اطلاعات برچسب رکورد و فیلدهای دادها
تکرار فیلدها و فیلدهای فرعی
فیلدها و فیلدهای فرعی یک رکورد می‌توانند تکرارپذیر باشند. این امر در یادداشتی تحت عنوان «چگونگی کاربرد» ذیل هر فیلد، و در توضیحات مربوط به فیلدهای فرعی آمده است. داده‌های تکراری هر فیلد باید مطابق دستورالعمل مارک ایران یا در قالب فیلد تکرارپذیر ظاهر شوند یا بوسیله تکرار یک فیلد فرعی در قالب یک فیلد تکرارناپذیر. لازم است از دستورالعملهای ارائه شده جهت حفظ یکدستی کاربرد مارک ایران بین کاربران کاملاً پیروی شود. تعداد فیلدهای الزامی به حداقل ممکن تقلیل داده شده است زیرا در بسیاری از موارد نحوه عملکرد سازمانهای تهیه کننده فرمت مبدأ است که حضور یا عدم حضور فیلدها را در یک رکورد مارک ایران تعیین می‌کند.
ترتیب فیلدها
نظم خاصی برای ضبط فیلدها در یک رکورد پیش‌بینی نشده است. نظم حاکم بر فهرست راهنمای فیلدها ممکن است با ترتیب ضبط فیزیکی فیلدها یکی نباشد.
ترتیب فیلدهای فرعی
ترتیب خاصی برای ارزشهای تعیین شده هر شناسگرهای فیلدهای فرعی پیش‌بینی نشده است. در برخی موارد توصیه‌هایی در مورد جایگاه یک فیلد فرعی خاص ارائه شده است. در قواعد حاکم بر فیلدهای ISBD، دادهها دارای نظمی خاص هستند و همین نظم، ترتیب فیلدهای فرعی را تعیین می‌کند. فیلدهای فرعی عددی به تناسب قبل یا بعد از بخشی که بدان مربوط می‌شوند آورده می‌شوند. قواعد حاکم بر این فیلدها به قرار زیر است: فیلدهای فرعی $3، $6 و $7 قبل از سایر فیلدهای فرعی و فیلدهای فرعی $2، $4 و $5 بعد از سایر فیلدهای فرعی می‌آیند. در داخل هر دسته نیز فیلدهای فرعی به ترتیب تصاعدی ارزش اعداد خود مرتب می شوند.
مثال 1:
3n ## 801234567b $a Pittsburgh Research Center
کتاب مقدس605 ## 710 02$ $2nli اعجاز $x 600 #0$6a01$a 600 # 0$6a01$7ba$a Plato
$4730 محمود $b حوری 702 #1$a افلاطون
نویسه‌ها
در داخل فیلدهای متنی مارک ایران، کاربرد هر نویسه‌ای که شگل گرافیکی داشته باشد مجاز است. در داخل فیلدهای فرعی کد شده مارک ایران و در جایگاه نشانگرها، نویسه‌های مجاز در توضیحات مربوط به فیلد/ فیلد فرعی دقیقاً ذکر شده‌اند.
نویسه‌هایی که در موارد ابهام قابل استفاده هستند
در کلیه مواردی که برای داده‌های کد شده امکانی تعیین ارزش درست وجود نداشته باشد، از نویسه جانشین استفاده می‌شود. ایز امر مثلاً ممکن است هنگامی رخ دهد که در فرمت مبداء ارزش معادلی برای یکی از این کدها وجود نداشته باشد. از نویسه جانشین در برچسب رکورد، فهرست راهنما، شماره (Tag) یا داده‌های متنی استفاده نمی‌شود. از این نویسه نمی‌توان برای جایگزین کردن یک عنصر داده‌ای الزامی و کد شده، شناسگر فیلد فرعی، نشانه‌گذاری یا سایر نویسه‌های خاص، و بالاخره برای کلیه کدها در فیلدهای کد شده اختیاری استفاده کرد (در این صورت اصلاً خود فیلد نباید به کارگرفته شود).
