت بسزایی در تحقق این امر دارد. از این رو، مهمترین هدف این پژوهش ارائه منبعی مرجع و مهم به زبان فارسی است که هم از نظر منابع تاریخ معاصر ایران در دوره پهلوی و دوران پس از کودتای 28 مرداد، و هم از منظر منابع مربوط به مطالعات ایرانشناسی مأموران سیاسی بریتانیا، از ارزش و اهمیت و جایگاه در خوری برخوردار است.
روش: تاریخی- کتابخانه‌ای
یافته‌ها و نتیجه گیری: سفارت راجر استیونس، سفیر بریتانیا در ایران بعد از کودتای 28 مرداد، از نظر فعالیت‌های سیاسی وی از ارزش و اهمیت مطالعاتی درخوری برخوردار است. این دوره از سفارت وی بر اساس اسناد و منابع مرتبط با این موضوع، و به خصوص بر اساس متن سفرنامه وی تاکنون به صورت مستقل مورد پژوهش قرار نگرفته است. این سفرنامه هم از نظر پژوهشهای ایرانشناسی صورت گرفته از سوی استیونس و هم از نظر بیان چگونگی حضور وی در ایران در فضای سیاسی بعد از کودتای 28 مرداد علیه دولت دکتر مصدق و نهضت ملی کردن صنعت نفت ایران، دارای اهمیت بسزایی است.
به طور كلي سفرنامه‌هاي اروپاييان در سده‌هاي اخير از منابع مرجع و بسيار مهم تاريخ ايران به شمار مي‌روند، اما هنوز بسیاری از اين دسته از منابع كه ويژگي‌ها و اهميت خاص خود را دارند، به زبان فارسي ترجمه نشده و به طور خاص مورد تحقیق قرار نگرفته‌اند. از میان این سفرنامه‌ها، آثار مربوط به مأموران سیاسی دولت‌های اروپایی و به خصوص بریتانیا، به دلیل حضور پررنگ انگلستان بر فضای سیاسی ایران از دوره قاجار تا پهلوی و به ویژه در زمان وقوع نهضت ملی کردن صنعت نفت ایران، از جایگاه و اهمیت منحصر به فردی برخوردارند. از اين منظر، سفرنامه‌هاي مذكور داراي اطلاعات خاص و كم‌تر مورد توجه واقع شده‌اي در خصوص دلایل و چگونگی تلاش‌ها و سیاست گذاری‌های حکومت بریتانیا در ایران هستند، و افزون بر آن اطلاعات منحصر به فرد ديگري نيز درباره نحوه فعالیت مأموران سیاسی بریتانیا در اين آثار وجود دارد كه توجه به آنها مي‌تواند علاوه بر روشن كردن ابعاد تازه‌اي از اوضاع و احوال سیاسی و اجتماعی ايران در سده اخير، تصوير عيني‌تر و واقعي‌تري از دلايل و روند فعاليت مأموران سیاسی انگلستان در ايران را در اختيار پژوهشگران ايراني قرار دهد. همچنین، وجوه مربوط به مطالعات و بررسی‌های ایرانشناسی این دسته از مأموران سیاسی بریتانیایی که در این قبیل سفرنامه‌ها به طور مستقیم انعکاس یافته‌اند نیز می‌تواند ابعاد تازه‌ای از کارنامه پژوهشهای بریتانیایی‌ها در حوزه ایرانشناسی را روشن سازد.
5.روزآمدسازی اولویتهای پژوهشی سازمان اسناد و کتابخانه ملی:
مجری طرح دکتر رضا خانی پور ( عضو هیات علمی ) با همکاری دکتر محبوبه قربانی( مشاور معاونت پژوهش و منابع دیجیتال)
هدف: هدف اصلی تحقیق حاضر، روزآمدسازی و تدوین اولویت های پژوهشی سازمان اسناد وکتابخانه ملی ایران است.