کاربرد نویسه جانشین در داده‌های کد شده
هنگامی که سازمانی برای نوع خاصی از منابع ارزشی تعیین نمی‌کند، از نویسه جانشین استفاده می‌شود، مثلآ در فیلد100 (داده‌های کلی پردازش) جایگاه نویسه‌ای 17 الی 19 (کد مخاطبین) هنگامی که سازمان از این کدها استفاده نمی‌کند. این کاربرد نویسه جانشین نباید با استفاده از کدهایی از قبیل #، u، v، x، y و z در بعضی نواحی اشتباه شود. در زیر متداولترین کاربردهای کدهای اخیرالذکر آمده است: # (خالی) بدون ارزشی. از این علامت در فیلدهای ثابت هنگاص استفاده می‌شود که تعداد نویسه‌های پیش‌بینی شده بیش از تعداد ارقام ارزشهای تعیین شده باشد. مثلاً در فیلد 105 ( داده‌های کد شده: تک نگاشتها) جایگاه نویسه‌ای ۴ الی 7 (کدهای شکل محتوا)، هنگامی که از میان همه انوع تنها ارزش »i» (آمار) قابل درج است، جایگاه نویسه‌ای به این صورت در می آید: «i###». u نامعلوم. هنگامی که فهرستویس نمی‌تواند داده‌ای را بیابد و چنانچه می‌توانست قطعاً برای آن کدی تعیین می‌نمود. V ترکیبی: هنگامی که ترکیبی از خصوصیات پیش‌بینی شده در یک اثر موجود است. X کاربرد ندارد: خصوصیات لازم در مورد نوع موادی که ارائه شده صادق نیست. مثلاً در فیلد115 ( کد منابع قابل نمایش و ویدئویی) جایگاه نویسه‌ای ٩ (روش ضبط فیلم سینمایی و ضبط ویدئویی)، هنگامی که منبع مورد نظر یک دسته اسلاید باشد. y وجود ندارد. هنگامی که خصوصیاتی که باید کدگذاری شوند در منبع خاص مورد نظر وجود ندارد. مثلاً در فیلد100 (داده‌های کلی پردازش)، جایگاه نویسه‌ای ٢٠ (کد انتشارات دولتی). z سایر. هنگامی که کدهای مختلفی تعیین شده و خصوصیات منبع در دست نیز کاملاً معلوم است ولی با هیچک از خصوصیات که برایشان کدی پیش‌بینی شده انطباق ندارد. (مثلاً در فیلد 105 جایگاه نویسه‌ای 11 و در فیلد 110 جایگاه نویسه‌ای 1). کد z در مواردی نادری که کد u در فهرست کدهای قابل استفاده وجود ندارد یا با تعریف دیگری به کار رفته برای تعبیر نامعلوم نیز به کار می‌رود.
کاربرد نویسه جانشین در نشانگرها
در نشاگرها، از نویسه جانشین هنگامی استفاده می‌شود که سازمانی هرگز ارزشی برای نوعی خاص از منابع تعیین ننماید، مثلاً در فیلد 710 (نام تنالکان) نشانگر 1 نشانگرگردهم آیی‌ها). همچنین از این علامت هنگامی استفاده می‌شود که برای کدها قاعدتاً بایستی یکی از موارد کدهایu ، v، یا z به ترتیب به معنای نامعلوم، ترکیبی، یا سایر به کار برده شود. علاوه بر این، در مواقعی که نشانگر خاصی را نمی‌توان تعیین شده در فرمت مبداء استخراج نمود، از نویسه جانشین استفاده می‌شود.
علائم کنترل رج‌آرایی
در داده ها، نویسه‌هایی که دارای ارزش الفبایی نیستند باید بوسیله علائم کنترل مشخص شوند. این کار با استفاده از علائم مربوط در استاندارد ISO 6630 (مجموعه کنترل کتابشناختی) صورت می‌پزید. علامت NSB بلافاصله قبل از اولین نویسه‌ای که باید در رج‌آرایی نادیده گرفته شود آورده می‌شود و علامت NSB بلافاصله بعد از آخرین نویسه. در مثالها نیز این علائم به صورت N #NSE# و#NSB# دیده می‌شوند.
شکل و محتوای دادهها
هر چند مارک ایران به عنوان فرمت داخلی کتابخانه ملی به کار می رود، لکن در اصل یک فرمت مبادله است و منظور از آن این بوده که محملی برای مبادله داده‌های تولید شده توسط سازمانهای مختلفی که فرمت‌های متفاوت دارند باشد. ولی از آنجا که اطلاعات کتابشناختی ضبط شده در سازمانهای مختلف ماهیتاً وجوه تشابه فراوانی دارند، نواحی متعددی وجود دارد که در آنها این اطلاعات به صورت مشابه ارائه می‌شوند. یکی از این نواحی قسمت اطلاعات توصیفی رکورد است که قواعدISBD برای آن تدوین شده است. توصیه می‌شود اطلاعات توصیفی منابع براساس قواعد ISBD تدوین گردد. بر مبنای توصیه‌های این دستنامه سازمانها می‌توانند برای نمایش بخش‌هایی از رکورد که برای مطالعه کاربران است تصمیمات لازم را اتخاذ نمایند و تا جای ممکن بین رکوردهایی که توسط سازمانهای مختلف به فرمت مارک ایران تبدیل می‌شود حداکثر همگونی را به وجود آورند. اطلاعات بیشتر در زمینه نحوه کاربرد در ارتباط با کا ISBD در بلوک – – 2 (بلوک اطلاعایت توصیفی) و در ذیل فیلدهای این بلوک آمده است. در نواحی که برای آنها چنین استاندارد کاربردی وجود ندارد، این دستنامه بر مبنای روشهای متداول اقدام به ارائه گزینه‌هایی نموده است. مثالهای ارائه شده بر مبنای توصیه‌ها و عملکردهای موجود تدوین شده‌اند، ولی به هیچ عنوان در حکم نسخه تجویزی نیستند و جامعیت ندارند. در بعضی قواعد فهرستنویسی داده‌های مربوط به چاپهای متفاوت یا ویرایشهای متفاوت یک عنوان همگی در یک رکورد واحد ضبط می‌شوند. در مارک ایران، این کار به طرق گوناگون امکان‌پذیر است، از جمله استفاده از فیلد یادداشت، تکرار فیلد 010 یعنی ISBD یا فیلد 010 یعنی ISBD، با یادداشتی در مورد خصوصیات یا فیلدهای فرعی در مورد شرایط دسترسی. با توجه به توضیحات بالا، توصیه می‌شود که همراه نوارهای مبادله، اطلاعاتی در مورد این جزئیات ارسال گردد. برای جزئیات بیشتر به پیوست »شش» رجوع شود.
نشانه‌گذاری
برای حفظ هماهنگی و یکدستی در کاربرد مارک ایران، در ایران دستنامه توصیه‌هایی هم در زمینه نشانه‌گذاری‌ها ارائه شده است. توصیه شده که جز در موارد استثناثی، نشانه‌گذاری‌های توصیه شده ISBD در مرزهای فیلدهای فرعی حذف شوند زیرا این علائم را می‌توان با بهره‌گیری از کدهای فیلدهای فرعی توسط ماشین تولید نمود. دستورالعملهای خاص در بخش خصوصیات هر یک از فیلدها آمده است.
استفاده محلی و ملّی
مام فیلدهایی که در شماره (Tag) آنها عدد ٩ وجود دارد برای کاربردهای ملّی و محلی در نظر گرفته شده‌اند. این مطلب در مورد نشانگرها و فیلدهای فرعی نیز صادق است.
برچسب رکورد
تعریف
این قسمت از رکورد، حاوی اطلاعات کلّی مورد نیاز برای پردازش رکورد است، و براساس دستورالعملهای استاندارد ISO 2709 تنظیم شده است
چگونگی کاربرد
برچسب رکورد در ابتدای هر رکورد قرار دارد. الزامی. تکرار ناپذیر.