روش : این پژوهش با دو روش پژوهش کتابخانه ای یا سندی برای تدوین ادبیات نظری تحقیق و پیشینه های موجود و روش پژوهش پیمایشی تحلیلی به منظورتدوین رویکردها وعناوین اولویت های پژوهشی انجام گرفته است. داده های پژوهش با روش کتابخانه ای یا سندی(فیش برداری) و با ابزار پرسشنامه آنلاین شامل سوالات باز و ساختاریافته و نیز فرم آنلاین وزن دهی اولویت های مستخرج با روش امتیازگذاری گردآوری شده است. جامعه پژوهش و متشکل از 55 نفر از اعضای هیات علمی و متخصصان آشنا با حوزه های تخصصی و وظایف سازمان اسناد و کتابخانه ملی شاغل در داخل و خارج از سازمان بودند که به صورت هدفمند انتخاب شدند. داده¬های گردآوری شده در قالب جداول آماری توصیف شده اند و پاسخهای مخاطبان با روش تحلیل محتوا، مقوله بندی موضوعی و وزن دهی تحلیل شده¬اند.
یافته¬ها و نتیجه¬گیری: در استخراج اولویتهای پژوهشی طی دو مرحله مفهوم پردازی و درهمکرد اولویتهای پژوهشی مشابه نهایتا 106 عنوان اولویت پژوهشی استخراج شد. برای تدوین رویکردهای اصلی اولویتهای پژوهشی با استفاده از مقوله های موضوعی لیزا (19مقوله)، به هریک از اولویتها مقوله ¬های موضوعی لیزا، اختصاص یافت. مقوله های سازمان(مدیریت) با فراوانی 13 و مقوله های کتابخانه ها و مراکز اطلاع رسانی، مواد کتابخانه ای و رکوردهای کتابشناختی با فراوانی 12 و نیز مقوله ذخیره و بازیابی اطلاعات با فراوانی 11 بیشترین موضوعاتی هستند که در اولویتهای پژوهشی سازمان مورد توجه و تاکید قرار گرفته¬اند. در مرحله آخر میانگین امتیازات هریک از اولویتهای پژوهشی محاسبه شد. با توجه به اینکه میانگین امتیاز اولویتهای پزوهشی 39/3 به دست آمد ، اولویتهای با امتیاز 4/3 و بیشتر در سطح اول و کمتر از آن در سطح دوم دسته بندی شدند. بر همین اساس ، اولویتهای ” استانداردهای فراداده ای: پیاده سازی، کاربرد، دسترس پذیر ساختن و تبادل اطلاعات در میان کتابخانه ها و مراکز اطلاعاتی” ؛ تحول دیجیتال سازمان (راهها، رویکردها و…)؛ تدوین خط مشی و سیاستگذاری مجموعه سازی منابع غیرکتابی و منابع دیجیتال؛ کتابخانه دیجیتال (تدوین، بازتعریف چارچوبها و الزامات راه اندازی)؛ بررسی آینده رویکردهای فراهم آوری ، سازماندھی و اطلاع رسانی سازمان طی 5 سال آتی ” با امتیاز بیشتر از4 مهمترین اولویتهای پژوهشی مورد نظر جامعه این پژوهش بودند که حاکی از اهمیت پژوهش¬ها و مطالعات فراداده¬ای و حوزه دیجیتال در سازمان است.
- فرهنگ چند زبانه پهلوی، پازند، فارسی، سنسکریت و گجراتی :
مجری طرح دکتر فرح زاهدی( عضو هیات علمی گروه پژوهشهای منابع اسلام شناسی و ایرانشناسی و نسخ خطی)
هدف: بررسی واژگانی- معنایی فرهنگ چند زبانه پهاوی- پازند- فارسی- سنسکریت – گجراتی موجود در نسخه مذکور و یافتن متنها یا رساله هایی که این واژه ها از آنها استخراج شده اند.
روش: روش پژوهش بر اساس نسخه پژوهی و مطالعه تاریخی- مقایسه ای است و با مراحل زیر پیش رفته است: الف- بررسی روند تاریخی فرهنگ نویسی در ایران برای زبانهای ایرانی باستان و میانه؛ ب- حرف نویسی و آوانویسی واژه های فارسی میانه زردشتی و سنسکریت؛ ج- تطبیق واژه های فارسی میانه زردشتی و سنسکریت از نظر معنایی و گاهی دستوری؛ د- بررسی شیوه رسم الخط های مارسی میانه زردشتی و پازند و سنسکریت بکار رفته در این فرهنگ و مقایسه آنه با دیگر نویسه های خطی بکار رفته در متون؛ و- یافتن واژه های غیرمعمول و مغفولو نگاشته نشده در این فرهنگ.