شماره، نشانگرها، فیلدهای فرعی
برچسب رکورد هیچگونه شماره، نشانگر، یا فیلد فرعی ندارد.
عناصر داده‌ای با طول ثابت
عناصر داده‌ای توسط جایگاه نویسه‌ای آنها در برچسب رکورد، شناسایی می‌شوند. طول کامل این برچسب جمعاً ٢۴ نویسه است. طبق قرارداد، جایگاههای نویسه‌ای از ٠ (صفر) تا ٢٧ به شرح زیر شماره‌گذاری شده‌اند:
| نام دادهها | تعداد نویسه‌ها | جایگاههای نویسه‌ای |
|---|---|---|
| طول رکورد | 5 | 4-0 |
| وضعیت رکورد | 1 | 5 |
| کدهای اجرایی | 4 | 9-Jun |
| طول نشانگر | 1 | 10 |
| طول شناسگر فیلد فرعی | 1 | 11 |
| نشانی محل شروع دادهها | 5 | Dec-16 |
| تعاریف اضافی رکورد | 3 | 17-19 |
| ساختار فهرست راهنما | 4 | 20-23 |
نکاتی درباره محتوا
رکورد در ابتدای هر رکورد قرار می گیرد و حاوی داده‌های مربوط به پردازش آن رکورد است. در حال حاضر جایگاههای نویسه‌ای ٩ ، ١٠ ، 11 و 20 تا ٢٣ ارزشهای ثابتی دارند و می‌توانند به کمک برنامه، توسط کامپیوتر تولید شوند. جایگاههای نویسه‌ای ٠ (صفر) تا 4 و 12 تا ١۶ تعداد نویسه‌های قسمتهای خاصی از رکورد را تعیین می‌کنند. این ارقام را کامپیوتر هنگام قالب بندی رکورد محاسبه می‌نماید. مقادیر جایگاههای نویسه‌ای ٥، 6 تا ٨، و ١٧ تا 19 را می توان به کمک برنامه از داده‌های رکورد مبدا، استخراج کرد، و هنگامی که از مارک ایران به عنوان فرمت مبدا، استفاده می‌شود، این اطلاعات توسط فهرستنویس و به صورت دستی وارد می‌شوند.
0-4 طول رکورد
تعداد کل نویسه‌های هر رکورد توسط یک عدد پنج رقمی در سیستم دهدهی مثسخص می‌شود. ا ین رقم از سمت راست تراز می شود و در صورت لزوم صفرها در سمت چپ آن را پر می‌کنند. این رقم شامل نویسه‌های برچسب رکورد فهرست راهنما و فیلدهای متغیر نیز هست. ا ین عنصر داده‌ای معمولاً به صورت خودکار در نگامی که کل رکورد برای مبادله مرتب شد، محاسبه می شود.
5. وضعیت رکورد
عددی تک رقمی که وضعیت پردازش رکورد را به وسیله کدهای زیر تعیین می‌نماید: e = رکورد تصحیح شده رکوردی که تصحیحات لازم در آن اعمال شده. این تصحیحات شامل غلط‌گیری، تکمیل اطلاعات جهت روز آمدشدن یا حذف بعضی از فیلدها است. معذالک اگر رکوردی قبلاً به عنوان رکورد پیش از انتشار (مثلاً فیپا) تهیه شده باشد و رکورد تکمیل شده باید جایگزین رکورد قبلی گرد کد pبه جای کد c به کار می‌رود. رکوردی که قبلاً کد n، یا o یا p گرفته پس از تصحیح، کد c می‌گیرد. d = رکورد حذف شده رکوردی که برای اطلاع در مورد عدم اعتبار رکورد قبلی که دارای همین شماره کنترل است مبادله می‌شود. این رکورد می‌تواند فقط حاوی برچسب رکورد، فهرست راهنما و فیلد001 (شماره کنترل رکورد) باشد، یا تمام فیلدهای رکورد را به همان صورت که تولید شده بود داشته باشد. در هر صورت می‌توان از فیلد300 یعنی فیلد یادداشتها برای توضیحات مربوط به حذف رکورد استفاده نمود. n = رکورد جدید رکورد جدید (شامل رکورد پیش از انتشار). چنانچه کد o در مورد رکوردی مصداق داشته باشد، بر کد n ارجحیت دارد. o = رکوردی که قبلاً برای آن رکوردی در سطح سلسله مراتبی بالاتر ایجاد شده است. رکورد جدیدی که در سطحی پائین‌تر از بالاترین سطح سلسله مراتبی ایجاد و قبلاً برای آن رکوردی در سطح بالاتر ایجاد شده است (نیز نگاه کنید به جایگاه نویسه‌ای 8). p = رکوردی که قبلاً به صورت ناقص (پیثی از انتشار) ایجاد شده. رکوردی که قبلا به عنوان رکورد پیش از انتشار ایجاد شده و پس از انتشار تکمیل گردیده و باید جایگزین رکورد قبلی شود.