یافته¬ها و نتیجه گیری: واژه های بکار رفته در این فرهنگ چند زبانه به دو متن تعلق دارند: دادستان مینوی خرد و نیز شکند گمانیک وزار. از دو متن یادشده در مدارس پارسیان هند به عنوان متن های پایه برای آموزش زبان فارسی میانه زردشتی استفاده می شده است. میتوان گفت که واژه نامه چند زبانه توسط آموزگاران و معلمان تهیه شده است تا کتابچه مرجع برای آموزس متن هایی باشد که به زبان سنسکریت و گجراتی و فارسی نیز ترجمه شده بودند. - کتابشناسی خاطرات ایرانیان (قاجار و پهلوی)شناختنامه زندگینوشتههای اول شخص ایرانیان کتابهای فارسی، مربوط به دوره قاجار و پهلوی، منتشر در ایران، طی ۱50 سال اخیر (1248 تا 1398)
مجری طرح دکتر محبوبه شمشیرگرها(گروه پژوهشهای منابع اسلام شناسی و ایرانشناسی و نسخ خطی)
هدف: شناخت و گردآوریِ اطلاعات مربوط به همه خاطرات ایرانیان (زندگینوشتهای اول شخص) در یک مجموعه و نیز طبقهبندی و نوعشناسی آنها به منزله بستری برای گسترش و تعمیق قلمرو دانش در زمینه زندگینوشتهای ایرانیان
روش : در مرحله گردآوری اطلاعات از روش کتابخانه‌ای استفاده شد و پس از جستجو در کتابها، مقالات، وبسایتها و پایگاههای موجود، در تنظیم و ارائه مطالب، روش توصیفی- تحلیلی به کار گرفته شد.
یافته ها: با توجه به ملاکهای مد نظر، تعداد 1317 «رکورد» یا «مدخل» (مشتمل بر 807 رکورد اصلی/ مدخل اصلی، و 510 رکورد فرعی/ مدخل فرعی) زندگینوشت اول شخص در قالب کتاب به دست آمد. اطلاعات کامل و مفصلِ هر اثر، ذیل یکی از رکوردهای عنوان مذکور (مدخل اصلی) درج شده، و ذیل رکورد یا رکوردهای دیگر مربوطه (مدخل فرعی)، ارجاع دیده میشود. همه مدخلها بر اساس سال انتشار، تفکیک و تنظیم شدهاند. این طبقهبندی از انتشار اولین کتاب در سال 1248 آغاز شده و تا سال 1398 ادامه دارد. رکوردهای منتشر شده در یک سال، در فایلی جداگانه جای گرفته، و بنا به ترتیب الفبایی بر اساس سرشناسهها (طبق فهرستنویسی ملی) تنظیم شدهاند. ساختار مطالب ذیل هر مدخل اصلی، با التزام به حفظ یکدستی، از چند بند یا بخش تشکیل شده که شرح آنها به ترتیب، از این قرار است: سرتیتر: چکیدهای از کل اطلاعات هر رکورد، به منزله «سرتیتر» در ابتدای هر مدخل آورده شده که شاملِ اطلاعات کتابشناختیِ مختصر کتاب شاملِ عنوان، پدیدآور/ پدیدآورندگان، مشخصات نشر، فروست و نوبت چاپ است.
پدیدآور درجه اول (راوی): ذیل هر «سرتیتر» اطلاعاتی درج شده که در آغاز، اطلاعات مربوط به «راوی»، به منزله برجستهترین عنصر در زندگینوشتهای اول شخص، با نقشهای چندگانه ملاحظه میشود.
پدید آورنده درجه دوم (تحریرکننده، مصاحبهکننده، تنظیمکننده، گردآورنده، خلاصهکننده، بازنویس، ویراستار و مصحح): این بخش به ارائه اطلاعاتِ مربوط به «پدیدآورنده/ پدیدآورندگان درجه دوم» اختصاص یافته است که بسته به نوع اثر و نحوه شکل‌گیری آنها ممکن است نامها و نقشهایی گوناگون ملاحظه گردد.