6-9 کدهای کاربردی
این کدها کاربردی نامیده می‌شوند زیرا جایگاههای نویسه‌ای 3 الی 9 در استاندارد ISO 2709 تعریف نشده‌اند و تعاریف آنها بستگی به کاربردی دارد که اختصاصاً برای آنها تعیین می‌شود. در مارک ایران تعاریف این کدها به قرار زیر است:
6 نوع رکورد
برخی سازمانها تعیین نوع رکورد را لازم تشخیص داده‌اند. معمولاً فرمت‌های داخلی با توجه به توجه رکورد کاربردهای متفاوتی را برای فیلدها و فیلدهای فرعی مشابه در نظر می‌گیرند. برخی از این تعاریف با تعاریف G.M.D. (نام عام مواد) منطبق است. a = مواد نوشتاری چاپی b = مواد نوشتاری خطی c = نتهای موسقی چاپ شده d = نتهای موسیقی دستنوشته e = منابع نقشه‌ای چاپی f = منابع نقشه‌ای دستنوشته g = مواد نمایشی پروژکتوری و ویدیویی (فیلمهای سینمائی، نوارهای فیلم، اسلاید، ترانسپرنسی‌ها و ضبط‌های ویدیوئی) i = منابع شنیداری، غیرموسیقایی j = منابع شنیداری، موسیقایی k = گرافیک‌های دو بعدی (عکسها، تصاویر، طرحها و غیره) l = منابع الکترونیکی m = چند رسانه‌ای‌ها r = اشیاء سه بعدی مانند آثار هنری یا کپی اشیاء عتیقه کد انتخاب شده باید منطبق با نوع واقعی مواد در دست فهرستنویسی انتخاب شود و نه برحسب فرمت فیزیکی ثانوی آن. به همین مناسبت برای میکروفرمها که محتوای آنها متون چاپی هستند کدی در نظرگرفته نشده و باید بدانها نیزکد مواد نوشتاری چاپی اطلاق گردد. قابل ذکر است که در متن ISBD (ER) برای فهوستنویسی منابع الکترونیکی که از نظر خصوصیات کاملاً مشابه منابع از نوع دیگر هستند، دو انتخاب گذاشته شده است: یکی آنکه منبع الکترونیکی به عنوان خودش فهرستنویسی و به جزئیات مربوط به خصوصیات اضافی آن اشاره شود. دیگر آنکه منبع براساس قواعد فهرستنویی ISBD نوع ماده اصلی فهرستنویسی و جزئیات مربوط به منبع الکترونیکی بدان اضافه شود. مثلاً در مورد یک نقشه رقمی شده، با روش اول در رکورد فهرستنویی در جایگاه نویسه‌ای 6 حرف 1 قرار می‌گیرد؛ رکورد، منبع توصیف شده را یک منبع الکترونیکی قلمداد خواهد نمود. البته فیلدهای کد شده و یادداشتهایی که خصومیات مربوط به اصل نقشه را توضیح دهند در رکود خواهد آمد. با روش دوم در جایگاه نویسه‌ای 6 حرف e قرار می‌گیرد. رکورد، منبع توصیف شده را یک نقشه قلمداد می‌نماید و البته فیلدهای کد شده و یادداشتهایی که خصوصیات منبع الکترونیکی مربوط را نشان می‌دهد در رکورد خواهد آمد.
7 سطح کتابشناختی
چهار سطح ممکن به قرار زیر است: a = تحلیلی (جزئی از کل) ـ واحد کتابشناختی که از نظر فیزیکی در یک واحد کتابشناختی دیگر قرار دارد به نحوی که برای تعیین محل این بخش لازم است واحد کتابشناختی کلی‌تری که این بخش را شامل می‌شود شناسایی گردد واحد کتابشناختی کلی‌تر می‌تواند خود، یک تک‌نگاثست یا یک پیایند باشد. m = تک‌نگاشت ـ واحد کتابشناختی که از نظر فیزیکی در یک یا چند بخش یا جلد معیّن کامل می‌شود. s = پیایندها ـ واحد کتابشناختی که در بخشهای متوالی منتشر شده و قرار است انتشارش به همین منوال ادامه داشته باشد. مثلاً مجله‌ای که انتشارش ادامه دارد، دوره کامل مجله‌ای که انتشارش متوقف شده، روزنامه‌ها و فروست تک‌نگاشتها همگی از جمله منابعی هستند که باید بدانها کد S داد. c = مجموعه ـ واحد کتابشناختی که از یک مجموعه تشکیل شده باشد. مثلاً مجموعه جزوات داخل یک جعبه، دسته‌ای یادداشت که با شکلهای گونه‌گون با هم نگهداری می‌شوند و یک مجموعه را تشکیل می‌دهند، همه دستخط‌های یک نویسنده خاص همگی از جمله منابعی هستند که کد c در موردشان مصداق دارد. این کد فقط برای مجموعه‌های دست‌ساز به کار می‌رود. سطح کتابشناختی یک رکورد مربوط به بخش اصلی رکورد یا آن قسمتی است که منگام تدوین اطلاعات کتابشناختی، قسمت اصلی قلمداد شده و عنوان آن در فیلد 200 وارد گردیده است.
٨ کد سطح سلسله مراتبی
این کد، سلسله مراتبی را (در صورت وجود) بین رکورد در دست و رکوردهای دیگر یک فایل تعیین می‌کند. # – ارتباط سلسله مراتبی نامشخص 0 – ارتباط سلسله مراتبی وجود ندارد. 1 – رکورد در بالاترین سطح است 2 – رکورد، ذیل بالاترین است (شامل همه سطوح زیرین). سازمانهایی که رکوردهایی تهیه می‌نمایند که سطوح سلسله مراتبی در آن تعیین نمی‌شود باید همواره از # استفاده کنند. سازمانهایی که رکوردها را با تعیین سطوح سلسله مراتبی تهیه می‌کنند باید از کدهای 0 ، 1، و2 استفاده کنند. بنابراین، کاربرد کد 0 بدین معنی است که سیستم به ارتباط سلسله مراتبی توجه دارد ولی این رکورد خاص به رکورد دیگری در این فایل ارتباط ندارد. کدهای 1 و 2 هم تنها باید زمانی به کارگرفته شوند که عملاً رکوردهایی در سطوح سلسله مراتبی دیگر وجود داشته باشد که باید با رکورد در دست، مرتبط شوند. رکوردهایی که به هم مرتبط می‌شوند باید همگی در یک فایل واحد موجود باشند. در صورتیکه در جایگاه نویسه‌ای ۵ ارزش0 وارد شده باشد، در جایگاه نویسه‌ای ٨ باید حتماً ارزش2 وارد شود.
9 تعریف نشده
یک نویسه خالی (Blank)
10 طول نشانگر
این عدد در مارک ایران به صورت ثابت عدد 2 است.