شیوه روایت: هر یک از زندگینوشتها ممکن است به سه شیوه «خاطرهنویسی»، «خاطرهگویی» و «یومیهنویسی» پدید آمده باشد که در این بخش مشخص شده است.
دوره زمانی: روزگار زندگی راوی به منزله بازه زمانی رخدادهایی که روایتهای زندگی او در آن روی داده، در این بخش برجسته شده است.
جریان غالب: هر یک از زندگینوشتهای ایرانی به یکی از سه جریانِ غالبِ زندگینگاری، اعم از «خویشتن نگاری»، «وقایعنگاری» و «دیگرنگاری» تعلق دارند. در این بخش مشخص میشود که با توجه به رویکرد مورد نظر، هدف اصلی راوی، کدام یک از روایتِ «خود»، «رویدادی یا رویدادهایی خاص» و «فرد یا افرادی خاص» بوده است.
شخصیت اصلی: چنانچه راوی، با هدف و محوریتِ شرح ویژگیها و رویدادهای زندگی فردی دیگر به روایت دیدهها و شنیدهها و اقدامات خویش روی آورده باشد، اثری با غلبه «دیگرنگاری» شکل داده که در این بخش از فرد مذکور، به منزله «مرجعِ اصلی روایتها» یا «سوژه» و «شخصیت اصلی» نام برده شده است.
زمینه موضوعی: نظر به محتوای غالب هر یک از زندگینوشتهای اول شخص، در این بخش از یک یا چند عبارتِ «سیاسی»، «اجتماعی»، «فرهنگی»، «مذهبی»، «خانوادگی»، «اعتقادی»، «جغرافیایی»، «نظامی»، «اقتصادی» و «بازرگانی»، به منزله زمینه یا زمینههای موضوعی برجسته در اثر مورد نظر یاد شده است.
آثار مرتبط: گاه کتاب یا کتابهایی دیگر نیز با موضوع زندگینوشتهای راوی منتشر شدهاند که در این بخش به معرفی آنها پرداخته شده است.
بازنشر: هر زندگینوشت ممکن است یک، دو یا چند بار با تغییراتی در اطلاعات اصلی کتابشناختی منتشر شده باشد که معرفی آنها در این بخش صورت گرفته است.
نمونه متن: برای آشنایی بیشتر مخاطب با نثر کتاب، زبان و نحوه نگارش کتاب، بخش کوتاهی از اثر به منزله نمونه، در پایان هر مدخل و ذیل این بخش آمده است.
8.مطالعه تاریخی روند شکل‌گیری، وظایف و عملکرد شورای عالی معارف از 13001320؛
مجری طرح دکتر قربانعلی کناررودی رئیس گروه گروه تحقیقات تاریخ معاصر و تاریخ شفاهی
هدف: این پژوهش دستیابی به ضرورتهای شکل¬گیری شورای عالی معارف و آشنایی با مهمترین وظایف آن و عملکرد این شورا در دوره مورد مطالعه است. رسیدن به این هدف با دست¬یابی به 1 بازشناسی تاریخی ساختار و عملکرد شورای عالی معارف به عنوان نهادی موجود در جامعه 2 آسیب شناسی فعالیت¬های آن با هدف ارائه بررسی تاریخی به مسئولان کنونی شورا برای آگاهی بخشی به پیشینه برخی ضوابط و مقررات و رویه های شورا از گذشته تاکنون 3 شناسایی و استخراج و تدوین مجموعه اسناد اساسی شورای عالی معارف در دوره مزبور، قوانین و مقررات موجد تغییر و تحول در رویه های شورا در دوره مورد بررسی4 آشنایی با ماهیت تحولات شورای عالی معارف، میسر خواهد شد.
روش: از آنجایی که مسئله پژوهش تاریخی است، روش تحقیق تاریخی متکی بر اسناد و مدارک کتابخانه¬ای و آرشیوی انتخاب گردیده است. تلاش محقّق در روش تاریخی بر آن است که حقایق گذشته را از طریق جمع‌آوری داده¬ها، بررسی اصالت منابع و اسناد و ارزش‌یابی و برّرسی صحّت و سقم اطّلاعات، ترکیب دلایل مستدل و تجزیه و تحلیل آنها به‌صورتی منظم و عینی ارائه کند و نتایج پژوهشی قابل دفاع در ارتباط با فرض یا فرض‌های ویژه تحقیق بگیرد.