11 طول شناسگر فیلد فرعی
این عدد در مارک ایران به صورت ثابت عدد 2 است.
12-16 نشانی محل شروع دادهها
یک عدد پنج رقمی که از سمت راست تراز شده و به جای ارقام خالی دست چپ آن، عدد صفر نشانده می‌شود. این عدد جایگاه نویسه‌ای شروع اولین فیلد دادهها را سبت به ابتدای رکورد تعیین می‌نماید. از آنجا که اولین نویسه هر رکورد جایگاه 0 (صفر) است، عددی که به عنوان نشانی دادهها وارد می‌شود برابر است با مجموعه نویسه‌های برچسب و فهرست راهنما و علامت جداساز فیلد که در پایان فهرست راهنما آورده می‌شود. در فهرست راهنما، جایگاه نویسه‌ای اولین داده هر فیبلد نسبت به اولین نویسه اولین فیلد داده‌ای یعنی فیلا 001 می‌آید، نه نسبت به ابتدای رکورد. بدین ترتیب این نشانی پایه‌ای است که بر مبنای آن مکان هر فیلد محاسبه می‌شود. هنگامی که رکورد مارک ایران در پایان کار آماده می‌شود، این رقم به صورت خودکار توسط کامپیوتر محاسبه می‌شود.
17-19 تعاریف اضافی مربوط به رکورد
سه جایگاه نویسه‌ای حاوی کدهایی که توضیحات اضافی برای پردازش رکورد در آن وارد می شود:
17 سطح کدگذاری
یک کد یک رقمی که میزان کامل بودن رکورد ماشینی را نشان می‌دهد و اینکه هنگام ایجاد رکورد، مارک مربوط به آن بازبینی شده یا خیر. # = (نویسه خالی) سطح کامل. مدرک در دست فهرستنویی هنگام ورود رکورد ماشینی آن مورد بازپینی قرارگرفته است. 1= زیر سطح 1. مدرک در دست فهرستنویی هنگام ورود رکورد ماشینی آن مورد بازبینی قرار نگرفته است. مثلاً هنگامی که رکورد بر مبنای یک فهرستبرگه تهیه شده و در زمانی که برچسب‌ها، نشانگرها، و شناسگرهای فیلدهای فرعی برای رکورد تدوین می‌شده امکان تعیین دقیق آنها به صورتی که هنگام بازبینی اصل مدرک امکان‌پذیر است موجود نبوده است. 2= زیر سطح 2. رکورد، مربوط به فهرستنویسی پیش از انتشار است. این گونه رکوردها معمولاً نمی‌توانند کامل باشند، به عنوان مثال فیلد مشخصات ظاهری یا وجود ندارد یا ناقص است. 3 = زیر سطح 3. رکورد از نظر فهرستنویسی کامل نیست و ممکن است متعاقباً توسط سازمان اصلی کامل بشود یا نشود. برای فهرستنویسی پیش ازانتشار باید از کد 2 (زیر سطح ٢ ) استفاده شود.
18 نحوه فهرستنویسی توصیفی
ک نویسه یک رقمی که نشان دهنده نحوه فهرستنویسی توصیفی است. این نویسه معین می‌نماید که فیلدهای توصیفی200 تا 225 بر مبنای استاندارد بین‌المللی توصیف کتابشناختی (ISBD) تهیه شده یا خیر. کدها به قرار زیر ارزش‌گذاری شده‌اند: # (نویسه خالی) – رکورد کاملاً براساس ISBD است: همه قواعد حاکم بر عامر داده‌ای ISBD مراعات شده و همه عناصر موجود ضبط شده‌اند. = i رکورد به صورت محدود یا ناقص با ISBD منطبق است: یعنی بعضی از فیلدهای ولی نه همه آنها با قواعد حاکم بر ISBD تطابق دارد. = n رکورد براساس ISBD نیست: یعنی برای ضبط عناصر داده‌ای موجود در رکورد از قواعد حاکم بر ISBD پیروی نشده است. سازمانی که فهرستنویی کتابها را بر مبنایISBD (M) انجام می‌دهد ولی برای فهرستنویسی ادواریها به صورت محدود ISBD (S) را رعایت می‌نماید باید برای کلیه رکوردهای مربوط به کتاب کد # و برای کلیه رکوردهای ادواریها کد i را وارد نماید حتی اگر در مورد بعضی از رکوردهای ادواریها تصادفاً قواعد ISBD کاملاً مراعات شده باشد.
19 تعریف نشده
ک نویسه یک رقمی که نشان دهنده نحوه فهرستنویسی توصیفی است. این نویسه معین می‌نماید که فیلدهای توصیفی200 تا 225 بر مبنای استاندارد بین‌المللی توصیف کتابشناختی (ISBD) تهیه شده یا خیر. کدها به قرار زیر ارزش‌گذاری شده‌اند: # (نویسه خالی) – رکورد کاملاً براساس ISBD است: همه قواعد حاکم بر عامر داده‌ای ISBD مراعات شده و همه عناصر موجود ضبط شده‌اند. = i رکورد به صورت محدود یا ناقص با ISBD منطبق است: یعنی بعضی از فیلدهای ولی نه همه آنها با قواعد حاکم بر ISBD تطابق دارد. = n رکورد براساس ISBD نیست: یعنی برای ضبط عناصر داده‌ای موجود در رکورد از قواعد حاکم بر ISBD پیروی نشده است. سازمانی که فهرستنویی کتابها را بر مبنایISBD (M) انجام می‌دهد ولی برای فهرستنویسی ادواریها به صورت محدود ISBD (S) را رعایت می‌نماید باید برای کلیه رکوردهای مربوط به کتاب کد # و برای کلیه رکوردهای ادواریها کد i را وارد نماید حتی اگر در مورد بعضی از رکوردهای ادواریها تصادفاً قواعد ISBD کاملاً مراعات شده باشد.
19 تعریف نشده
یک نویسه خالی (Blank)
20-23 ساختار فهرست راهنما
این قسمت جزئیات مربوط به طول و ساختار فهرست راهنما را برای هر یک از فیلدهای مارک ایران تعیین می‌نماید. این چهار جایگاه نویسه‌ای به قرار زیر تعریف شده‌اند:
20 طول «طول فیلد»
یک رقم اعشاری که تعداد نویسه‌های »طول فیلد« را که جزئی از هر فهرسث راهنماست تعیین می‌نماید. ارزش تعین شده در مارک ایران برای این جایگاه رقم 4 است. بدین ترتیب حداکثر طول هر فیلد ٩٩٩٩ نویسه خواهد بود.
21 طول «جایگاه نویسه‌ای اولین نویسه»
یک رقم که تعداد نویسه‌های «جایگاه نویسه‌ای اولین نویسه» را برای هرفهرمست راهنما تعیین می‌نماید. ارزش تعیین شده در مارک ایران برای این جایگاه رقم ثابت 5 است. بدین ترتیب حداکثر طول رکورد می‌تواند ٩٩٩٩٩ نویسه باشد.
22 طول بخش تعیین کاربرد
یک رقم که تعداد نویسه‌های بخش تعیین کاربرد را در فهرست راهنما تعیین می‌کند. از آنجا که این قسمت در رکوردهای مارک ایران وجود ندارد ارزش تعیین شده برای این جایگاه عدد ثابت0 است.
23 تعریف نشده
یک نویسه خالی (Blank)
فیلدهای مرتبط
عناصر داه‌ای موجود در برچسب رکورد در هیچ جای دیگری از مارک ایران یافت نمی‌شوند.گرچه بنظر می‌رسد بعضی از ارزشهای تعیین شده برای کدهای کاربردی مثل «نوع رکورد» و «سطح کتابشناختی» با سایر داده‌های کد شده تداخل داشته باشند، ولی باید توجه داشت که کدهای برچسب رکورد به خصوصیات رکورد باز می‌گردند نه خصوصیات کتابشناختی مدرک.