یافته¬ها ونتیجه¬گیری: مجلس شورای ملی در 20 اسفند 1300 قانون شورای عالی معارف را تصویب کرد. این شورا به عنوان اصلی‌ترین نهاد برنامه‌ریزی دولتی در زمینه آموزش رسمی کشور معین شد. به موجب این قانون، پی‌ریزی نظام آموزشی، آموزشگاه‌ها و مراکز تربیت معلم، تعیین محتوای کتب درسی و متون آموزشی، برنامه‌ها و آیین‌نامه‌های مدارس، تشخیص صلاحیت مؤسسان مدارس جدید، تشخیص صحت و سقم گواهی‌نامه‌ها و دانشنامه‌های فارغ‌التحصیلان خارج از کشور، اصلاح مکتب خانه‌ها، تعیین شهریه دانش آموزان مدارس غیر دولتی، تعیین صلاحیت آموزگاران و دبیران و تعیین شرایط دانشجویان اعزامی به کشورهای خارجی به هزینه دولت و اعطای مدال و نشان علمی به افراد واجد شرایط در سطح کشور در تحت نظارت این شورا قرار گرفت. مدارس و مراکز علمی جدید توسعه یافتند. همگانی کردن آموزش و اعمال حاکمیت دولت بر آموزش فراهم و زمینه برای ایجاد یک نظام آموزشی متمرکز فراهم شد. شعب شورای معارف در مراکز مهم استانی گسترش و توسعه یافت. برنامه‌های آموزشی و محتوای کتب درسی تحت تأثیر گفتمان ملی‌گرایی و باستان‌گرایی حاکم قرار گرفت. از نیروهای جدید آموزش دیده در مراکز تربیت معلم جهت آموزش استفاده شد. اعمال حاکمیت دولت بر آموزش و زمینه ایجاد یک نظام آموزشی متمرکز همراه با سیاست ملی¬گرایی و اقتدارگرایی دولتی، فراهم شد.
- ماخذشناسی منابع مهم رجالی شیعه و سنی:
مجری طرح دکتر فرحناز افضلی قادی(عضو هیات علمی گروه پژوهشهای منابع اسلام شناسی و ایرانشناسی و نسخ خطی)
هدف : شناسائی و معرفی منابع مرجع در حوزه اسلام
روش : توصیفی – تحلیلی
یافته ها و نتیجه گیری:
• شناسائی منابع شیعه و سنی در حوزه رجال
• معرفی اجمالی منبع و نویسنده آن بر اساس کتب مرجع
• شناسائی حوزه موضوعی منابع و همینطور سایر آثار مولفان
هر یک از منابع رجالی تدوین شده در این حوزه، نقش مهمی در معرفی و شناساندن ابعاد و زوایای مختلف زندگی روات داشته است. علمای بزرگی همچون آقابزرگ طهرانی در مجموعه ارزشمند «الذریعه الی تصانیف الشیعه» به عناوین بسیاری از این منابع رجالی و صاحبان آنها اشاره کرده است. در این پژوهش بسیاری از این منابع با استفاده از سایرکتب مرجع مثل الفهرست ابن ندیم، الفهرست شیخ طوسی، کتاب الرجال النجاشی، و … معرفی شده و علاوه بر معرفی اجمالی صاحب اثر، خود منبع اجمالا توصیف شده است. همینطور برخی اطلاعات جانبی مثل سایرعناوین کتاب، حوزه موضوعی، سایر آثار و تالیفات نویسنده (در حوزه های دیگر)، و … گردآوری شده است که شناسائی هر کدام از آنها، اطلاعات جامعی از راوی را در اختیار ما قرار می دهد. این تحقیق شامل منابع دست اول رجالی شیعه و اهل سنت از قرن اول هجری تا کنون می باشد که توسط راویان و یا علمای برجسته هر قرن به نگارش در آمده اند.
